Bài 12: Nhiên liệu và an ninh năng lượng

Phần 1: Giải Sách Giáo Khoa

Mở đầu trang 60 SGK KHTN lớp 6: Con người đã biết sử dụng nhiên liệu (củi, than, gas,…) để đun nấu từ rất sớm. Tuy nhiên, nguồn nguyên liệu này có xu hướng cạn kiệt dần, vậy cần nhiên liệu nào để thay thế trong tương lai?

Lời giải:

Sử dụng các nhiên liệu tái tạo thay thể dần các nguồn nhiên liệu hoá thạch vì các nguồn nhiên liệu hóa thạch đang ngày càng cạn kiệt và gây ô nhiễm môi trường. Các nhiên liệu tái tạo thân thiện với môi trường giúp giảm ô nhiễm môi trường, giá thành rẻ , có tính bền vững và bảo đảm an ninh năng lượng

Hình thành kiến thức mới

Hình thành kiến thức mới 1 trang 60 SGK KHTN lớp 6: Hãy kể tên một số nhiên liệu được sử dụng trong cuộc sống mà em biết.

Lời giải:

Trả lời: Một số nhiên liệu được sử dụng trong cuộc sống: than, củi, nến, sáp, khí gas, xăng, dầu , cồn,….

Hình thành kiến thức mới 2 trang 60 SGK KHTN lớp 6: Ở một số hộ gia đình chăn nuôi gia súc (lợn, trâu, bò) thường làm một hầm kín để chứa toàn bộ phân chuồng. Ở đó, phân chuồng bị phân huỷ và sinh ra biogas (khí sinh học). Biogas được sử dụng để phục vụ quá trình đun nấu. Vậy biogas có phải là nhiên liệu không? Tại sao?

Lời giải:

Biogas là nhiên liệu, bởi vì nó là chất đốt,khi cháy có tỏa nhiệt ,phát sáng và được sử dụng để đun nấu.

Hình thành kiến thức mới 3 trang 61 SGK KHTN lớp 6: Tìm hiểu một số nhiên liệu sử dụng trong đời sống hằng ngày, en hãy hoàn thành thông tin theo mẫu bảng 12.1

Lời giải:

Hình thành kiến thức mới 4 trang 62 SGK KHTN lớp 6: Tại sao phải sử dụng nhiên liệu an toàn, hiệu quả?

Lời giải:

 Sử dụng nhiên liệu an toàn, hiệu quả vì: 

- Tránh cháy nổ gây nguy hiểm đến con người và tài sản

- Giảm thiểu ô nhiễm môi trường

- Làm cho nhiên liệu cháy hoàn toàn và tận dụng lượng nhiệt do quá trình cháy tạo ra.

Hình thành kiến thức mới 5 trang 62 SGK KHTN lớp 6: Tại sao phải cung cấp đủ oxygen cho quá trình cháy?

Lời giải:

Phải cung cấp đủ oxygen cho quá trình cháy vì oxygen cần thiết dể duy trì sự cháy, khi cung cấp đầy đủ oxygen cho quá trình cháy sẽ giúp nhiên liệu được sử dụng hiệu quả, tránh gây lãng phí và tận dụng được hết lượng nhiệt nguyên liệu tạo ra trong quá trình cháy đó. 

Hình thành kiến thức mới 6 trang 62 SGK KHTN lớp 6: Tăng diện tích tiếp xúc của nhiên liệu với oxygen bằng cách nào?

Lời giải:

Tăng diện tích tiếp xúc của nhiên liệu với oxygen bằng cách trải đều nguyên liệu, tạo khoảng trống cho không khí đi vào, ví dụ như chẻ củi nhỏ hơn, đập than nhỏ hơn,…

Hình thành kiến thức mới 7 trang 62 SGK KHTN lớp 6: Tại sao nói nhiên liệu hoá thạch thuộc loại nhiên liệu không tái tạo?

