Bài 33: Đa dạng sinh học

Phần 1: Giải Sách Giáo Khoa

Mở đầu trang 149 SGK KHTN lớp 6: Những con tắc kè trong hình dưới đây có gì khác nhau? Điều gì làm cho chúng trở nên khác nhau đến vậy?

Lời giải:

- Những con tắc kè trong hình dưới có hình dạng, màu sắc cơ thể khác nhau.

- Những con tắc kè có hình dạng, màu sắc cơ thể khác nhau để dễ ngụy trang trong từng môi trường → Giúp con tắc kè ẩn nấp tốt hơn, tránh được kẻ thù.

Hình thành kiến thức mới

Hình thành kiến thức mới 1 trang 149 SGK KHTN lớp 6: Quan sát các hình 33.1 – 33.4 và thông tin về đa dạng các nhóm sinh vật đã học, em hãy cho biết đa dạng sinh học là gì?

Lời giải:

- Đa dạng sinh học là sự phong phú về số lượng loài, số cá thế trong loài và môi trường sống.

Hình thành kiến thức mới 2 trang 149 SGK KHTN lớp 6: Quan sát các hình 33.2, 33.3 và 33.4, em có nhận xét gì về số loài sinh vật trong các môi trường sống khác nhau?

Lời giải:

Các môi trường sống khác nhau sẽ có độ đa dạng loài khác nhau.

- Hoang mạc và đài nguyên có khí hậu khắc nghiệt (quá lạnh hoặc quá nóng) nên ít loài thực vật và động vật thích nghi được với điều kiện môi trường → Độ đa dạng loài thấp.

- Rừng mưa nhiệt đới có điều kiện môi trường thuận lợi (nhiệt độ và độ ẩm thích hợp) nên thực vật và động vật phát triển phong phú → Độ đa dạng loài cao.

Hình thành kiến thức mới 3 trang 151 SGK KHTN lớp 6: Từ thông tin hình 33.5 và 33.6, em hãy cho biết vai trò của đa dạng sinh học trong tự nhiên.

Lời giải:

Quan sát hình ảnh ta thấy:

- Đảm bảo sự tồn tại của các lưới thức ăn trong tự nhiên → Sự đa dạng sinh học đảm bảo sự tồn tại của các loài trong tự nhiên.

- Rừng ngập mặn giúp chắn sóng, chống sạt đất lở ven biển.

- Thực vật giúp điều hòa khí hậu, điều hòa không khí.

→ Trong tự nhiên, đa dạng sinh học góp phần bảo vệ đất, bảo vệ nguồn nước, chắn sóng, chắn gió, điều hòa khí hậu, duy trì sự ổn định của hệ sinh thái.

Hình thành kiến thức mới 3 trang 151 SGK KHTN lớp 6: Quan sát hình 33.7, em hãy chỉ ra giá trị thực tiễn mà đa dạng sinh học đem lại cho con người.

Lời giải:

Giá trị đa dạng sinh học với con người:

- Làm lương thực, thực phẩm

- Làm dược liệu

- Làm đồ dùng, vật dụng

- Có giá trị bảo tồn, du lịch và nghiên cứu.

Hình thành kiến thức mới 3 trang 151 SGK KHTN lớp 6: Quan sát hình 33.7, em hãy chỉ ra giá trị thực tiễn mà đa dạng sinh học đem lại cho con người.

Lời giải:

Giá trị đa dạng sinh học với con người:

- Làm lương thực, thực phẩm

- Làm dược liệu

- Làm đồ dùng, vật dụng

- Có giá trị bảo tồn, du lịch và nghiên cứu.

Hình thành kiến thức mới 5 trang 152 SGK KHTN lớp 6: Quan sát hình 33.8 và kể tên những hoạt động làm suy giảm đa dạng sinh học.

Lời giải:

- Những hoạt động làm suy giảm đa dạng sinh học:

+ Khí thải từ các nhà máy, xí nghiệp, phương tiện đi lại → Gây ô nhiễm môi trường không khí ảnh hưởng đến sự sống của các loài sinh vật.

+ Các hoạt động khai thác rừng quá mức → Mất rừng khiến các loài động vật không có thức ăn, nơi sinh sống nên số lượng các loài động vật cũng sẽ suy giảm.

