A. Phương pháp & Ví dụ

Lý thuyết và Phương pháp giải

    Lưu ý:

    Viết cấu hình electron (hoặc cấu hình electron lớp ngoài cùng) của nguyên tử kim loại, sau đó xác định nguyên tắc:

    Số thứ tự ô nguyên tố = số điện tích hạt nhân = số e = Z.

    Số thứ tự chu kì = số lớp electron.

    Nhóm:

        + Nếu electron cuối cùng thuộc phân lớp s (hoặc p) thì thuộc nhóm A (phân nhóm chính). Lúc đó, số thứ tự nhóm A bằng số electron ở lớp ngoài cùng.

        + Nếu electron cuối cùng thuộc phân lớp d (hoặc f) thì thuộc nhóm B (phân nhóm phụ). Lúc đó, số thứ tự nhóm B bằng số electron ở lóp ngoài cùng cộng thêm số electron ở phân lớp d không bão hòa sát lớp ngoài cùng.

    Chú ý:

    - Lớp ngoài dạng (n – 1)d⁴ns² thì chuyển thành (n-1)d⁵ns¹ (cấu hình bán bão hòa).

    - Lớp ngoài dạng (n-1)d⁹ns² thì chuyển thành (n-1)d¹⁰ns¹.

Ví dụ minh họa

Bài 1: Nguyên tố Cu có số hiệu nguyên tử là 29, lớp electron ngoài cùng có 1e. hãy cho biết:

    a) Cấu hình electron của nguyên tử Cu và của các ion Cu⁺, Cu²⁺.

    b) Vị trí của Cu trong bảng tuần hoàn.

Hướng dẫn:

    a) Cấu hình electron của nguyên tử Cu và của các ion Cu⁺, Cu²⁺

    Cu: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶3d¹⁰4s¹

    Cu⁺: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶3d¹⁰

    Cu²⁺: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶3d⁹

    b) Vị trí Cu: nằm ở ô số 29, chu kì 4 nhóm IB.

Bài 2: Ion R⁺ có cấu hình electron là 1s²2s²2p⁶. Hãy xác định vị trí của nguyên tố R trong bảng hệ thống tuần hoàn.

Hướng dẫn:

    Từ R → R⁺ + 1e ⇒ R có cấu hình electron là: 1s²2s²2p⁶3s¹

    Có 3 lớp electron nên thuộc chu kì 3, có electron cuối cùng thuộc phân lóp s nên thuộc nhóm A và có 1 electron hóa trị nên thuộc nhóm I.

Bài 3: Hãy sắp xếp các cặp oxi hóa khử sau đây theo thứ tự tăng dần tính oxi hóa của các ion kim loại:

    (1): Fe²⁺/Fe         (2): Pb²⁺/Pb         (3): 2H⁺/H₂         (4): Ag⁺/Ag

    (5): Na⁺/Na         (6): Fe³⁺/Fe²⁺         (7): Cu²⁺/Cu

    A. (5) < (1) < (2) < (3) < (7) < (6) < (4)

    B. (4) < (6) < (7) < (3) < (2) < (1) < (5)

    C. (5) < (1) < (6) < (2) < (3) < (4) < (7)

    D. (5) < (1) < (2) < (6) < (3) < (7) < (4)

Hướng dẫn:

    Đáp án D

Bài 4: Ion M²⁺, X^- đều có cấu hình electron ở lớp ngoài cùng là 3s²3p⁶. Hãy cho biết phân tử được tạo bởi M²⁺ và X^-?

Hướng dẫn:

        + M → M²⁺ + 2e ⇒ M có cấu hình electron là:

    1s²2s²2p⁶3s²3p⁶4s² (Z_M = 20 ⇒ Ca)

        + X + 1e → X^- ⇒ X có cấu hình electron là:

    1s²2s²2p⁶3s²3p⁵ (Z_X = 17) ⇒ X là Cl ⇒ phân tử CaCl₂.

B. Bài tập trắc nghiệm

Bài 1: Điểm khác nhau giữa kim loại và hợp kim.

