Bài 43: Chuyển động nhìn thấy của Mặt Trời
Bài 43: Chuyển động nhìn thấy của Mặt Trời
Bài 43: Chuyển động nhìn thấy của Mặt Trời
Phần 1: Giải Sách Giáo Khoa
Mở đầu trang 188 SGK KHTN lớp 6:
Hằng ngày chúng ta nhìn thấy Mặt Trời chuyển động trên bầu trời. Có người nói rằng, đó là do Trái Đất đứng yên còn Mặt Trời chuyển động quanh Trái Đất. Em nghĩ gì về điều này?
Lời giải:
Em nghĩ rằng Mặt Trời đứng yên còn Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời.
Hình thành kiến thức mới
Hình thành kiến thức mới 1 trang 188 SGK KHTN lớp 6:
Em hãy mô tả sự "chuyển động” của Mặt Trời hằng ngày trên bầu trời.
Lời giải:
Sự "chuyển động” của Mặt Trời hằng ngày trên bầu trời là: Mặt trời mọc ở hướng đông, lặn ở hướng tây.
Hình thành kiến thức mới 2 trang 188 SGK KHTN lớp 6:
Quan sát hình 43.2, em hãy cho biết Trái Đất tự quay quanh trục của nó theo chiều nào và mỗi thời điểm, ánh sáng mặt trời chiếu tới Trái Đất sẽ làm bao nhiêu phần diện tích mặt đất được chiếu sáng?
Lời giải:
- Trái đất tự quay quanh trục của nó theo chiều từ phía tây sang phía đông.
- Mỗi thời điểm, ánh sáng mặt trời chiếu tới trái đất sẽ làm một nửa phần diện tích mặt đất được chiếu sáng.
Hình thành kiến thức mới 3 trang 188 SGK KHTN lớp 6:
Người ở tại vị trí B (hình 43.2a) khi ánh sáng mặt trời vừa chiếu tới sẽ quan sát thấy hiện tượng gì? Sau đó, người tại vị trí B sẽ tiếp tục thấy Mặt Trời “chuyến động" như thế nào? Vì sao?
Lời giải:
- Người ở vị trí B sẽ quan sát thấy hiện tượng mặt trời mọc.
- Sau đó người ở vị trí B sẽ tiếp tục thấy mặt trời chuyển động lên cao. Vì Trái Đất quay quanh trục theo chiều từ tây sang đông nên khiến cho vị trí B vẫn được mặt trời chiếu tới.
Hình thành kiến thức mới 4 trang 189 SGK KHTN lớp 6:
Giữ quả địa cầu tại một vị trí bất kì. Em hãy xác định các vị trí trên quả địa cầu mà ánh sáng sẽ chiếu tới và các vị trí trên quả địa cầu mà ánh sáng sẽ khuất ngay khi ta quay tiếp quả địa cầu.
Lời giải:
- Học sinh thực hành và xác định các vị trí trên quả địa cầu mà ánh sáng sẽ chiếu tới
- Dựa vào sự quay quanh trục của Trái Đất theo chiều từ tây sang đông để xác định các vị trí trên quả địa cầu mà ánh sáng sẽ khuất ngay khi ta quay tiếp quả địa cầu.
Hình thành kiến thức mới 5 trang 189 SGK KHTN lớp 6:
Em hãy quay quả địa cầu để tại vị trí của Việt Nam trên quả địa cầu sẽ có ánh sáng chiếu tới ngay khi ta quay tiếp quả địa cầu.
Lời giải:
Học sinh tìm vị trí của Việt Nam trên quả địa cầu và dựa vào sự quay quanh trục của Trái Đất theo chiều từ tây sang đông để xác định vị trí của Việt Nam trên quả địa cầu sẽ có ánh sáng chiếu tới ngay khi ta quay tiếp quả địa cầu.
Hình thành kiến thức mới 6 trang 189 SGK KHTN lớp 6:
Từ nội dung thảo luận 4 và 5, em hãy liên hệ tới hiện tượng ngày và đêm trên Trái đất, Mặt trời mọc và Mặt trời lặn khi quan sát từ Trái Đất.
