Bài 45: Hệ mặt trời và ngân hà

Phần 1: Giải Sách Giáo Khoa

Mở đầu trang 195 SGK KHTN lớp 6:

Khi quan sát bầu trời đêm, chúng ta nhìn thấy rất nhiều ngôi sao sáng. Thực tế chúng là những gì?

Lời giải:

Các ngôi sao thực chất là một khối khí có bề mặt nhiệt độ rất cao. Ngôi sao có nhiệt độ bề mặt thấp nhất cũng tới 3000K. Vì thế, các ngôi sao tự phát ra ánh sáng.

Hình thành kiến thức mới

Hình thành kiến thức mới 1 trang 195 SGK KHTN lớp 6:

Hãy kể tên các hành tinh, vệ tinh xuất hiện trong hình 45.1.

Lời giải:

- Các hành tinh xuất hiện trong hình là: Mặt trời, Thủy tinh, Kim tinh, Trái Đất, Hỏa tinh, Mộc tinh, Thổ tinh, Thiên Vương tinh, Hải Vương tinh.

- Các vệ tinh xuất hiện trong hình là: Mặt Trăng - là vệ tinh của Trái Đất.

Hình thành kiến thức mới 2 trang 195 SGK KHTN lớp 6:

Tính từ Mặt Trời ra thì Trái Đất là hành tinh thứ bao nhiêu trong hệ Mặt Trời?

Lời giải:

Tính từ Mặt Trời ra thì Trái Đất là hành tinh thứ 3 trong hệ Mặt Trời.

Hình thành kiến thức mới 3 trang 195 SGK KHTN lớp 6:

Các hành tinh có chuyển động quanh Mặt Trời không? So sánh chiều chuyển động quanh Mặt Trời của các hành tinh.

Lời giải:

- Các hành tinh có chuyển động quanh Mặt Trời. 

- Chiều chuyển động quanh Mặt Trời của các hành tinh cùng một chiều.

Hình thành kiến thức mới 4 trang 196 SGK KHTN lớp 6:

Dựa vào số liệu trong bảng 45.1, em hãy so sánh khoảng cách từ các hành tinh tới Mặt Trời với khoảng cách từ Trái Đất tới Mặt Trời. Hành tinh nào gần Mặt Trời nhất, hành tinh nào xa Mặt Trời nhất?

Lời giải:

- Khoảng cách từ Thủy tinh, Kim tinh đến Mặt Trời gần hơn so với khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trời.

- Khoảng cách từ Hỏa tinh, Mộc tinh, Thổ tinh, Thiên Vương tinh, Hải Vương tinh xa hơn so với khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trời.

- Hành tinh gần Mặt Trời nhất là Thủy tinh.

- Hành tinh xa Mặt Trời nhất là Hải Vương tinh.

Hình thành kiến thức mới 5 trang 196 SGK KHTN lớp 6:

Nêu sự liên hệ giữa chu kì chuyển động quanh Mặt trời của các hành tinh và khoảng cách từ các hành tinh tới Mặt Trời.

Lời giải:

- Các hành tinh chuyển động quanh Mặt Trời với chu kì là khác nhau.

- Khoảng cách từ các hành tinh khác nhau tới Mặt Trời là khác nhau.

Hình thành kiến thức mới 6 trang 197 SGK KHTN lớp 6:

Quan sát hình 45.3 và cho biết các hành tinh có tự phát ra ánh sáng không? Vì sao?

Lời giải:

- Các hành tinh không thể tự phát ra ánh sáng. 

- Vì nếu như nó tự phát ra ánh sáng thì toàn bộ bề mặt của nó phải sáng, chứ không phải bị khuyết 1 phần như hình. 

+ Chúng ta nhìn được các hành tinh là do nó nhận được ánh sáng từ Mặt Trời và phản xạ lại mắt ta.

Hình thành kiến thức mới 7 trang 198 SGK KHTN lớp 6:

Khi quan sát bầu trời đêm, vào những đêm không trăng, chúng ta thường nhìn thấy những gì?

Lời giải:

Khi quan sát bầu trời đêm, vào những đêm không trăng, chúng ta thường nhìn thấy những ngôi sao lấp lánh trên bầu trời, và dải sáng bạc vắt ngang bầu trời là dải ngân hà.

Luyện tập

Luyện tập 1 trang 196 SGK KHTN lớp 6:

Hành tinh nào trong hệ Mặt Trời gần Trái Đất nhất? Nó cách Trái Đất bao nhiêu kilomet?

Lời giải:

- Hành tinh gần Trái Đất nhất là Kim tinh.

- Kim tinh cách Trái Đất: 1,00 – 0,72 = 0,28 AU = 41 887 440 Km.

