Bài 18: Tế bào – Đơn vị cơ bản của sự sống
Bài 18: Tế bào – Đơn vị cơ bản của sự sống
Bài 18: Tế bào – Đơn vị cơ bản của sự sống
Phần 1: Giải Sách Giáo Khoa
Hoạt động & Câu hỏi
Mở đầu trang 64 Bài 18 KHTN lớp 6: Mỗi ngôi nhà được xây nên từ nhiều viên gạch. Vậy đã bao giờ em tự hỏi: Những sinh vật xung quanh chúng ta được cấu tạo từ đơn vị cấu trúc nào?
Lời giải:
Những sinh vật xung quanh chúng ta được cấu tạo từ tế bào.
Câu hỏi 1 trang 64 Bài 18 KHTN lớp 6: Tại sao tế bào được coi là đơn vị cơ bản của các cơ thể sống?
Lời giải:
Tế bào được coi là đơn vị cơ bản của các cơ thể sống vì:
- Tất cả các cơ thể sinh vật (thực vật, động vật, con người,...) đều được cấu tạo từ tế bào → Tế bào là đơn vị cấu trúc của các cơ thể sống.
- Tuy nhỏ bé nhưng tế bào có thể thực hiện đầy đủ các quá trình sống cơ bản như sinh trưởng (lớn lên), hấp thụ chất dinh dưỡng, hô hấp, cảm ứng, bài tiết và sinh sản → Tế bào là đơn vị chức năng của các cơ thể sống.
Câu hỏi 2 trang 64 Bài 18 KHTN lớp 6: Quan sát hình 18.1, nêu nhận xét về hình dạng tế bào.
Lời giải:
- Quan sát hình 18.1, ta thấy:
+ Tế bào da người có hình dẹt.
+ Tế bào thần kinh ở người có hình sao.
+ Tế bào vi khuẩn có hình trụ.
+ Tế bào ở lá cây có hình chữ nhật.
- Nhận xét về hình dạng tế bào: Tế bào có hình dạng rất đa dạng. Tùy theo từng loại tế bào khác nhau sẽ có hình dạng khác nhau
Câu hỏi 3 trang 65 Bài 18 KHTN lớp 6: Quan sát kích thước tế bào vi khuẩn, tế bào động vật và thực vật trong hình 18.2 và cho biết tế bào nào phải quan sát bằng kính hiển vi, tế nào nào có thể quan sát bằng mắt thường?
Lời giải:
- Quan sát hình 18.2, ta thấy:
+ Hầu hết các vi khuẩn có kích thước khoảng 0,5 – 5,0 µm.
+ Tế bào động vật và thực vật thường có kích thước khoảng 10 – 100 µm.
+ Một số tế bào động vật và thực vật có kích thước lớn hơn khoảng 1 – 10 mm như tế bào trứng cá.
- Kết luận:
+ Tế bào vi khuẩn và hầu hết các tế bào động vật, thực vật thường có kích thước rất nhỏ không quan sát được bằng mắt thường mà phải quan sát bằng kính hiển vi.
+ Một số tế bào động vật và thực vật như tế bào trứng cá, tế bào trứng ếch , tế bào tép cam,... có kích thước lớn có thể quan sát được bằng mắt thường.
Hoạt động 1 trang 65 Bài 18 KHTN lớp 6: Khi thảo luận về kích thước và hình dạng tế bào, bốn bạn học sinh có ý kiến như sau:
Đọc ý kiến của các bạn trên và trả lời các câu hỏi sau:
1. Phát biểu của bạn nào đúng?
2. Lấy ví dụ để giải thích tại sao các phát biểu khác không đúng.
Lời giải:
1. Phát biểu của bạn D đúng.
2. Ví dụ chứng minh:
- Ý kiến của bạn A:
+ Ví dụ: Tế bào vảy hành có hình lục giác còn tế bào hồng cầu hình đĩa lõm.
- Ý kiến của bạn B:
+ Ví dụ: Tế bào nấm men có hình cầu, kích thước chiều dài khoảng 6µm, chiều rộng khoảng 5µm. Còn tế bào biểu bì vảy hành có hình lục giác, chiều dài khoảng 200µm, chiều rộng khoảng 70µm.
- Ý kiến của bạn C:
+ Ví dụ: Tế bào vi khuẩn E.coli có chiều dài khoảng 2µm và chiều rộng khoảng 0,25 – 1 µm. Còn tế bào xương ở người có chiều rộng khoảng 5 – 20µm.
Em có thể 1 trang 66 Bài 18 KHTN lớp 6: Giải thích được vì sao mỗi loại tế bào lại có hình dạng khác nhau
Lời giải:
- Mỗi loại tế bào có hình dạng khác nhau vì: Mỗi loại tế bào đảm nhiệm những chức năng khác nhau vì thế mà chúng có cấu tạo, hình dạng và kích thước khác nhau để phù hợp với chức năng của tế bào.
- Ví dụ chứng minh: Tế bào hồng cầu có hình đĩa lõm hai mặt để tăng diện tích bề mặt tiếp xúc với O2 và CO2. Điều này giúp tế bào hồng cầu thực hiện chức năng vận chuyển khí một cách hiệu quả hơn. Khi tế bào hồng cầu bị thay đổi hình dạng (người mắc bệnh hồng cầu hình liềm), khả năng vận chuyển khí của hồng cầu giảm khiến cơ thể gặp nguy hiểm.
Phần 2: Lý thuyết bài học
Với tóm tắt lý thuyết Khoa học tự nhiên lớp 6 Bài 18: Tế bào – Đơn vị cơ bản của sự sống hay nhất, chi tiết sách Kết nối tri thức với cuộc sống giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt KHTN 6.