Lời giải:

 Nhiên liệu hoá thạch thuộc loại nhiên liệu không tái tạo vì phải mất hang trăm triệu năm mới tạo ra được. Nếu tận thu nhiên  liệu hóa thạch sẽ cạn kiệt nguồn nhiên liệu này trong tương lai.

Hình thành kiến thức mới 8 trang 62 SGK KHTN lớp 6: Nhiên liệu hoá thạch khi đốt cháy tạo ra sản phẩm gì? Tác hại đối với môi trường như thế nào?

Lời giải:

- Khi nhiên liệu hóa thạch cháy tạo thành :carbon dioxide, cùng với đó là một số acid như sulfuric, cacbonic và nitric,…

- Tác hại với môi trường: carbon dioxide là một trong những khí gây hiệu ứng nhà kính, làm tăng lực phóng xạ, khiến cho trái đất bị nóng dần lên; ngoài ra một số acid tạo ra khi đốt nhiên liệu hóa thạch  còn gây mưa axit, gây ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước.

Hình thành kiến thức mới 9 trang 62 SGK KHTN lớp 6: Để nguồn tài nguyên nhiên liệu không bị cạn kiệt và bảo vệ môi trường, em đã quan tâm đến nguồn nhiên liệu thay thế nào? Nêu ưu điểm của các loại nhiên liệu này.

Lời giải:

Để nguồn tài nguyên nhiên liệu không bị cạn kiệt và bảo vệ môi trường, một số nguồn nhiên liệu thay thế là: khí biogas, dầu diezel sinh học, xăng sinh học, các phế phẩm thực vật,...

Ưu điểm: thân thiện với môi trường, có tính bền vững và bảo đảm an ninh năng lượng.

Luyện tập

Luyện tập trang 63 SGK KHTN lớp 6: Em hãy kể tên các ứng dụng chính của mỗi loại nhiên liệu

Lời giải:

 Ứng dụng chính của mỗi loại nhiên liệu: 

- Nhiên liệu hạt nhân: tạo ra nhiệt cung cấp cho các tua bin chạy máy phát điện

- Nhiên liệu hóa thạch: chạy các động cơ, chạy dây chuyền cho các nhà máy, xí nghiệp

- Nhiên liệu sinh học: chạy các động cơ, dùng làm khí đốt trong đun nấu hằng ngày,...

Vận dụng

Vận dụng trang 62 SGK KHTN lớp 6: Trong quá trình sử dụng bếp gas, để bếp có ngọn lửa đều và màu xanh thì chúng ta thường làm vệ sinh mâm chia lửa, kiềng bếp và mặt bếp. Em hãy giải thích cách làm đó.

Lời giải:

Làm như vậy để tăng diện tích tiếp xúc của oxygen trong không khí với nhiên liệu cháy, tránh gây lãng phí nhiên liệu.

Bài tập

Bài 1 trang 63 SGK KHTN lớp 6: Để sử dụng nhiên liệu tiết kiệm và hiệu quả cần phải cung cấp một lượng không khí hoặc oxygen

A. vừa đủ.             B. thiếu.                C. dư.                    D.tuỳ ý.

Lời giải:

Đáp án A

Bài 2 trang 63 SGK KHTN lớp 6: Giải thích tác dụng của các việc làm sau đây:

a) Chẻ nhỏ củi khi đun nấu.                       b) Tạo các lỗ trong viên than tổ ong.

c) Quạt gió vào bếp lò khi nhóm lửa.         d) Đẩy bớt cửa lò khi ủ bếp.

Lời giải:

a)  Chẻ nhỏ củi để tăng diện tích tiếp xúc của củi với oxygen, giúp tận dụng tối đa nhiên liệu 

b) Tạo các lỗ trong viên than tổ ong để tăng diện tích tiếp xúc của than với oxygen, giúp tận dụng tối đa nhiên liệu 

c) Quạt gió vào bếp lò khi nhóm lửa để cung cấp thêm oxi đủ cho quá trình cháy nhiên liệu

d) Đẩy bớt cửa lò khi ủ bếp vì khi ủ bếp ta cần hạn chế oxygen để kìm hãm quá trình cháy.

