7 dạng bài tập về Amin trong đề thi Đại học có giải chi tiết - Hoá 12    

- Amin bậc 1: NH₂R

- Amin bậc 2: NHR₂

- Amin bậc 3: NR₃

Dạng 1: Xác định số đồng phân, gọi tên amin

Phương pháp :

- Xác định độ bất bão hòa của phân tử (số liên kết , số vòng); với hợp chất CxHyNzOt theo biểu thức : δ = (2x + 2 + z - y)/2

- Xác định các loại mạch cacbon: Mạch không nhánh, mạch có nhánh, vòng...

- Các loại nhóm chức, vị trí nhóm chức...

- Tên gọi theo tên thông tường, tên gốc chức, tên thay thế.

Ví dụ 1 : Ứng với công thức phân tử C₄H₁₁N có bao nhiêu công thức cấu tạo của amin:

A. 8    B.7     C.6    D.5

Hướng dẫn giải :

δ = (2.4+2+1-11)/2 = 0

⇒ Amin no, mạch hở

Amin bậc 1:

CH₃ – CH₂ – CH₂ – CH₂ – NH₂

CH₃ – CH₂ – CH(NH₂) – CH₃

CH₃ – CH(CH3) – CH₂ – NH₂

(CH₃)₂ – C(NH₂) – CH₃

Amin bậc 2:

CH₃ – CH₂ – CH₂ – NH – CH₃

(CH3)₂ – CH – NH – CH₃

CH₃ – CH₂ – NH – CH₂ – CH₃

Amin bậc 3:

CH₃ – CH₂ – N – (CH3)₂

⇒ 8 công thức

→ Đáp án A

Ví dụ 2 : Amin (CH₃)₂CHCH₂ – NH₂ có tên gọi là:

A. 2-metylpropan – 1 – amin

B. 2-metylpropan – 3 – amin

C. Metylpropylamin

D. 2 – Metylpropyl – 1 – amin

→ Đáp án A

Dạng 2: So sánh tính bazơ

Phương pháp :

Tính bazơ của amin phụ thuộc vào đặc điểm của gốc R liên kết với N của nhóm amin

- Nếu R có tác dụng đẩy e ⇒ tính bazơ amin càng mạnh ( mạnh hơn NH₃)

- Nếu R có tác dụng hút e ⇒ tính bazơ yếu

(R_thơm)₃N <(R_thơm)₂NH < R_thơmNH₂ < NH₃ < R_noNH₂ < (R_no)₂NH < (R_no)₃N

Ví dụ 1 : Cho các chất sau:

(1). Amoniac

(2). Anilin

(3). p – Nitroanilin

(4). p – Metyanilin

(5). Metylamin

(6). Đimetylamin

Tính bazơ tăng dần của cac chất được sắp xếp theo dãy nào sau đây?

A. (3) < (2)< (4) < (1) < (5) < (6)

B. (3) < (4) < (2) < (1) < (5) < (6)

C. (6) < (5) < (1) < (4) < (2) < (3)

D. (5) < (4) < (2) < (1) < (3) < (6)

Hướng dẫn giải :

- Vòng benzen hút electron mạnh hơn nguyên tử H nên các amin thơm có tính bazơ yếu hơn NH₃

- Gốc metyl –CH₃ đẩy e mạnh hơn nguyên tử H nên các amoin có nhóm –CH₃ có tính bazơ mạnh hơn NH₃; và đimetyl amin có tính bazơ mạnh hơn metylamin ⇒ (1) < (5) < (6)

- Trong các amin thơm, nhóm -NO₂ có liên kết đôi là nhóm hút e nên làm giảm lực bazơ, nhóm metyl –CH₃ là nhóm đẩy e nên làm tăng lực bazơ (3) < (2)< (4) < (1)

→ Đáp án A

Ví dụ 2 : Cho các chất: (1) amoniac; (2) metylamin; (3) anilin; (4) dimetylamin. Tính bazơ tăng dần theo thứ tự nào sau đây?

