Phân luồng sau THCS không phải là chuyện bây giờ mới đặt ra. Trước đây, đã có rất nhiều chỉ thị, nghị quyết của Đảng và nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) đề cập khá kỹ về phân luồng nhằm tạo nguồn lao động có chất lượng, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Bài toán phân luồng sau THCS từ nhiều năm qua không còn là chuyện của địa phương mà đã trở thành vấn đề lớn trong cả hệ thống giáo dục, là một trong 9 nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục trong năm học 2016-2017 này. Đây cũng là một nội dung mà Bộ trưởng Bộ GD-ĐT đã giải trình trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào tháng 4 vừa qua.

Nói nhiều, làm chẳng bao nhiêu

Hằng năm, khoảng 1,2 triệu học sinh tốt nghiệp THCS. Công tác phân luồng học sinh sau tốt nghiệp THCS nói chung hiện được định hướng vào 4 luồng chính: học tiếp lên THPT, học lên trung cấp chuyên nghiệp (TCCN) hoặc trung cấp nghề (TCN), vừa làm vừa học tiếp THPT theo chương trình giáo dục thường xuyên và trực tiếp đi làm kiếm sống.

Theo báo cáo tổng kết năm học 2015-2016 của Bộ GD-ĐT, số học sinh tốt nghiệp THCS vào học TCCN là 30.907, tăng hơn 10.000 em so với năm 2014. Tuy nhiên, con số này vẫn còn quá thấp so với 360.000 học sinh phải vào hệ thống các trường nghề sau THCS để có thể đạt chỉ tiêu 30% vào năm 2020. Có đến 20 trường TCCN không tuyển được học sinh trong năm học 2015-2016.

Số liệu thống kê từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) tuy có "phấn khởi" hơn nhưng cũng còn rất xa để đạt được chỉ tiêu. Theo Bộ LĐ-TB-XH, trong năm học 2015-2016, số học sinh tốt nghiệp THCS vào học TCN và TCCN là 116.222 (từ năm 2016 trở về trước, hệ thống các trường TCCN đặt dưới sự quản lý của Bộ GD-ĐT, còn các trường TCN thuộc quản lý của Bộ LĐ-TB-XH). Như vậy, dù lạc quan cách mấy thì với tỉ lệ hiện nay - chỉ khoảng 10% học sinh sau THCS được tiếp tục học ở các trường thuộc hệ thống đào tạo nghề nghiệp, khó lòng trong 3 năm tới nâng tỉ lệ này lên 30%.

Tuy được định hướng theo 4 luồng chính sau THCS nhưng thực tế, hiện phần lớn các tỉnh, thành phố đều có tình trạng "dồn toa" theo luồng học tiếp lên THPT với tỉ lệ hơn 70% (Hà Nội 75%, TP HCM 77%...), thậm chí có địa phương hơn 80%. Việc chọn luồng giáo dục thường xuyên cũng chỉ là một giải pháp của không nhiều học sinh.

Có thể ví von rằng nếu con đường vào giảng đường ĐH, CĐ ngày càng rộng mở khi học sinh có thể được xét tuyển bằng học bạ THPT thì con đường trường nghề, trung tâm giáo dục thường xuyên lại trở nên ngoằn ngoèo, "gập ghềnh khó đi".

Thiếu giải pháp cụ thể

Nguyên nhân bất cập trong việc phân luồng học sinh sau THCS đã được nêu ra. Cụ thể, việc lựa chọn nghề của học sinh còn theo tâm lý đám đông, tâm lý xã hội chạy theo bằng cấp. Hệ thống thông tin thị trường lao động thiếu cập nhật; thị trường việc làm cho những người học nghề, trung cấp còn hạn chế. Hầu hết các trường trung học không có phòng tư vấn hướng nghiệp, cũng không có kinh phí để tổ chức công tác giáo dục hướng nghiệp gắn với thực tiễn để học sinh được tìm hiểu về các ngành, nghề phổ biến tại địa phương...

Tuy nhiên, các giải pháp để khắc phục những bất cập nêu trên xem ra vẫn còn khá chung chung. Chẳng hạn: tiếp tục tuyên truyền nâng cao nhận thức về công tác giáo dục hướng nghiệp và phân luồng học sinh; triển khai khung cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân, khung trình độ quốc gia; hoàn thiện đề án giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng trong giáo dục phổ thông trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; đổi mới chương trình giáo dục phổ thông theo hướng đáp ứng yêu cầu phân luồng mạnh sau THCS...

Hệ thống đào tạo nghề nay đã hoàn toàn do Bộ LĐ-TB-XH quản lý. Do đó, việc phối hợp giữa Bộ GD-ĐT với Bộ LĐ-TB-XH trong chỉ đạo các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, giáo dục trung học thực hiện giáo dục hướng nghiệp, tư vấn nghề; thực hiện thí điểm mô hình kết hợp dạy văn hóa phổ thông và dạy nghề là điều hết sức cần thiết để giúp công tác phân luồng sau phổ thông đạt hiệu quả hơn. 

TS NGUYỄN ĐỨC NGHĨA
Nguồn: nld.com.vn – 28/05/2017