Bài 2 trang 63 SGK KHTN lớp 6: Tại sao phải sử dụng các nhiên liệu tái tạo thay thể dần các nguồn nhiên liệu hoá thạch?

Lời giải:

Sử dụng các nhiên liệu tái tạo thay thể dần các nguồn nhiên liệu hoá thạch vì các nguồn nhiên liệu hóa thạch đang ngày càng cạn kiệt và gây ô nhiễm môi trường. Các nhiên liệu tái tạo thân thiện với môi trường giúp giảm ô nhiễm môi trường, giá thành rẻ, có tính bền vững và bảo đảm an ninh năng lượng.

Phần 2: Lý thuyết bài học 

Với tóm tắt lý thuyết Khoa học tự nhiên lớp 6 Bài 12: Nhiên liệu và an ninh năng lượng hay nhất, chi tiết bám sát nội dung sgk KHTN 6 Chân trời sáng tạo giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt KHTN 6.

1. Một số nhiên liệu thông dụng

- Nhiên liệu (chất đốt) khi cháy đều tỏa nhiệt và ánh sáng. 

- Dựa vào trạng thái người ta phân loại nhiên liệu thành:

+ Nhiên liệu khí (gas, khí than,…)

+ Nhiên liệu lỏng (xăng, dầu…)

+ Nhiên liệu rắn (củi, sáp).

2. Một số tính chất và ứng dụng của nhiên liệu

- Tính chất đặc trưng của nhiên liệu là khả năng cháy và tỏa nhiệt. 

- Dựa vào tính chất của nhiên liệu mà người ta sử dụng chúng vào những mục đích khác nhau.

Ví dụ: Đốt cháy than, củi, khí tự nhiên để đun nấu, sưởi ấm.

Sử dụng xăng, dầu để chạy động cơ.

Sử dụng nhiệt để hàn cắt kim loại, nung gốm sứ.

Sử dụng dầu mỏ và khí thiên nhiên để đun nấu, thắp sáng

Biến năng lượng hạt nhân thành điện năng....

3. Sử dụng nhiên liệu an toàn, hiệu quả

- Lợi ích của việc sử dụng nhiên liệu an toàn, hiệu quả

+ Tránh cháy nổ gây nguy hiểm đến con người và tài sản.

+ Tránh lãng phí, không gây ô nhiễm môi trường.

+ Làm cho nhiên liệu cháy hoàn toàn và tận dụng lượng nhiệt do quá trình cháy tạo ra.

- Một số biện pháp sử dụng nhiên liệu an toàn, hiệu quả

+ Cung cấp đủ oxygen cho quá trình cháy

+ Tăng diện tích tiếp xúc giữa không khí và nhiên liệu.

+ Điều chỉnh nhiên liệu để duy trì sự cháy ở mức cần thiết nhằm cung cấp lượng nhiệt vừa đủ với nhu cầu sử dụng, tránh lãng phí nhiên liệu.

4. Sử dụng nhiên liệu bảo đảm sự phát triển bền vững - an ninh năng lượng

- An ninh năng lượng là sự đảm bảo đầy đủ năng lượng dưới nhiều dạng khác nhau, ưu tiên các nguồn năng lượng sạch và giá thành rẻ.

- Sử dụng các nhiên liệu tái tạo như nhiên liệu sinh học, nhiên liệu xanh thay thế các nhiên liệu hóa thạch là giải pháp sử dụng nhiên liệu thân thiện với môi trường có tính bền vững và đảm bảo an ninh năng lượng.

Phần 3: Bài tập trắc nghiệm

Với 10 bài tập trắc nghiệm Khoa học tự nhiên lớp 6 Bài 12: Nhiên liệu và an ninh năng lượng có đáp án và lời giải chi tiết đầy đủ các mức độ bám sát sgk KHTN 6 Chân trời sáng tạo giúp học sinh ôn luyện để biết cách làm các dạng bài tập KHTN 6.

