Bài 53: Hoạt động thần kinh cấp cao ở người (Phần 2) 

A. Lý thuyết

I. Sự hình thành và ức chế các phản xạ có điều kiện ở người:

Phản xạ không điều kiện được hình thành ở trẻ mới sinh từ rất sớm

- Ức chế PXCĐK xảy ra nếu PXCĐK đó không cần thiết đối với đời sống

- Sự hình thành và ức chế PXCĐK là 2 quá trình thuận nghịch, quan hệ mật thiết với nhau làm thích nghi với điều kiện môi trường luôn thay đổi

- Ở người, học tập, rèn luyện, xây dựng các thói quen, các tập quán tốt, nếp sống văn hoá chính là kết quả của quá trình hình thành và ức chế các phản xạ có điều kiện.

II. Vai trò của tiếng nói và chữ viết

1. Tiếng nói và chữ viết cũng là tín hiệu gây ra các phản xạ có điều kiện cấp cao:

- Tiếng nói và chữ viết giúp ta mô tả sự vật => đọc, nghe và tưởng tượng.

- Tiếng nói và chữ viết là kết quả của quá trình học tập => hình thành các phản xạ có điều kiện cấp cao (vui, buồn, tức giận,…)

2. Tiếng nói và chữ viết là phương tiện để con người giao tiếp trao đổi kinh nghiệm với nhau:

- Nhờ tiếng nói và chữ viết con người có thể trao đổi kinh nghiệm trong cuộc sống, lao động, sản xuất, học tập,…

- Truyền từ đời này sang đời khác, dân tộc này cho dân tộc khác, giúp nhân loại văn minh.

III. Tư duy trừu tượng

Nhờ có tiếng nói và chữ viết, con người có tư duy trừu tượng:

- Từ những thuộc tính chung của sự vật hiện tượng, con người biết khái quát hóa thành khái niệm, được diễn đạt bằng các từ.

- Khả năng khái quát hóa và trừu tượng hóa là cơ sở của tư duy trừu tượng, chỉ có ở con người.

B. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1: Ở người, sự học tập, rèn luyện, xây dựng hay thay đổi các thói quen là kết quả của

A. quá trình hình thành các phản xạ không điều kiện.

B. quá trình hình thành và ức chế các phản xạ có điều kiện.

C. quá trình hình thành và ức chế các phản xạ không điều kiện.

D. quá trình ức chế các phản xạ có điều kiện.

Lời giải

Ở người, học tập, rèn luyện, xây dựng các thói quen, tập quán, nếp sống tốt chính là sự kết hợp của 2 quá trình hình thành và ức chế phản xạ có điều kiện.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 2: Sự hình thành các phản xạ có điều kiện có thể mang lại kết quả nào sau đây ?

A. Giúp con người thích nghi với môi trường sống mới

B. Giúp trẻ phân biệt được người quen với người lạ

C. Giúp hình thành nếp sống văn hóa

D. Tất cả các phương án còn lại

Lời giải

Sự hình thành các phản xạ có điều kiện có thể:

- Giúp con người thích nghi với môi trường sống mới

- Giúp trẻ phân biệt được người quen với người lạ

- Giúp hình thành nếp sống văn hóa

Đáp án cần chọn là: D

Câu 3: Hệ thống tín hiệu thứ hai của sự vật bao gồm những yếu tố nào ?

A. Tiếng nói và chữ viết 

B. Thị giác và thính giác 

C. Âm thanh và hành động

D. Màu sắc và hình dáng

Lời giải

Tiếng nói và chữ viết thuộc hệ thống tín hiệu thứ 2 của sự vật.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 4: Phản xạ nào dưới đây có sự tham gia của hệ thống tín hiệu thứ hai?

A. Chảy nước miếng khi có ai đó nhắc đến từ “me”

B. Bỏ chạy khi có báo động cháy

C. Nổi gai ốc khi đi qua nghĩa địa

D. Dừng lại trước ngã tư khi nhìn thấy đèn tín hiệu màu đỏ bật sáng

Lời giải

Chảy nước miếng khi có ai đó nhắc đến từ “me” là phản xạ có điều kiện có sự tham gia của hệ thống tín hiệu thứ hai.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 5: Phản xạ nào dưới đây không có sự tham gia của hệ thống tín hiệu thứ hai?

A. Cười như nắc nẻ khi đọc truyện tiếu lâm

B. Nhanh chóng ổn định chỗ ngồi khi nghe lớp trưởng la lớn “Thầy giám hiệu đang tới”

C. Sụt sùi khóc khi nghe kể về một câu chuyện cảm động

D. Rơm rớm nước mắt khi nhìn thấy một người ăn mày

Lời giải

Rơm rớm nước mắt khi nhìn thấy một người ăn mày là phản xạ không có sự tham gia của hệ thống tín hiệu thứ hai (tiếng nói và chữ viết).