Lời giải:
- Hiện tượng ngày và đêm trên Trái Đất: Hình khối cầu của Trái đất luôn được Mặt trời chiếu sáng một nửa, vì thế đã sinh ra ngày và đêm, do Trái đất tự quay quanh trục, nên mọi nơi bề mặt của Trái Đất đều lần lượt được mặt trời chiếu sáng.
- Hiện tượng Mặt Trời mọc và Mặt Trời lặn khi quan sát từ Trái Đất: Khi tự quay quanh trục của nó, Trái Đất sẽ bắt đầu quay từ Tây sang Đông. Theo trục góc nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo. Mặt nào của Trái Đất hướng về phía mặt trời sẽ là ban ngày, mặt còn lại bị khuất bóng sẽ là ban đêm. Dựa theo đúng quy luật chuyển động từ Tây sang Đông đó mà người ta thấy hiện tượng Mặt trời mọc hướng Đông và lặn hướng Tây.
Luyện tập
Luyện tập trang 189 SGK KHTN lớp 6:
Người ở tại vị trí C (hình 43.2b) khi ánh sáng mặt trời vừa khuất sẽ quan sát thấy hiện tượng gì? Vì sao?
Lời giải:
- Người ở vị trí C sẽ quan sát thấy hiện tượng mặt trời lặn.
- Bởi vì trái đất quay quanh trục theo chiều từ tây sang đông khiến cho vị trí C bị quay đi khuất ánh sáng mặt trời.
Vận dụng
Vận dụng trang 189 SGK KHTN lớp 6:
Giải thích hiện tượng ngày, đêm trên Trái Đất và nguyên nhân dẫn đến sự luân phiên ngày và đêm.
Lời giải:
- Hiện tượng ngày, đêm trên Trái Đất: Hình khối cầu của Trái đất luôn được Mặt trời chiếu sáng một nửa, còn một nửa không được chiếu sáng, vì thế sinh ra ngày và đêm.
- Tuy nhiên, do Trái đất tự quay quanh trục nên mọi nơi ở bề mặt Trái đất đều lần lượt được Mặt Trời chiếu sáng rồi lại chìm trong bóng tối, gây nên hiện tượng luân phiên ngày và đêm.
Bài tập
Bài 1 trang 190 SGK KHTN lớp 6:
Khi Mặt Trời lặn nghĩa là ở bất kì đâu trên Trái đất đều không thể nhìn thấy Mặt trời. Kết luận này đúng hay sai? Tại sao?
Lời giải:
- Khi Mặt Trời lặn nghĩa là ở bất kì đâu trên Trái đất đều không thể nhìn thấy Mặt trời. Kết luận này là sai.
- Vì do sự luân phiên ngày và đêm, 1 nửa Trái Đất được Mặt Trời chiếu sáng và 1 nửa Trái Đất không được chiếu sáng.
→ Nên tại vị trí trên nửa Trái Đất được Mặt Trời chiếu sáng sẽ nhìn thấy Mặt Trời.
Bài 2 trang 190 SGK KHTN lớp 6:
Theo em, hằng ngày người sinh sống ở Hà Nội hay ở Điện Biên sẽ quan sát thấy Mặt trời mọc trước? Tại sao?
Lời giải:
- Hà Nội sẽ quan sát thấy mặt trời mọc sớm hơn Điện Biên.
- Vì Điện Biên nằm cách Thủ đô Hà Nội 504 km về phía Tây.
Bài 3 trang 190 SGK KHTN lớp 6:
Khoảng thời gian mỗi ngày đêm trên Trái đất là bao lâu? Em hãy cho biết khoảng thời gian đó thể hiện điều gì?
Lời giải:
- Khoảng thời gian mỗi ngày đêm trên Trái Đất là 24h.
- Khoảng thời gian đó thể hiện Trái Đất quay một vòng mất khoảng 24h.