A. (1) < (3) < (2) < (4).

B. (3) < (1) < (2) < (4).

C. (1) < (2) < (3) < (4).

D. (3) < (1) < (4) < (2).

Hướng dẫn giải :

Amoniac(NH₃); metyamin (CH₃NH₂); anilin( C₆H₅NH₂); dimetyl amin(CH₃ – NH – CH₃)

Dựa vào tính chất trên : anilin có vòng benzen(gốc phenyl) ⇒ Tính bazơ yếu nhất

NH3 ở mức trung gian > C₆H₅NH₂

Amin bậc I (CH₃NH₂) < Amin bậc 2 (NH₃ – NH –NH₃)

⇒Thứ tự : C₆H₅NH₂ < CH₃ < CH₃NH₂<(CH₃)₂NH

→ Đáp án B

Dạng 3: Xác định số nhóm chức amin

Tùy theo số nhóm chức amin mà tác dụng với axit theo tỉ lệ xác định

Ví dụ 1 : X là một hợp chất hữu cơ mạch hở chứa các nguyên tố C, H và N trong đó N chiếm 23,72%. Biết X tác dụng với dung dịch HCl theo tỉ lệ mol 1: 1. Công thức phân tử của X là:

A. CH₅N

B. C₂H₇N

C. C₃H₉N

D. C₄H₁₁N

Hướng dẫn giải :

Vì n HCl : n X = 1: 1 ⇒ Phân tử chứa 1 nhóm chức amin, tức có 1 nguyên tử N

⇒ m_X = 14 : 23,72% = 59

Gọi CTPT X là: C_xH_yNH₂

⇒ 12x + y + 16 = 59

⇒ 12x + y =43 ⇒ x = 3; y = 7

→ Đáp án C

Ví dụ 2 : Để trung hòa 50 ml dung dịch đimetyl amin cần dùng 40 ml dung dịch HCl 0,1M. Nồng độ dung dịch amin và khối lượng muối thu được là:

A. 0,02M và 0,33g

B. 0,04M và 0,33g

C. 0,04 và 0,238g

D. 0,02 và 0,238g

Hướng dẫn giải :

n_HCl = 0,004 ⇒ n_amin = 0,002 ( amin 2 chức)

C_{M amin} = 0,002 : 0,05 = 0,04M

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng :

m_muối = m_amin + m_HCl = 0,002. 46 + 0,004.36,5 = 0,238g

→ Đáp án C

Dạng 4: Phản ứng cháy của amin

Phương pháp :

Lưu ý :

Khi đốt cháy 1 amin ngoài không khí thì:

n_{N2 sau phản ứng} = n_{N2 sinh ra từ phản ứng đốt cháy amin} + n_{N2 có sẵn trong không khí}

Amin no đơn chức mạch hở: C_nH_2n+3N

Amin no 2 chức mạch hở: C_nH_2n+4N₂

Ví dụ 1 : Đốt cháy hoàn toàn a mol hỗn hợp X gồm 2 amin no đơn chức mạch hở liên tiếp nhau thu được 5,6 lít CO₂ (đktc) và 7,2 g H₂O . Giá trị của a là :

A. 0,05 mol

B.0,1 mol

C.0,15 mol

D.0,2 mol

Công thức 2 amin đó là:

A. C₂H₅NH₂ và C₃H₇NH₂

B. C₃H₇NH₂ và C₄H₉NH₂

C. CH₃NH₂ và C₂H₅NH₂

D. C₄H₉NH₂ và C₅H₁₁NH₂

Hướng dẫn giải :

→ Đáp án B

Hướng dẫn giải :

n CO₂ = 0,1n− = 0,25 mol ⇒ n− = 2,5

n = 2 và n = 3 ⇒ C₂H5NH₂ và C₃H₇NH₂

→ Đáp án A

Ví dụ 2 : Khi đốt cháy hoàn toàn một amin đơn chức X, người ta thu được 10,125g H₂O; 8,4 lít CO2 và 1,75 lít N₂ ( các thể tích khí đo ở đktc, và thể tích N2 trong không khí chiếm 20% thể tích N₂ thu được). Công thức của phân tử X là:

A. C₄H₁₁N    B. C₂H₇N

C. C₃H₉N    D. C₅H₁₃N

Hướng dẫn giải :

→ Đáp án C

Dạng 5: Amin tác dụng với muối của kim loại

Một số muối dễ tạo kết tủa hidroxit với dung dịch amin

Ví dụ: AlCl₃ + 3CH₃NH₂ + 3H₂O → Al(OH)₃ + 3CH₃NH₃Cl

Lưu ý :

- Tương tự như NH₃ các amin cũng tạo phức chất tan với Cu(OH)2, Zn(OH)2, AgCl…

   Ví dụ: Khi sục khí CH3NH2 tới dư vào dd CuCl2 thì ban đầu xuất hiện kết tủa Cu(OH)₂ màu xanh nhạt, sau đó kết tủa Cu(OH)₂ tan trong CH₃NH₂ dư tạo thành dd phức [Cu(CH₃NH₂)₄](OH)₂ màu xanh thẫm.