Đáp án cần chọn là: D

Câu 6: Tiếng nói và chữ viết là cơ sở của

A. ngôn ngữ.

B. tư duy.

C. trí nhớ.

D. phản xạ không điều kiện.

Lời giải

Tiếng nói và chữ viết là cơ sở của tư duy.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 7: Chọn từ thích hợp để điền vào chỗ chấm trong câu sau : Tiếng nói và chữ viết là … để con người giao tiếp, trao đổi kinh nghiệm với nhau.

A. phương tiện      

B. cơ sở

C. nền tảng      

D. mục đích

Lời giải

Tiếng nói và chữ viết là phương tiện để con người giao tiếp, trao đổi kinh nghiệm với nhau.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 8: Tiếng nói và chữ viết được gộp chung thành

A. giáo dục.      

B. văn hóa.

C. ngôn ngữ.      

D. xã hội.

Lời giải

Tiếng nói và chữ viết được gộp chung thành ngôn ngữ.

Đáp án cần chọn là: C

Câu 9: Khả năng tư duy trừu tượng chỉ có ở đối tượng nào trong sinh giới ?

A. Con người

B. Động vật linh trưởng

C. Động vật có xương sống

D. Thú có túi

Lời giải

Khả năng tư duy trừu tượng chỉ có ở con người.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 11: Tiếng nói và chữ viết là kết quả của quá trình nào dưới đây ?

A. Cụ thể hóa và khái quát hóa các sự vật

B. Cụ thể hóa và phân tích các sự vật, hiện tượng

C. Khái quát hóa và trừu tượng hóa các sự vật

D. Cụ thể hóa và trừu tượng hóa các sự vật

Lời giải

Tiếng nói và chữ viết là kết quả của quá trình Khái quát hóa và trừu tượng hóa các sự vật.

Đáp án cần chọn là: C

Câu 12: Ở người, sự học tập, rèn luyện, xây dựng hay thay đổi các thói quen là kết quả của

A. quá trình hình thành các phản xạ không điều kiện.

B. quá trình hình thành và ức chế các phản xạ có điều kiện.

C. quá trình hình thành và ức chế các phản xạ không điều kiện.

D. quá trình ức chế các phản xạ có điều kiện.

Đáp án

Câu 13: Sự hình thành các phản xạ có điều kiện có thể mang lại kết quả nào sau đây ?

A. Giúp con người thích nghi với môi trường sống mới

B. Giúp trẻ phân biệt được người quen với người lạ

C. Giúp hình thành nếp sống văn hóa

D. Tất cả các phương án còn lại

Đáp án

Câu 14: Hệ thống tín hiệu thứ hai của sự vật bao gồm những yếu tố nào ?

A. Tiếng nói và chữ viết

B. Thị giác và thính giác

C. Âm thanh và hành động

D. Màu sắc và hình dáng

Đáp án

Câu 15: Phản xạ nào dưới đây có sự tham gia của hệ thống tín hiệu thứ hai?

A. Chảy nước miếng khi có ai đó nhắc đến từ “me”

B. Bỏ chạy khi có báo động cháy

C. Nổi gai ốc khi đi qua nghĩa địa

D. Dừng lại trước ngã tư khi nhìn thấy đèn tín hiệu màu đỏ bật sáng

Đáp án

Câu 16: Phản xạ nào dưới đây không có sự tham gia của hệ thống tín hiệu thứ hai?

A. Cười như nắc nẻ khi đọc truyện tiếu lâm

B. Nhanh chóng ổn định chỗ ngồi khi nghe lớp trưởng la lớn “Thầy giám hiệu đang tới”

C. Sụt sùi khóc khi nghe kể về một câu chuyện cảm động

D. Rơm rớm nước mắt khi nhìn thấy một người ăn mày

Đáp án

Câu 17: Tiếng nói và chữ viết là cơ sở của

A. ngôn ngữ.

B. tư duy.

C. trí nhớ.

D. phản xạ không điều kiện.

Đáp án

Câu 18: Chọn từ thích hợp để điền vào chỗ chấm trong câu sau : Tiếng nói và chữ viết là … để con người giao tiếp, trao đổi kinh nghiệm với nhau.

A. phương tiện

B. cơ sở

C. nền tảng

D. mục đích

Đáp án

Câu 19: Tiếng nói và chữ viết được gộp chung thành

A. giáo dục.

B. văn hóa.

C. ngôn ngữ.

D. xã hội.

Đáp án

Câu 20: Khả năng tư duy trừu tượng chỉ có ở đối tượng nào trong sinh giới ?

A. Con người

B. Động vật linh trưởng

C. Động vật có xương sống

D. Thú có túi

Đáp án

Câu 21: Tiếng nói và chữ viết là kết quả của quá trình nào dưới đây ?

A. Cụ thể hóa và khái quát hóa các sự vật

B. Cụ thể hóa và phân tích các sự vật, hiện tượng

C. Khái quát hóa và trừu tượng hóa các sự vật

D. Cụ thể hóa và trừu tượng hóa các sự vật

Đáp án