+ Săn bắt động vật hoang dã → Gây suy giảm các loài động vật hoang dã, ảnh hưởng đến các lưới thức ăn.

+ Xả rác bừa bãi → Gây ô nhiễm môi trường ảnh hưởng đến sự sống của các loài sinh vật.

- Ngoài những hoạt động trên, còn có một số hoạt động gây suy giảm đa dạng sinh học như: đốt rừng làm rẫy, xây dựng đập thủy điện, sự di nhập các loài ngoại lai xâm lấn, chuyển đổi các phương thức sử dụng đất, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật,…

Hình thành kiến thức mới 5 trang 152 SGK KHTN lớp 6: Từ thông tin gợi ý trong hình 33.9, hãy nêu một số hoạt động góp phần bảo vệ đa dạng sinh học.

Lời giải:

- Hoạt động góp phần bảo vệ đa dạng sinh học:

+ Bảo vệ môi trường sống cho các loài động vật hoang dã.

+ Bảo tồn động vật hoang dã.

+ Trồng cây gây rừng.

+ Xử lí rác thải.

+ Nhân giống các loài cây quý hiếm.

- Ngoài ra, còn có rất nhiều biện pháp góp phần bảo vệ đa dạng sinh học như: xây dựng các khu bảo tồn sinh vật, xây dựng các chế tài xử lí nghiêm các hành vi phá rừng và săn bắn động vật trái phép, tuyên truyền giáo dục rộng rãi trong nhân dân để mọi người tham gia bảo vệ môi trường,…

Luyện tập

Luyện tập 1 trang 151 SGK KHTN lớp 6: Em hãy lấy một số ví dụ thể hiện vai trò của đa dạng sinh học ở địa phương em.

Lời giải:

Ví dụ thể hiện vai trò của đa dạng sinh học ở địa phương:

Nếu như trước những năm 1970, rừng còn rất phong phú, đa dạng với các loài thú, chim, bò sát như Voi, Tê giác, Hổ, Báo, các loài bò rừng, rắn,... thì nay ngay cả ở nhiều khu bảo tồn thiên nhiên, thậm chí vườn quốc gia, khó mà quan sát được các loài trên. Một số loài động vật lớn trên thực tế hầu như đã bị diệt vong như: Tê giác Hai sừng (Dicerorhynus sumatrensis), Heo vòi (Tapia indicus), Trâu rừng (Bubalus bubalis), Vượn tay trắng (Hylobates lar),…

Luyện tập 2 trang 152 SGK KHTN lớp 6: Vì sao chúng ta cần bảo vệ đa dạng sinh học?

Lời giải:

- Trong tự nhiên, đa dạng sinh học góp phần bảo vệ đất, bảo vệ nguồn nước, chắn sóng, chắn gió, điều hòa khí hậu, duy trì sự ổn định của hệ sinh thái.

- Trong thực tiễn, đa dạng sinh học cung cấp các sản phẩm sinh học cho con người như: lương thực, thực phẩm, dược liệu,…

→ Đa dạng sinh học là nguồn tài nguyên quý giá đối với tự nhiên và con người. Vì vậy, chúng ta cần bảo vệ đa dạng sinh học.

Luyện tập 3 trang 153 SGK KHTN lớp 6: Theo em, các khu bảo tồn có vai trò gì trong việc bảo vệ đa dạng sinh học?

Lời giải:

- Khu bảo tồn thiên nhiên là vùng đất hay vùng biển đặc biệt được dành để bảo vệ và duy trì tính đa dạng sinh học, các nguồn tài nguyên thiên nhiên, kết hợp với việc bảo vệ các tài nguyên văn hoá và được quản lý bằng pháp luật hoặc các phương thức hữu hiệu khác.

- Vai trò của các khu bảo tồn trong việc bảo vệ đa dạng sinh học là tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các loài sinh vật:

+ Duy trì một cách lâu dài hiện trạng tự nhiên, các minh hoạ đặc trưng của các vùng địa sinh học, quần thể sinh học, nguồn gen và các loài khác nhau, bảo đảm ổn định và đa dạng về sinh thái.

+ Ngăn ngừa và sau đó chấm dứt các hoạt động khai thác và chiếm giữ làm tổn hại đến đa dạng sinh học.