   2CH₃NH₂ + CuCl₂ + H₂O → Cu(OH)₂ + 2CH₃NH₃Cl

   Cu(OH)₃ + 4CH₃NH₂ → [Cu(CH₃NH₂)₄](OH)₂

- Anilin và amin thơm không có phản ứng này

Ví dụ 1 : Chất phản ứng với FeCl₃ cho kết tủa là:

A. CH₃NH₂

B. CH₃COOCH₃

C. CH₃COOH

D. CH₃OH

→ Đáp án A

Ví dụ 2 : Cho 9,3g amin bậc 1 phản ứng với dung dịch FeCl₃ dư thu được 10,7g kết tủa. Công thức của Amin đó là:

A. CH₃NH₂

B. C₂H₅NH₂

C. C₃H₇NH₂

D.C₄H₉NH₂

Hướng dẫn giải :

→ Đáp án A

Dạng 6: Anilin

Phương pháp : Do ảnh hưởng của nhóm NH₂ (tương tự nhóm –OH ở phenol), ba nguyên tử H ở các vị trí ortho và para so với nhóm –NH₂ trong nhân thơm của anilin bị thay thế bởi ba nguyên tử brom tạo ra kết tuả trắng 2, 4, 6 tribromanilin ( phản ứng nhận biết anilin)

Ví dụ 1 : Để phân biệt anilin và etylamin đựng trong 2 lọ riêng biệt, ta dùng thuốc thử nào sau đây?

A. Dung dịch Br₂

B. Dung dịch HCl

C. Dung dịch NaOH

D. Dung dịch AgNO₃

Hướng dẫn giải :

Anilin phản ứng với nước Br₂, tạo kết tủa trắng H₂NC₆H₂Br₃

→ Đáp án C

Ví dụ 2: Có ba chất lỏng: benzen, anilin và stiren đựng riêng biệt trong ba lọ mất nhãn. Thuốc thử để nhận biết ba chất lỏng trên là:

A. Nước brom

B. Giấy quỳ tím

C. Dung dịch phenolphtalein

D. Dung dịch NaOH

Hướng dẫn giải :

- Stiren làm mất màu nước brom :

   C₆H₅ – CH = CH₂ + Br₂ → C₆H₅ – CHBr – CH₂Br

- Anilin tạo kết tủa trắng :

   C₆H₅-NH₂ + 3Br₂ → C₆H₂(Br)₃-NH₂↓ + 3HBr

- Benzen không có hiện tượng gì

→ Đáp án A

Dạng 7: Phản ứng khử amin bằng HNO2

Phương pháp :

- Amin bậc 1 phản ứng với HNO₂ ở nhiệt độ thường tạo ra ancol hoặc phenol giải phóng khí N₂

   RNH₂ + HONO → ROH + N₂ + H₂O

- Anilin và amin thơm phản ứng với HNO₂ ở nhiệt độ thấp (0-5°C) tạo muối điazoni

Ví dụ 1: Hỗn hợp 1,07g hai amin đơn chức bậc nhất kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng phản ứng vừa hết với axit nitro ở nhiệt độ thường tạo nên dung dịch X. Cho X tác dụng với Na dư thu được 0,03 mol H₂. Xác định công thức 2 amin:

A. C₃H₇NH₂ và C₄H₉NH₂

B. C₂H₅NH₂ và C₃H₇NH₂

C. CH₃NH₂ và C₂H₅NH₂

D. CH₃NH₂ và C₃H₇NH₂

Hướng dẫn giải :

Đặt công thức chung của 2 amin là: R−NH₂

R−NH₂ + HONO → R−OH + N₂ + H₂O

X gồm R−OH và H₂O phản ứng với Na:

nR−OH + nH₂O = 2nH₂ = 0,06

⇒ nR−OH = nH₂O = 0,03 mol = n R−NH₂

⇒ R−OH = 1,07 : 0,03 = 35,6 ⇒ R− = 18,6

⇒ -CH₃ (15) và -C₂H₅ (29)

→ Đáp án C

Ví dụ 2: Muối C₆H₅N₂⁺Cl^- (phenylđiazoni clorua) được sinh ra khi cho C₆H₅N₂ (anilin) tác dụng với NaNO₂ trong dung dịch HCl ở nhiệt độ thấp (0-5°C). Để điều chế được 14,05 gam C₆H₅N₂⁺Cl^-(với hiệu suất 100%), lượng C₆H₅N₂ và NaNO₂ cần dùng vừa đủ là:

A. 0,1 mol và 0,4 mol.

B. 0,1 mol và 0,2 mol.

C. 0,1 mol và 0,1 mol.

D. 0,1 mol và 0,3 mol.

Hướng dẫn giải :

n_C6H5N2Cl = 0,1 mol

n_C6H5N2 = n_{NaNO2 = nC6H5N2Cl} = 0,1 mol

→ Đáp án C