Phần 2: Lý thuyết bài học
Với tóm tắt lý thuyết Khoa học tự nhiên lớp 6 Bài 43: Chuyển động nhìn thấy của Mặt Trời hay nhất, chi tiết bám sát nội dung sgk KHTN 6 Chân trời sáng tạo giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt KHTN 6.
1. Chuyển động nhìn thấy của Mặt Trời
- Hằng ngày chúng ta thấy Mặt Trời mọc ở hướng đông và “chuyển động” trên bầu trời về hướng tây rồi lặn.
- Nguyên nhân của hiện tượng này là do Trái Đất chuyển động tự quay quanh trục của nó theo chiều từ tây sang đông. Con người đứng trên Trái Đất lại nhìn thấy các thiên thể trong bầu trời đều quay từ đông sang tây (tức là ngược lại hướng tự quay của Trái Đất).
|
|
|
|
Mặt trời mọc hướng đông và lặn hướng tây
|
Trái Đất quay quanh trục theo chiều từ tây sang đông |
2. Mặt Trời mọc và lặn
- Hiện tượng ngày và đêm trên Trái Đất: Hình khối cầu của Trái đất luôn được Mặt trời chiếu sáng một nửa, vì thế đã sinh ra ngày và đêm, do Trái đất tự quay quanh trục, nên mọi nơi bề mặt của Trái Đất đều lần lượt được mặt trời chiếu sáng.
- Hiện tượng Mặt Trời mọc và Mặt Trời lặn khi quan sát từ Trái Đất: Khi tự quay quanh trục của nó, Trái Đất sẽ bắt đầu quay từ Tây sang Đông. Theo trục góc nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo. Mặt nào của Trái Đất hướng về phía mặt trời sẽ là ban ngày, mặt còn lại bị khuất bóng sẽ là ban đêm. Dựa theo đúng quy luật chuyển động từ Tây sang Đông đó mà người ta thấy hiện tượng Mặt trời mọc hướng Đông và lặn hướng Tây.
Phần 3: Bài tập trắc nghiệm
Với 10 bài tập trắc nghiệm Khoa học tự nhiên lớp 6 Bài 43: Chuyển động nhìn thấy của Mặt Trời có đáp án và lời giải chi tiết đầy đủ các mức độ bám sát sgk KHTN 6 Chân trời sáng tạo giúp học sinh ôn luyện để biết cách làm các dạng bài tập KHTN 6.
Câu 1. Hằng ngày, chúng ta vẫn nhìn thấy
A. Mặt Trời mọc ở đằng Đông lặn ở đằng Tây
B. Trái Đất quay quanh trục của nó
C. Trái Đất quay quanh Mặt Trời
D. Mặt Trăng quay quanh Trái Đất
Lời giải
Hằng ngày, chúng ta vẫn nhìn thấy Mặt Trời mọc ở đằng Đông lặn ở đằng Tây.
B – chuyển động không nhìn thấy
C - chuyển động không nhìn thấy
D - chuyển động không nhìn thấy
Chọn đáp án A
Câu 2. Chuyển động nhìn thấy là chuyển động nào sau đây?
A. Mặt Trăng mọc vào buổi tối
B. Mặt Trời mọc ở đằng Đông lặn ở đằng Tây
C. Sao Hỏa quay quanh Mặt Trời
D. Cả A và B
Lời giải
Chuyển động nhìn thấy là chuyển động:
+ Mặt Trăng mọc vào buổi tối
+ Mặt Trời mọc ở đằng Đông lặn ở đằng Tây
Chọn đáp án D
Câu 3. Phát biểu nào sau đây là đúng?
A. Trái Đất tự quay quanh trục của nó theo hướng từ tây sang đông.
B. Mặt Trời mọc ở đằng tây, lặn ở đằng đông.
C. Chuyển động nhin thấy là chuyển động Mặt Trăng quay quanh Trái Đất.
D. Cả 3 phát biểu trên
Lời giải
A – đúng
B – sai
C – sai
D - sai
Chọn đáp án A
Câu 4. Vì sao Mặt Trời chỉ chiếu sáng được một nửa của Trái Đất?