Vận dụng

Vận dụng trang 154 SGK KHTN lớp 6: Em cần làm gì để bảo vệ đa dạng sinh học?

Lời giải:

Một số biện pháp em có thể làm để bảo vệ đa dạng sinh học:

- Tham gia trồng cây gây rừng.

- Tuyên truyền, nâng cao ý thức của mọi người về việc bảo vệ rừng.

- Tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường: vệ sinh khu vực sống, không vứt rác bừa bãi,…

- Tích cực tố giác với cơ quan chức năng các hành vi khai thác và săn bắn động thực vật hoang dã trái phép.

Bài tập

Bài 1 trang 154 SGK KHTN lớp 6: Nêu vai trò của đa dạng sinh học trong thực tiễn, lấy ví dụ.

Lời giải:

Vai trò của đa dạng sinh học:

- Là nơi cư trú của nhiều loài sinh vật

+ Ví dụ: rừng mưa nhiệt đới

- Cung cấp lương thực, thực phẩm 

+ Ví dụ: các loại rau quả, thịt, cá,…

- Bảo vệ nguồn đất, nguồn nước, chắn gió,…

+ Ví dụ: rừng phòng hộ 

- Là nơi bảo tổn sinh vật, phát triển du lịch

+ Ví dụ: rừng Quốc gia

- Cung cấp nguyên, vật liệu, dược liệu…

+ Ví dụ: nhân sâm làm thuốc…

Bài 2 trang 154 SGK KHTN lớp 6: Thiết kế áp phích về tuyên truyền bảo vệ đa dạng sinh học.

Lời giải:

Bài 3 trang 154 SGK KHTN lớp 6: Điều gì sẽ xảy ra với chúng ta khi đa dạng sinh học bị suy giảm?

Lời giải:

Hậu quả của suy giảm đa dạng sinh học:

- Mất cân bằng sinh thái, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường sống của con người, đe dọa sự phát triển bền vững của sự sống Trái Đất. 

- Ảnh hưởng đến an ninh lương thực, con người phải đối mặt với nguy cơ đói nghèo. 

- Suy giảm nguồn gen và đặc biệt là biến đổi khí hậu dẫn đến hàng loạt các thảm họa thiên nhiên đe dọa cuộc sống của con người.

Phần 2: Lý thuyết bài học 

Với tóm tắt lý thuyết Khoa học tự nhiên lớp 6 Bài 33: Đa dạng sinh học hay nhất, chi tiết bám sát nội dung sgk KHTN 6 Chân trời sáng tạo giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt KHTN 6.

1. Đa dạng sinh học là gì?

- Đa dạng sinh học là sự phong phú về số lượng loài, số cá thể trong loài và môi trường sống.

2. Vai trò của đa dạng sinh học

Đa dạng sinh học có vai trò gì?

- Đa dạng sinh học là nguồn tài nguyên quý giá đối với tự nhiên và con người.

- Trong tự nhiên, đa dạng sinh học góp phần bảo vệ đất, bảo vệ nguồn nước, chắn sóng, chắn gió, điều hòa khí hậu, duy trì sự ổn định của hệ sinh thái.

- Trong thực tiễn, đa dạng sinh học cung cấp các sản phẩm sinh học cho con người như: lương thực, thực phẩm, dược liệu…

3. Bảo vệ đa dạng sinh học

Những nguyên nhân nào gây suy giảm đa dạng sinh học?

- Phá rừng, khai thác gỗ, du canh, di dân, khai hoang, nuôi trồng thủy sản, xây dựng đô thị làm mất môi trường sống của sinh vật

- Săn bắt, buôn bán động vật, thực vật hoang dã quý hiếm

- Sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật

- Chất thải từ các nhà máy chưa qua xử lý, từ các hoạt động sống của con người gây ô nhiễm môi trường.

Chúng ta có thể làm gì để bảo vệ đa dạng sinh học?