Luyện tập 2 trang 197 SGK KHTN lớp 6:

Vào ban đêm, chúng ta có thể nhìn thấy ánh sáng từ các hành tinh như Kim tinh, Hỏa tinh,... Ánh sáng đó có được là do đâu? 

Lời giải:

Vào ban đêm, chúng ta có thể nhìn thấy ánh sáng từ các hành tinh như Kim tinh, Hỏa tinh,... Ánh sáng đó có được là do hấp thụ ánh sáng từ Mặt Trời và phản xạ lại mắt ta.

Vận dụng

Vận dụng 1 trang 197 SGK KHTN lớp 6:

Chu kì quay quanh Mặt Trời của Hỏa tinh được gọi là một năm Hỏa tinh. Em hãy cho biết một năm Hỏa tinh bằng bao nhiêu ngày trên Trái Đất.

Lời giải:

Hỏa tinh

Một năm Hỏa Tinh là 1,88 năm bằng (1,88 . 365, 25) = 686,67 ngày trên Trái Đất.

Vận dụng 2 trang 199 SGK KHTN lớp 6:

Em hãy cho biết các thiên thể số 4, 6, 8 trong hình bên là những hành tinh nào trong hệ Mặt Trời.

Bài tập

Bài 1 trang 199 SGK KHTN lớp 6:

Ngân Hà là

A. Thiên Hà trong đó có chứa hệ Mặt Trời.

B. một tập hợp nhiều Thiên Hà trong vũ trụ.

C. tên gọi khác của hệ Mặt Trời.

D. Dải sáng trong vũ trụ.

Lời giải:

Ngân Hà là Thiên Hà trong đó có chứa hệ Mặt Trời.

=> Chọn đáp án A

Bài 2 trang 199 SGK KHTN lớp 6:

Hành tinh nào trong hệ Mặt Trời xa Trái Đất nhất? Nó cách Trái Đất bao nhiêu AU?

Lời giải:

- Hành tinh xa Trái Đất nhất trong Hệ Mặt Trời là Hải Vương tinh.

- Hải Vương tinh cách Trái Đất: 30,06 - 1,00 = 29,06 AU

Lời giải:

Số 4 là Trái Đất, số 6 là Mộc tinh, số 8 là Thiên Vương tinh.

Bài 3 trang 199 SGK KHTN lớp 6:

Mặt trăng có thể được xem là một hành tinh nhỏ trong hệ Mặt Trời hay không? Tại sao?

Lời giải:

- Mặt trăng không phải là một hành tinh nhỏ trong hệ Mật Trời. Vì Mặt Trăng là vệ tinh tự nhiên của Trái Đất.

Bài 4 trang 199 SGK KHTN lớp 6:

Em hãy tìm thông tin và cho biết trong hệ Mặt Trời, hành tinh nào có nhiệt độ trung bình bề mặt cao nhất? Thấp nhất? Nhiệt độ đó khoảng bao nhiêu?

Lời giải:

- Hành tinh có nhiệt độ trung bình bề mặt cao nhất là Kim tinh, trên 4600C.

- Hành tinh có nhiệt độ trung bình bề mặt thấp nhất là Thiên Vương tinh, - 2240 C.

Bài 5 trang 199 SGK KHTN lớp 6:

Hoàn thành các thông tin bằng cách đánh dấu  ✓ vào các ô theo mẫu bảng sau: 

Lời giải:

Phần 2: Lý thuyết bài học 

Với tóm tắt lý thuyết Khoa học tự nhiên lớp 6 Bài 45: Hệ Mặt Trời và Ngân Hà hay nhất, chi tiết bám sát nội dung sgk KHTN 6 Chân trời sáng tạo giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt KHTN 6.

1. Cấu trúc của hệ Mặt Trời

    - Hệ Mặt Trời (hay Thái Dương hệ) là một hệ hành tinh có Mặt Trời ở trung tâm và các thiên thể nằm trong phạm vi lực hấp dẫn của Mặt Trời.

    - Trong hệ Mặt Trời, ngoài Mặt Trời còn có hai nhóm:

      + Nhóm gồm 8 hành tinh và các vệ tinh của chúng.

      + Nhóm hai gồm các tiểu hành tinh, sao chổi và các khối bụi thiên thạch.

     - Khoảng cách từ các hành tinh khác nhau tới Mặt Trời là khác nhau.

Ví dụ: 

                 Khoảng cách từ Thủy tinh đến Mặt Trời là 0,39 AU.

                 Khoảng cách từ Kim tinh đến Mặt Trời là 0,72 AU.

                 Khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trời là 1,00 AU.

     - Các hành tinh chuyển động quanh Mặt Trời với chu kì khác nhau.