A. Vì Trái Đất luôn quay quanh trục của nó.
B. Vì Trái Đất có dạng hình cầu.
C. Vì Trái Đất không ở vị trí trung tâm trong hệ Mặt Trời.
D. Vì có Mặt Trăng quay quanh Trái Đất nên có thời điểm Mặt Trăng che lấp Trái Đất.
Lời giải
Mặt Trời chỉ chiếu sáng được một nửa của Trái Đất vì Trái đất có dạng hình khối cầu nên Mặt Trời luôn chỉ chiếu sáng được một nửa, nửa còn lại không được chiếu sáng.
Chọn đáp án B
Câu 5. Ban ngày sẽ xuất hiện khi nào?
A. Trái Đất được Mặt Trăng chiếu sáng.
B. Mặt Trăng không che lấp Trái Đất.
C. phần Trái Đất được Mặt Trời chiếu sáng.
D. phần Trái Đất không được Mặt Trời chiếu sáng.
Lời giải
Ban ngày sẽ xuất hiện khi phần Trái Đất được Mặt Trời chiếu sáng.
Chọn đáp án C
Câu 6. Trong số các vị trí M, N, P, Q thì ở những vị trí nào đang là ban ngày?
A. Ở vị trí M và P đang là ban ngày
B. Ở vị trí Q và N đang là ban ngày
C. Ở vị trí M và N đang là ban ngày
D. Ở vị trí Q và P đang là ban ngày
Lời giải
Vị trí đang là ban ngày là P và Q vì hai vị trí này đang được Mặt Trời chiếu sáng.
Chọn đáp án D
Câu 7. Người ở vị trí nào sẽ thấy Mặt Trời lặn trước?
A. Vị trí M
B. Vị trí N
C. Vị trí P
D. Vị trí Q
Lời giải
Người ở vị trí Q sẽ thấy Mặt Trời lặn trước vì Trái Đất quay quanh trục theo chiều từ tây sang đông, bóng tối sẽ chìm vào Q trước.
Chọn đáp án D
Câu 8. Người ở vị trí sẽ thấy Mặt Trời mọc trước?
A. Vị trí M
B. Vị trí N
C. Vị trí P
D. Vị trí Q
Lời giải
Người ở vị trí N sẽ thấy Mặt Trời mọc trước vì Trái Đất quay quanh trục theo chiều từ tây sang đông, ánh sáng Mặt Trời sẽ chiếu tới N trước.
Chọn đáp án B
Câu 9. Trái Đất có những chuyển động nào?
A. Tự quay quanh trục từ tây sang đông
B. Quay quanh Mặt Trời
C. Quay quanh Mặt Trăng
D. Cả A và B
Lời giải
Trái Đất có những chuyển động:
+ Tự quay quanh trục từ tây sang đông
+ Quay quanh Mặt Trời
Chọn đáp án D
Câu 10. Phát biểu nào sau đây giải thích được hiện tượng ngày và đêm trên Trái Đất?
A. Do hình khối cầu của Trái Đất luôn được Mặt Trời chiếu sáng một nửa.
B. Do Trái Đất luôn quay quanh trục của nó.
C. Do Trái Đất quay quanh Mặt Trời.
D. Do Mặt Trăng quay quanh Trái Đất.
Lời giải
Do hình khối cầu của Trái Đất luôn được Mặt Trời chiếu sáng một nửa nên nửa được Mặt Trời chiếu sáng là ban ngày, nửa còn lại không được Mặt Trời chiếu sáng là ban đêm.
B – giải thích hiện tượng luân phiên ngày và đêm.
C – giải thích hiện tượng có ánh sáng chiếu xuống Trái Đất.
D – giải thích hiện tượng hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng thay đổi khi nhìn từ Trái Đất.
Chọn đáp án A