Câu 1: Nhận định nào sau đây là đúng về nhiên liệu?

A. Nhiên liệu là một số chất hoặc hỗn hợp chất được dùng làm nguyên liệu đầu vào cho các quá trình sản xuất hoặc chế tạo.

B. Nhiên liệu là những chất oxi hóa để cung cấp năng lượng cho cơ thể sống.

C. Nhiên liệu là những vật liệu dùng cho quá trình xây dựng.

D. Nhiên liệu là những chất cháy được để cung cấp năng lượng dưới dạng nhiệt hoặc ánh sáng nhằm phục vụ mục đích sử dụng của con người.

Câu 2: Nhận định nào sau đây là sai?

A. Nhiên liệu là những chất cháy được, khi cháy tỏa nhiệt và phát sáng.

B. Nhiên liệu đóng vai trò quan trọng trong đời sống và sản xuất.

C. Nhiên liệu rắn gồm than đá, củi, nến, sáp …

D. Nhiên liệu khí có năng suất tỏa nhiệt thấp, gây độc hại cho môi trường.

Câu 3. Loại nhiên liệu nào sau đây có năng suất tỏa nhiệt cao, dễ cháy hoàn toàn?

A. Nhiên liệu khí.

B. Nhiên liệu lỏng.

C. Nhiên liệu rắn.

D. Nhiên liệu hóa thạch.

Câu 4. Nhận xét nào sau đây là đúng?

A. Nhiên liệu lỏng được dùng chủ yếu trong đun nấu và thắp sáng.

B. Than mỏ gồm than cốc, than chì, than bùn.

C. Nhiên liệu khí dễ cháy hoàn toàn hơn nhiên liệu rắn.

D. Sử dụng than khi đun nấu góp phần bảo vệ môi trường.

Câu 5: Nhiên liệu nào sau đây không phải nhiên liệu hóa thạch?

A. Than đá.                                       B. Dầu mỏ.

C. Cồn.                                              D. Khí tự nhiên.

Câu 6: Để củi dễ cháy khi đun nấu, người ta không dùng biện pháp nào sau đây?

A. Phơi củi cho thật khô.

B. Chẻ nhỏ củi.

C. Cung cấp đầy đủ không khí hoặc oxygen  cho quá trình cháy.

D.  Xếp củi chồng khít lên nhau.

Câu 7: Để sử dụng gas tiết kiệm, hiệu quả người ta sử dụng biện pháp nào dưới đây?

A. Tốt nhất nên để gas ở mức độ nhỏ nhất.

B. Tốt  nhất nên để gas ở mức độ lớn nhất.

C. Tùy nhiệt độ cần thiết để điểu chỉnh lượng gas.

D. Ngăn không cho khí gas tiếp xúc với carbon dioxide.

Câu 8: Để sử dụng nhiên liệu tiết kiệm và hiệu quả cần phải cung cấp một lượng không khí hoặc oxygen

A. dư.                   B. thiếu.                C. tùy ý.               D. vừa đủ.

Câu 9: Lợi ích nào không phải là lợi ích của sử dụng nhiên liệu an toàn và hiệu quả?

A. Tránh cháy nổ, gây nguy hiểm đến người và tài sản.

B. Giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

C. Làm cho nhiên liệu cháy hoàn toàn và tận dụng lượng nhiệt do quá trình cháy tạo ra.

D. Tăng lượng carbon dioxide thải vào môi trường.

Câu 10: Việc làm nào sau đây góp phần sử dụng hiệu quả nhiên liệu?

A. Vặn gas thật to khi đun nấu.

B. Tạo các lỗ nhỏ trong viên than tổ ong.

C. Xếp khít củi vào nhau khi nhóm bếp.

D. Không vệ sinh kiềng bếp và mặt bếp gas sau khi đun nấu.