Ví dụ:

               Chu kì chuyển động quay quanh Mặt Trời của Thủy tinh là 87,96 ngày.

               Chu kì chuyển động quay quanh Mặt Trời của Kim tinh là 224,68 ngày.

               Chu kì chuyển động quay quanh Mặt Trời của Thủy tinh là 365,25 ngày.

2. Ánh sáng của các thiên thể

    - Mặt Trời và các ngôi sao là thiên thể có thể tự phát ra ánh sáng.

     - Các hành tinh và sao chổi chỉ phản xạ ánh sáng mặt trời.

3. Hệ Mặt Trời trong Ngân Hà

     Hệ Mặt Trời chỉ là phần nhỏ của Ngân Hà, nằm ở rìa Ngân Hà và cách tâm một khoảng cỡ bán kính của nó.

Phần 3: Bài tập trắc nghiệm

Với 10 bài tập trắc nghiệm Khoa học tự nhiên lớp 6 Bài 45: Hệ mặt trời và ngân hà có đáp án và lời giải chi tiết đầy đủ các mức độ bám sát sgk KHTN 6 Chân trời sáng tạo giúp học sinh ôn luyện để biết cách làm các dạng bài tập KHTN 6.

Câu 1. Điền cụm từ còn thiếu vào chỗ trống “…”

Trong hệ Mặt Trời, các … quay quanh Mặt Trời còn các … quay quanh các hành tinh.

A. hành tinh - vệ tinh

B. vệ tinh - vệ tinh

C. thiên thể - thiên thể

D. vệ tinh - thiên thể

Câu 2. Điền cụm từ còn thiếu vào chỗ trống “…”

Hệ Mặt Trời là một hệ hành tinh có … ở trung tâm và các … nằm trong phạm vi lực hấp của …

A. Trái Đất – thiên thể - Trái Đất

B. Mặt Trời – thiên thể - Mặt Trời

C. Mặt Trăng – thiên thể - Mặt Trăng

D. Ngôi sao – thiên thể - Ngôi sao

Câu 3. Hành tinh nào sau đây không nằm trong hệ Mặt Trời?

A. Thiên Vương tinh

B. Hải Vương tinh

C. Diêm Vương tinh

D. Thổ tinh

Câu 4. Mặt Trời và các ngôi sao thực chất là gì?

A, Một khối chất rắn có nhiệt độ bề mặt rất cao

B. Một khối khí có nhiệt độ bề mặt rất cao

C. Một khối chất lỏng có nhiệt độ bề mặt rất cao

D. Đáp án khá

Câu 5. Khi nói về hệ Mặt Trời, phát biểu nào sau đây là đúng?

A. Các hành tinh chuyển động quanh Mặt Trời theo cùng một chiều. 

B. Sao chổi là thành viên của hệ Mặt Trời.

C. Hành tinh xa Mặt Trời nhất là Hải Vương tinh. 

D. Cả 3 phát biểu trên

Câu 6. Hành tinh gần Mặt Trời nhất là:

A. Thủy tinh

B. Kim tinh

C. Mộc tinh

D. Hỏa tinh

Câu 7. Phát biểu nào sau đây là sai?

A. Mặt Trời và các ngôi sao là thiên thể có thể tự phát ra ánh sáng

B. Các hành tinh và sao chổi phản xạ ánh sáng Mặt Trời.

C. Các hành tinh chuyển động quanh Mặt Trời với chu kì giống nhau.

D. Khoảng cách từ các hành tinh khác nhau tới Mặt Trời là khác nhau.

Câu 8. Hệ thống sao gồm nhiều loại sao và tinh vân được gọi là gì?

A. Hệ Mặt Trời

B. Thiên Hà

C. Ngân Hà

D. Thái Dương hệ

Câu 9. Với các hành tinh sau của hệ Mặt Trời: Hoả tinh, Kim tinh, Mộc tinh, Thổ tinh, Thuỷ tinh. Thứ tự các hành tinh từ xa tới gần Mặt Trời là

A. Thuỷ tinh, Kim tinh, Hoả tinh, Mộc tinh, Thổ tinh. 

B. Kim tinh, Mộc tinh, Thuỷ tinh, Hoả tinh, Thổ tinh. 

C. Hoả tinh, Mộc tinh, Kim tinh, Thuỷ tinh, Thổ tinh.

D. Thổ tinh, Mộc tinh, Hỏa tinh, Kim tinh, Thủy tinh.

Câu 10. Trong hệ Mặt Trời bao gồm:

A. Mặt Trời

B. 8 hành tinh và các vệ tinh của chúng

C. các tiểu hành tinh, sao chổi và các khối bụi thiên thạch

D. Cả 3 phương án trên