I. Định nghĩa, phân loại

1. Định nghĩa

Ancol là nhứng HCHC trong phân tử có nhóm hiđroxyl (- OH) liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon no.

2. Phân loại

- Ancol no, đơn chức, mạch hở có CTPT là: C_nH_2n + 1OH hay C_nH_2n+2O (Đk với n ≥ 1).

II. Đồng phân, danh pháp

1. Đồng phân: Từ C₃H₈O mới có đồng phân.

- Đồng phân mạch cacbon.

- Đồng phân vị trí nhóm chức.

2. Danh pháp

a. Tên thông thường: Tên gọi= ancol + tên gốc hiđrocacbon + ic.

Ví dụ: C₂H₅OH: ancol etylic C₆H₅CH₂OH : ancol benzylic

b. Tên thay thế: Tên gọi= tên hiđrocacbon tương ứng mạch chính + chỉ số vị trí nhóm OH + ol

III. Tính chất hoá học

1. Phản ứng thế nguyên tử hiđro của nhóm OH: (phản ứng đặc trưng của Ancol)

a. Tính chất chung của ancol: CTTQ: 2ROH + Na → 2RONa + H₂

b. Tính chất đặc trưng của glixerol:

2C₃H₅ (OH)3 + Cu(OH)2 → [C₃H₅ (OH)2O]2Cu +H₂O

(ĐK: muốn tác dụng với Cu(OH)2 phải có 2 nhóm -OH trở lên liền kề nhau )

→Phản ứng này dùng để phân biệt ancol đơn chức với ancol đa chức có 2 nhóm OH cạnh nhau trong phân tử.

2. Phản ứng thế nhóm OH

a. Phản ứng với axit vô cơ:

C₂H₅OH + HBr ^to→ C₂H₅Br + H₂O

b. Phản ứng tạo dien: dùng sản xuất cao su buna

2C₂H₅OH ^to→ C₄H₆ +H₂ + 2H₂O

(Đk: phải có xúc tác là Al2O3 + MgO hoặc ZnO/500^oC)

3. Phản ứng tách H₂O: (phản ứng đêhidrat hoá)

Chú ý:

+ C_nH_2n+1OH ^170oC→ C_nH_2n(anken)+ H₂O (ĐK n ≥ 2, theo quy tắc Zai-xép)

(ancol bậc càng cao thì càng dễ khử nước tạo anken)

Vd: CH₃ – CH₂ – OH ^170oC→ CH₂ = CH₂ + H₂O (phải là rượu no, đơn chức)

+ 2C_nH_2n+1OH ^170oC→ C_nH₂n + 1OC_nH₂n + 1(ete) + H₂O

(ancol bậc càng thấp thì càng dễ khử nước tạo ete)

Vd: 2C₂H₅OH ^170oC→ C₂H₅ - O - C₂H₅ + H₂O

Cách tính số ete = n(n+1)/2 (với n là số rượu)

4. Phản ứng oxi hoá

a. Phản ứng oxi hoá hoàn toàn

C_nH_{2n +2} + 3n/2O2 → nCO2 + (n +1)H₂O

b. Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn

ancol bậc I ^toC→ RCHO (anđehit) (CuO)

ancol bậc II ^toC→ xeton (CuO)

ancol bậc III ^toC→ khó bị oxi hoá. (CuO)

CH₃ – CH₂ – OH + CuO ^toC→ CH₃ – CHO + Cu + H₂O

CH₃ – CH OH– CH₃ + CuO ^toC→ CH₃ – CO – CH₃ + Cu + H₂O

IV. Tính chất vật lí

- Các ancol có nhiệt độ sôi cao hơn các hiđcacbon có cùng phân tử khối hoặc đồng phân ete của nó là do giữa các phân tử ancol có liên kêt hiđro →Anh hưởng đến độ tan.

-Từ C₁₁ đến C₁₂ ancol ở thể lỏng (khối lượng riêng d < 1), từ C₁₁3 trở lên ở thể rắn.

- C₁₁ đến C₃ tan vô hạn trong nước vì có liên kiết H với nước.

- Độ rượu: = (V_{ancol nguyên chất} / V_{dd ancol}). 100

V. Điều chế

1. Phương pháp tổng hợp

Anken + H₂O ^toC→ ancol

a. Etanol Từ etilen CH₂ = CH₂ + H₂O → CH₃CH₂OH

b. Glixerol

- Glixerol còn được sản xuất bằng phương pháp thuỷ phân chất béo.

2. Phương pháp sinh hoá: từ tinh bột, đường ...

(C₆H₅OH)_n ^toC→ C₆H12O6 ^enzim→ C₂H₅OH