I. Phương pháp giải

Cộng H₂ ( phản ứng khử) : Anđehit + H₂ → Ancol bậc 1

Xeton + H₂ → Ancol bậc 2

Phản ứng này có thể xác định được số lượng nhóm chức andehit và có thể xác định được số lượng liên kết pi có thể có ở gốc R.

C_nH_{2n+2 – 2k –m} (CHO)_m + ( k+m) H₂ → C_nH_2n+2-m(CH₂OH)_m

Nếu n_{H2phản ứng} = nandehit =>andehit ban đầu là andehit no đơn chức (C_nH_2n+1CHO và C_mH₂M_o với m = n+1).

Nếu n_{H2phản ứng} ≥ nandehit =>andehit ban đầu có thể là andehit no đơn chức hoặc không no đa chức.

II. Ví dụ

Bài 1: Cho 0,1 mol andehit A có mạch cacbon không phân nhánh tác dụng hoàn toàn với hidro, thấy cần dùng 6,72 lit H₂ (đkc) và thu được chất hữu cơ B. Cho lượng B này tác dụng với Na dư thì thu được 2,24 lit khí (đkc). Mặt khác, nếu lấy 8,4 gam A tác dụng dung dịch AgNO₃/NH₃ dư thì thu được hỗn hợp X gồm 2 muối và 43,2 gam Ag.

a. Xác định CTCT A, B.

b. Tính khối lượng hỗn hợp muối.

Trả lời

Số mol H₂ sinh ra khi cho B tác dụng Na: n_{H2 sinh ra} = 0,1 mol => trong A có 2 nhóm CHO

Vậy A là anđehit không no 2 chức => CTPT là C_nH_2n-2(CHO)₂

Phương trình phản ứng

C_nH_2n-2(CHO)₂ + 4AgNO₃ + 4NH₃ + H₂O → C_nH_2n-2(COONH₄)₂ + 2NH₄NO₃ + 4Ag

Phân tử khối của A: M_A = 8,4/0,1 = 84 => n = 2

Vậy CTCT của A và B lần lượt là: OHC-CH=CH-CHO và HO-2HC-CH=CH-CH₂OH

b. Khối lượng hỗn hợp muối thu được là (muối gồm C₂H₃(COONH₄)₂ và NH₄NO₃

m = 151.0,1 + 0,2.80 = 31,1 g

Bài 2: Cho hh HCHO và H₂ đi qua ống đựng bột Ni nung nóng. Dẫn toàn bộ hh thu được sau phản ứng vào bình nước lạnh để ngưng tụ hơi chất lỏng và hòa tan các chất có thể tan được, thấy khối lượng bình tăng 11,8g. Lấy dd trong bình cho tác dụng với dd AgNO₃ trong NH₃ thu được 21,6g Ag. Khối lượng CH₃OH tạo ra trong phản ứng hợp hidro của HCHO là

Trả lời

Gọi số mol ban đầu của andehit focmic là: a mol

Phương trình phản ứng:

HCHO + H₂ ^to→ CH₃OH

Hỗn hợp sau phản ứng ngưng tụ gồm: CH₃OH, HCHO hòa tan vào nước.

Khối lượng bình tăng: m↑ = 11,8 = (a-x).30 + 32.x = 30a + 2x

Andehit tác dụng với AgNO₃/NH₃: n_HCHO = n_Ag/4 = 0,05 mol = a – x (2)

Từ 1, 2 => x = 0,32 và a = 0,37; => m_CH3OH = 0,32.32 = 10,24 g