Ảnh hưởng của gia đình đến xu hướng chọn nghề

Một anh bạn có con vừa trải qua kỳ thi THPT quốc gia đã than thở: “Lần đầu tiên có con học lớp 12 mới thấy khổ, bây giờ không biết chọn trường nào".

Một anh khác là giáo viên lại tâm sự: “Mục tiêu của cháu là vào y khoa nhưng điểm thi không cao, nên cả nhà hướng cho con vào sư phạm. Cháu nói ngay: Ba má chán nghề dạy học vậy tại sao biểu con vào đó? Tôi... tắt đài luôn”.

Và còn biết bao nhiêu câu chuyện dở khóc dở cười đang diễn ra sau khi có kết quả kỳ thi THPT.

Có thể nói đây là thời điểm mà việc xác định nghề nghiệp của học sinh phụ thuộc rất lớn vào sự giáo dục, sự hướng dẫn chọn nghề ở gia đình, nhất là cha mẹ.

Nhiều công trình nghiên cứu của các nhà giáo cho thấy: ảnh hưởng của gia đình có tác dụng khá quyết định tới việc chọn nghề hay xu hướng nghề nghiệp của học sinh.

Nghề nghiệp, trình độ học vấn, thái độ của cha mẹ tác động trực tiếp đối với việc chọn nghề của con cái, và ngược lại là thái độ của học sinh đối với nghề nghiệp của cha mẹ.

Sự quan tâm tới các nghề cần thiết cho con trai hay con gái, những biểu hiện tích cực và tiêu cực trong gia đình về các nghề nghiệp; khi cha mẹ các em yêu nghề của mình, thể hiện sự quý trọng lao động và người lao động... sẽ có ảnh hưởng rất lớn tới sự hứng thú, nguyện vọng của học sinh khi chọn nghề.

Đa số các bậc cha mẹ hiện nay đều muốn cho con học hết THPT để thi vào các trường ĐH, CĐ và điều quan trọng là ra trường có việc làm ngay. Chính vì điều này mà nhiều học sinh và phụ huynh đều phân vân khi chọn trường, ngành học.

Đặc biệt, ở các vùng nông thôn, do nhận thức về nghề nghiệp trong xã hội còn hạn chế, lại không có điều kiện để tham gia các buổi tư vấn tuyển sinh, các bậc cha mẹ thường để cho con cái tự chọn nghề nên rất dễ bị hụt hẫng khi thực tế 
không như ý muốn.

Bên cạnh đó, không ít gia đình áp đặt con cái thi vào các chuyên ngành mang tính “thời thượng”, trong khi bản thân học sinh không hứng thú gì với nghề ấy.

Nhiều học sinh có năng khiếu về thể thao lại bị gia đình buộc phải thi vào ngành luật, môn tiếng Anh học yếu nhất lớp nhưng lại thi vào ĐH... ngoại ngữ.

Và còn nhiều chuyện tréo ngoe đã xảy ra khi mà các bậc cha mẹ chưa am tường trong việc tư vấn nghề nghiệp cho con mình, để rồi các em phải gánh hậu quả.

HOÀNG DANH

Cùng con 
chọn nghề

Để hình thành xu hướng nghề nghiệp cho con, cha mẹ học sinh phải nắm rõ đặc điểm tâm sinh lý của con mình. Cha mẹ cần phải biết con mình muốn gì, và khả năng thực hiện ra sao để điều chỉnh, hướng dẫn và tư vấn nghề nghiệp cho con. Những em có học lực phổ thông tốt sẽ có nhiều sự lựa chọn hơn.

Tuy nhiên, không được quên một yếu tố rất quan trọng: sự phù hợp giữa ngành đã chọn và năng lực bản thân. Những em có học lực trung bình, thay vì vào ĐH, các em có thể chọn học trung cấp, sau đó đi làm, học lên CĐ, học lên ĐH, có thể học cao hơn nữa.

Bên cạnh năng lực thì yếu tố năng khiếu của con mình, cha mẹ cũng không nên bỏ qua. Hãy quan sát khi con mình học xong (hay tiếp nhận) kiến thức hoặc kỹ năng nào đó mà tiếp thu rất nhanh; hoặc sau mỗi lần làm công việc gì đó, các em thấy thích thú, thì chúng có năng khiếu về công việc đó.

Đây là thời điểm mà cha mẹ nên tham gia việc định hướng cho con chọn trường, chọn ngành, chọn nghề dựa trên năng lực bản thân của các em. Nó gồm hai yếu tố chính: năng lực học ở phổ thông và năng khiếu nổi trội của con em mình. Không nên tách rời hai yếu tố này.

Nếu có điều kiện, nên cùng con tham gia các buổi tư vấn tuyển sinh do các trường ĐH, cơ quan báo chí tổ chức, để tư vấn con em chọn nghề có tính đến nhu cầu xã hội kết hợp với nguyện vọng, xu hướng của con.