- Nghiêm cấm phá rừng để bảo vệ môi trường sống của các loài sinh vật

- Cấm săn bắt, buôn bán, sử dụng trái phép các loài động vật hoang dã

- Xây dựng các khu bảo tồn nhằm bảo vệ các loài sinh vật trong đó có các loài quý hiếm

- Tuyên truyền, giáo dục rộng rãi trong nhân dân để mọi người tham gia bảo vệ rừng

- Tăng cường các hoạt động trồng cây, bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường

Phần 3: Bài tập trắc nghiệm

Với 10 bài tập trắc nghiệm Khoa học tự nhiên lớp 6 Bài 33: Đa dạng sinh học có đáp án và lời giải chi tiết đầy đủ các mức độ bám sát sgk KHTN 6 Chân trời sáng tạo giúp học sinh ôn luyện để biết cách làm các dạng bài tập KHTN 6.

Câu 1: Gấu trắng là đại diện của sinh cảnh nào? 

A. Sa mạc                      C. Rừng nhiệt đới

B. Đài nguyên                D. Vùng Bắc Cực

Câu 2: Trong các sinh cảnh sau, sinh cảnh nào có độ đa dạng thấp nhất?

A. Hoang mạc                C. Thảo nguyên

B. Rừng ôn đới               D. Thái Bình Dương

Câu 3: Cho các yếu tố sau:

(1) Sự phong phú về số lượng loài

(2) Sự chênh lệch về tỉ lệ đực : cái của một loài

(3) Sự chênh lệch về số lượng cá thể trong độ tuổi sinh sản của loài

(4) Sự đa dạng về môi trường sống

(5) Sự phong phú về số lượng cá thể trong một loài

Những yếu tố nào thế hiện sự đa dạng sinh học?

A. (1), (2), (3)                 C. (1), (4), (5)

B. (1), (3), (5)                 D. (2), (3), (4)

Câu 4: Hành động nào dưới đây là hành động bảo vệ đa dạng sinh học?

A. Khai thác tối đa nguồn lợi từ rừng

B. Đánh bắt cá bằng lưới có mắt với kích thước nhỏ

C. Săn bắt động vật quý hiếm

D. Bảo tồn động vật hoang dã

Câu 5: Vai trò nào dưới đây không phải của đa dạng sinh học đối với tự nhiên?

A. Điều hòa khí hậu                           C. Bảo vệ nguồn nước

B. Cung cấp nguồn dược liệu              D. Duy trì sự ổn định của hệ sinh thái

Câu 6: Biện pháp nào sau đây không phải là bảo vệ đa dạng sinh học?

A. Nghiêm cấm phá rừng để bảo vệ môi trường sống của các loài sinh vật.

B. Cấm săn bắt, buôn bán, sử dụng trái phép các loài động vật hoang dã.

C. Tuyên truyền, giáo dục rộng rãi trong nhân dân để mọi người tham gia bảo vệ rừng.

D. Dừng hết mọi hoạt động khai thác động vật, thực vật của con người.

Câu 7: Ý nào dưới đây không phải là hậu quả của việc suy giảm đa dạng sinh học?

A. Bệnh ung thư ở người                    B. Hiệu ứng nhà kính

C. Biến đổi khí hậu                            D. Tuyệt chủng động, thực vật

Câu 8: Cho các vai trò sau:

(1) Đảm bảo sự phát triển bền vững của con người

(2) Là nguồn cung cấp tài nguyên vô cùng, vô tận

(3) Phục vụ nhu cầu tham quan, giải trí của con người

(4) Giúp con người thích nghi với biến đổi khí hậu

(5) Liên tục hình thành thêm nhiều loài mới phục vụ cho nhu cầu của con người

Những vai trò nào là vai trò của đa dạng sinh học đối với con người?

A. (1), (2), (3)                 B. (2), (3), (5)                 

C. (1), (3), (4)                 D. (2), (4), (5)

Câu 9: Rừng tự nhiên không có vai trò nào sau đây?

A. Điều hòa khí hậu

B. Cung cấp đất phi nông nghiệp

C. Bảo vệ đất và nước trong tự nhiên

D. Là nơi ở của các loài động vật hoang dã

Câu 10: Cho các hành động sau:

(1) Khai thác gỗ

(2) Xử lí rác thải

(3) Bảo tồn động vật hoang dã

(4) Du canh, du cư

(5) Định canh, định cư

(6) Xây dựng các khu công nghiệp nặng

Những hành động nào gây suy giảm sự đa dạng sinh học?

A. (1), (2), (3)                 C. (1), (4), (6)

B. (4), (5), (6)                 D. (2), (3), (5)