Tính chất của Buten C₄H₈

I. Định nghĩa

- Định nghĩa: Buten (C₄H₈) là một hyđrocacbon không no nằm trong dãy đồng đẳng của anken. Buten là chất khí, không màu, nhẹ hơn nước và tan tốt trong dầu mỡ.

- Công thức phân tử: C₄H₈.

- Công thức cấu tạo: CH₂=CH-CH₂-CH₃

- Đồng phân:

    + Đồng phân cấu tạo C₄H₈ trở lên có đồng phân mạch cacbon và đồng phân vị trí liên kết đôi.

    + Đồng phân hình học

- Danh pháp

    + Tên nhóm CH₂=CH-CH₂-CH- được gọi là nhóm anlyl.

    + Nhóm CH₂=CH- được gọi là nhóm vinyl.

    + Tên thường

Tên của một số anken đơn giản lấy từ tên của ankan tương ứng nhưng đổi đuôi an thành đuôi ilen.

    + Tên thay thế

Quy tắc: Số chỉ vị trí – Tên nhánh – Tên mạch chính – số chỉ vị trí – en

II. Tính chất hóa học

1. Phản ứng cộng

- Hướng phản ứng cộng axit và nước vào anken.

    + Phản ứng cộng axit hoặc nước vào buten không đối xứng thường tạo ra hỗn hợp 2 đồng phân, trong đó 1 đồng phân là sản phẩm chính.

2. Phản ứng trùng hợp

- Buten trong điều kiện nhiệt độ, áp xuất, xúc tác thích hợp thì tham gia phản ứng cộng nhiều phân tử với nhau thành những phân tử mạch rất dài và có khối lượng phân tử rất lớn. Người ta gọi đó là phản ứng trùng hợp.

3. Phản ứng oxi hóa

- Buten cháy hoàn toàn tạo ra CO₂, H₂O và tỏa nhiều nhiệt:

    C₄H₈ + 6O₂ → 4CO₂ + 4H₂O

- Buten làm mất màu dung dịch KMnO4:

    C₄H₈ + 4KMnO₄ + 2H₂O → 4KOH + 4MnO₂ + 3C₄H₈(OH)₂

- Phản ứng làm mất màu dung dịch thuốc tím kali pemanganat được dùng để nhận ra sự có mặt của liên kết đôi của anken.

III. Tính chất vật lí & nhận biết

- Propen là chất khí, không màu, nhẹ hơn nước và tan tốt trong dầu mỡ.

- Nhận biết:

    + Cách 1: Dẫn khí buten qua dung dịch brom màu da cam. Hiện tượng: Dung dịch brom bị mất màu.

    + Cách 2: Dẫn khí buten qua dung dịch kali pemanganat màu tím. Hiện tượng: Dung dịch kalipemanganat bị mất màu.

IV. Điều chế

- Trong công nghiệp, butilen được điều chế bằng phản ứng tách hiđro từ ankan tương ứng hoặc bằng phản ứng craking.

V. Ứng dụng

- Dùng làm cho nguyên liệu hóa học, dung môi.

- Dùng để điều chế axit hữu cơ, keo dán, chất dẻo (PVC, PE)

- Trùng hợp butilen thu được polime để chế tạo màng mỏng, bình chứa, ống dẫn nước,... dùng cho nhiều mục đích khác nhau.