    A. Kim loại là đơn chất . Hợp kim là hỗn hợp hay hợp chất

    B. Kim loại có điểm nóng chảy cố định. Hợp kim có điểm nóng chảy thay đổi tuỳ theo thành phần.

    C. Kim loại dẫn điện . Hợp kim không dẫn điện

    D. A,B đều đúng

Bài 2: Có thể dùng axit nào sau đây để hòa tan hoàn toàn hỗn hợp gồm: Al, Fe, Pb, Ag?

    A. HCl

    B. HNO₃ loãng

    C. H₂SO₄ loãng

    D. H₂SO₄ đặc nguội.

Bài 3: Phản ứng nào sau đây chứng tỏ Fe²⁺ có tính khử yếu hơn so với Cu?

    A. Fe + Cu²⁺ → Fe²⁺ + Cu .

    B. Fe²⁺ + Cu → Cu²⁺ + Fe.

    C. 2Fe³⁺ + Cu → 2Fe²⁺ + Cu²⁺.

    D. Cu²⁺ + 2Fe²⁺ → 2Fe³⁺ + Cu.

Bài 4: Cho 2 phương trình ion rút gọn

    M²⁺ + X → M + X²⁺

    M + 2X³⁺ → M²⁺ + 2X²⁺

    Nhận xét nào sau đây là đúng?

    A. Tính khử: X > X²⁺ > M.

    B. Tính khử: X²⁺ > M > X.

    C. Tính oxi hóa: M²⁺ > X³⁺ > X²⁺.

    D. Tính oxi hóa: X³⁺ > M²⁺ > X²⁺.

Bài 5: Hầu hết kim loại đều có ánh kim vì

    A. Các ion dương trong kim loại hấp thụ tốt những tia sáng có bước sóng mà mắt ta có thể thấy được.

    B. Kim loại có cấu trúc mạng tinh thể nên dễ hấp thụ các tia sáng.

    C. Mây electron tự do trong kim loại đã phản xạ tốt các tia sáng có bước sóng mà mắt ta thấy được.

    D. Tinh thể kim loại đa số ở thể rắn, có hình thể đồng nhất nên phản xạ tốt các tia sáng chiếu tới tạo vẻ sáng lấp lánh.

Bài 6: Có thể dùng dung dịch muối nào sau đây để hòa tan hoàn toàn hỗn hợp gồm: Al, Fe, Pb, Cu?

    A. Cu(NO3₃)₂

    B. Pb(NO₃)₂

    C. AgNO₃

    D. Al(NO₃)₃

Bài 7: Chất nào cứng nhất?

    A. Cr

    B. W

    C. Ti

    D. Kim cương

Bài 8: Có dung dịch FeSO₄ lẫn CuSO₄. Phương pháp đơn giản nhất để loại tạp chất là:

    A. Cho 1 lá đồng vào dung dịch

    B. Cho 1 lá sắt vào dung dịch

    C. Cho 1 lá nhôm vào dung dịch

    D. Cho dung dịch NH₃ đến dư vào dung dịch, lọc lấy kết tủa Fe(OH)₂ rồi hòa tan tủa vào dung dịch H₂SO₄ loãng.

Bài 9: Tính chất chung của ăn mòn điện hóa và ăn mòn hóa học là:

    A. Có phát sinh dòng điện

    B. Electron của kim loại được chuyển trực tiếp sang môi trường tác dụng

    C. Nhiệt độ càng cao tốc độ ăn mòn càng nhanh.

    D. Đều là các quá trình oxi hóa - khử.

Bài 10: Chất nào sau đây có thể oxi hóa Zn thành Zn²⁺?

    A. Fe

    B. Ag⁺

    C. Al³⁺

    D. Ca²⁺

Bài 11: Dùng phản ứng của kim loại với dung dịch muối không thể chứng minh

    A. Cu có tính khử mạnh hơn Ag.

    B. Cu²⁺ có tính oxi hóa mạnh hơn Zn²⁺.

    C. Fe³⁺ có tính oxi hóa mạnh hơn Fe²⁺.

    D. K có tính khử mạnh hơn Ca.

Bài 12: Cation X²⁺ có cấu hình electron phân lớp ngoài cùng là 3p⁶. Hãy xác định vị trí của nguyên tố X trong bảng hệ thống tuần hoàn.

    A. Nhóm IIA, chu kì 4

    B. Nhóm IIIA, chu kì 4

    C. Nhóm IIIA, chu kì 2

    D. Nhóm IIA, chu kì 6