Cách làm bài tập về chất béo hay, chi tiết - Hoá 12           

A. Phương pháp

- Chất béo (lipit) thuộc loại este nên cũng tham gia phản ứng đặc trưng của este như:

+ Phản ứng thủy phân trong môi trường axit tạo ra glixerol và các axit béo

PTHH: (RCOO)₃C₃H₅ + 3H2O  C₃H₅(OH)₃ + 3RCOOH

+ Phản ứng thủy phân trong môi trường kiềm: phản ứng xà phòng hóa tạo ra glixerol và hỗn hợp muối của các axit béo.

PTHH: (RCOO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3RCOONa + C₃H₅OH (glixerol)

Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Thuỷ phân hoàn toàn 10 gam một lipit trung tính cần 1,68 gam KOH. Từ 1 tấn lipit trên có thể điều chế được bao nhiêu tấn xà phòng natri 72%.

A. 1,428

B. 1,028

C. 1,513

D. 1,628

Giải

Theo đề bài

⇒ Thủy phân 10 g lipid cần n_NaOH = n_KOH =  = 0,03 mol

⇒ Thủy phân 1 tấn lipid cần n_NaOH = 3000 mol

⇒n_C3H5(OH)3 =  . n_NaOH = 1000 mol

BTKL ⇒ m_{xà phòng} = 106 + 3000.40 - 1000.92 = 1028000 = 1,028 tấn

⇒ m_{xà phòng (72%)} =  = 1,428 tấn

Ví dụ 2: Thủy phân chất béo glixerol tristearat (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ cần dùng 1,2 kg NaOH. Biết hiệu suất phản ứng là 80%. Khối lượng glixerol thu được là:

A. 8,100kg

B. 0,750 kg

C. 0,736 kg

D. 6,900 kg

Giải

PTHH: (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3C₁₇H₃₅COONa + C₃H₅(OH)₃ (1)

Ta có: n_NaOH =  = 0,03 (kmol)

Từ (1) ⇒ n_C3H5(OH)3 =  .n_NaOH = 0,01 (kmol)

⇒ m_C3H5(OH)3 = 0,01 . 92 .80% = 0,736 (kg)

Đáp án C

B. Bài tập vận dụng

Câu 1. Xà phòng hóa 100g chất béo có chỉ số a xit bằng 7 cần ag dd NaOH 25% thu được 9,43g glixerol và bg muối natri, giá trị của a,b là:

A. 15,2 và 103,145

B. 5,12 và 10,3145

C. 51,2 và 103,145

D. 51,2 và 10,3145

Câu 2. Câu nào sau đây đúng? Dầu mỡ động thực vật và dầu bôi trơn máy:

A. Khác nhau hoàn toàn

B. Giống nhau hoàn toàn

C. Chỉ giống nhau về tính chất hoá học.

D. Đều là lipit.

Câu 3. Chỉ số axit của một loại chất béo chứa tristearin và axit béo stearic trong đó có 89% tristearin là:

A. 21,69     B. 7,2

C. 168     D.175,49

Câu 4. Xà phòng hóa hoàn toàn trieste X bằng dd NaOH thu được 9,2g glixerol và 83,4g muối của một axit no. Axit đó là:

A. Stearic     B. Oleic

C. Panmitic     D. Linoleic

Câu 5. Đun sôi ag một triglixrit X với dd KOH đến phản ứng hoàn toàn thu được 0,92g glixerol và mg hỗn hợp Y gồm muối của a xit oleic với 3,18g muối của axit linoleic. Công thức của X và a là:

A.(C₁₇H₃₁COO)₂ C₃H₅OOCC₁₇H₃₃; 8,41g

B. (C₁₇H₃₃COO)₂C₃H₅OOCC₁₇H₃₁; 8,41g

C. (C₁₇H₃₃COO)₂C₃H₅OOCC₁₇H₃₁; 4,81g

D. (C₁₇H₃₁COO)₂ C₃H₅OOCC₁₇H₃₃; 4,81g

Câu 6. Giả sử một chất béo có công thức: (RCOO)₃C₃H₅ . Muốn điều chế 20 kg xà phòng từ chất béo này thì cần dùng bao nhiêu kg chất béo này để tác dụng với dung dịch xút? Coi phản ứng xảy ra hoàn toàn.

A. 19,37 kg chất béo

B. 21,5 kg

C. 25,8 kg

D. Một trị số khác