I. Tế bào là gì?
→ Tế bào là đơn vị cấu tạo nên cơ thể của tất cả các loại sinh vật.
II. Hình dạng và kích thước tế bào
1. Hình dạng tế bào
→ Tế bào có nhiều hình dạng khác nhau. Tùy theo chức năng mà hình dạng tế bào có thể khác nhau.
2. Kích thước tế bào
→ Kích thước tế bào khác nhau giữa các nhóm sinh vật và giữa các cơ quan trong một cơ thể.
Phần 3: Bài tập trắc nghiệm
Với 10 bài tập trắc nghiệm Khoa học tự nhiên lớp 6 Bài 18: Tế bào – Đơn vị cơ bản của sự sống có đáp án và lời giải chi tiết đầy đủ các mức độ sách Kết nối tri thức giúp học sinh ôn luyện trắc nghiệm KHTN 6.
Câu 1: Nhận định nào đúng khi nói về hình dạng và kích thước tế bào?
A. Các loại tế bào đều có chung hình dạng và kích thước.
B. Các loại tế bào thường có hình dạng khác nhau nhưng kích thước giống nhau.
C. Các loại tế bào khác nhau thường có hình dạng và kích thước khác nhau.
D. Các loại tế bào chỉ khác nhau về kích thước, chúng giống nhau về hình dạng.
Lời giải Tùy theo chức năng và cấu tạo mà các tế bào khác nhau sẽ có hình dạng và kích thước khác nhau.
Đáp án: C
Câu 2: Vật nào sau đây có cấu tạo từ tế bào?
A. Xe ô tô. B. Cây cầu.
C. Cây bạch đàn. D. Ngôi nhà.
Lời giải Cây bạch đàn là vật sống nên được cấu tạo từ tế bào.
Đáp án: C
Câu 3: Có thể phân biệt các loại tế bào khác nhau nhờ những đặc điểm bên ngoài nào?
A. Hình dạng và màu sắc. B. Thành phần và cấu tạo.
C. Kích thước và chức năng. D. Hình dạng và kích thước.
Lời giải Có thể phân biệt các loại tế bào nhờ hình dạng và kích thước.
Đáp án: D
Câu 4: Tế bào không cấu tạo nên vật nào sau đây?
A. Chiếc lá B. Bông hoa
C. Con dao D. Con cá
Lời giải Tế bào là đơn vị cấu tạo của các vật sống. Con dao không phải vật sống nên không được cấu tạo từ tế bào.
Đáp án: C
Câu 5: Khi một tế bào lớn lên và sinh sản sẽ có bao nhiêu tế bào mới hình thành?
A. 8. B. 6. C. 4. D. 2.
Lời giải Từ một tế bào, trải qua quá trình sinh sản sẽ tạo ra hai tế bào.
Đáp án: D
Câu 6: Loại tế bào nào sau đây có thể quan sát bằng mắt thường?
A. Tế bào trứng cá B. Tế bào vảy hành
C. Tế bào mô giậu D. Tế bào vi khuẩn
Lời giải Tế bào vảy hành, tế bào mô giậu và tế bào vi khuẩn rất nhỏ, chỉ có thể quan sát dưới kính hiển vi.
Đáp án: A
Câu 7: Cho các nhận định sau:
(1) Các loại tế bào đều có hình đa giác
(2) Mọi sinh vật đều được cấu tạo từ đơn vị cơ bản là tế bào
(3) Hầu hết các tế bào có thể quan sát được bằng mắt thường
(4) Lớp biểu bì vảy hành được cấu tạo từ tế bào còn lá hành thì không
Nhận định nào về tế bào là đúng?
A. (3) B. (1) C. (2) D. (4)
Lời giải
(1) Sai vì các tế bào khác nhau sẽ có hình dạng khác nhau
(3) Sai vì chỉ có số ít tế bào mới có thể quan sát bằng mắt thường, đa số rất nhỏ, chỉ có thể quan sát bằng kính hiển vi
(4) Sai vì lá hành cũng được cấu tạo từ tế bào
Đáp án: C
Câu 8: Tỉ lệ S/V lớn có tác dụng gì với vi khuẩn?
A. Tế bào phân chia ít lần hơn nhưng số lượng nhiều hơn
B. Tế bào có thể rút ngắn thời gian phân chia
C. Tế bào nhanh được thay mới hơn nhưng tốc độ sinh trưởng chậm hơn
D. Tế bào sinh trường nhanh, phân chia mạnh, số lượng tế bào tăng nhanh
Lời giải Tỉ lệ S/V lớn dẫn đến tốc độ trao đổi chất và quá trình khuếch tán các chất ở vi khuẩn diễn ra nhanh hơn à Tế bào sinh trường nhanh, phân chia mạnh, số lượng tế bào tăng nhanh
Đáp án: D
Câu 9: Đơn vị cấu tạo nên cơ thể sống gọi là gì?
A. Mô B. Tế bào C. Biểu bì D. Bào quan
Lời giải Tế bào là đơn vị nhỏ nhất cấu tạo nên cơ thể sống.
Đáp án: B
Câu 10: Vì sao tế bào được coi là đơn vị cơ bản của sự sống?
A. Nó có thể thực hiện đầy đủ các quá trình sống cơ bản
B. Nó có đầy đủ hết các loại bào quan cần thiết
C. Nó có nhiều hình dạng khác nhau để thích nghi với các chức năng khác nhau
D. Nó có nhiều kích thước khác nhau để đảm nhiệm các vai trò khác nhau
Lời giải Tế bào được coi là đơn vị cơ bản của sự sống vì nó có thể thực hiện đầy đủ các quá trình sống cơ bản.
Đáp án: A
