Bài 47: Chất béo

A. Lý thuyết

I. CHẤT BÉO CÓ Ở ĐÂU?

Chất béo có trong động vật và thực vật.

- Trong cơ thể động vật, chất béo tập trung nhiều ở mô mỡ.

- Trong thực vật, chất béo tập trung ở quả và hạt.

Hình 1: Thực phẩm chứa chất béo.

II. TÍNH CHẤT VẬT LÍ

Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước, tan được trong benzen, dầu hỏa, xăng…

III. THÀNH PHẦN VÀ CẤU TẠO CỦA CHẤT BÉO

Chất béo là hỗn hợp nhiều este của glixerol với các axit béo

Công thức chung của chất béo là: (R-COO)₃C₃H₅.

- Glixerol (hay còn gọi là glixerin) có công thức cấu tạo sau: , viết gọn C₃H₅(OH)₃.

- Một số axit béo:

    C₁₇H₃₅COOH : axit stearic;

    C₁₇H₃₃COOH : axit oleic;

    C₁₅H₃₁COOH : axit panmitic;…

- Đun nóng chất béo với nước, có axit làm xúc tác, chất béo tác dụng với nước tạo ra glixerol và các axit béo:

PTHH tổng quát:

Phản ứng trên gọi là phản ứng thủy phân.

- Khi đun chất béo với dung dịch kiềm, chất béo bị thủy phân tạo ra muối của các axit béo và glixerol.

Phản ứng này còn được gọi là phản ứng xà phòng hóa.

Xà phòng là hỗn hợp muối natri (hoặc kali) của axit béo.

V. ỨNG DỤNG

- Chất béo là thành phần cơ bản trong thức ăn của người và động vật.

- Trong công nghiệp, chất béo chủ yếu dùng để sản xuất xà phòng, glixerol.

B. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1: Phát biểu nào dưới đây không đúng?

 A. Chất béo không tan trong nước.

 B. Các axit béo là axit hữu cơ, có công thức chung là RCOOH.

 C. Dầu ăn và dầu mỏ có cùng thành phần nguyên tố.

 D. Chất béo tan được trong xăng, benzen…

Câu 2: Thủy phân chất béo trong môi trường kiềm thu được

 A. glixerol và muối của một axit béo.

 B. glixerol và axit béo.

 C. glixerol và axit hữu cơ.

 D. glixerol và muối của các axit béo

Câu 3: Chất nào sau đây không phải là axit béo?

 A. C₁₇H₃₅COOH.

 B. C₁₇H₃₃COOH.

 C. C₁₅H₃₁COOH.

 D. C₂H₅COOH.

 A. (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅.

 B. (C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅.

 C. (C₁₇H₃₃COO)₃C₃H₅.

 D. (CH₃COO)₃C₃H₅.

Câu 5: Một chất béo có công thức (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ có phân tử khối là

 A. 890 đvC.

 B. 422 đvC.

 C. 372 đvC.

 D. 980 đvC.

Câu 6: Hợp chất không tan trong nước là

 A. axit axetic.

 B. rượu etylic.

 C. đường glucozơ.

 D. dầu vừng.

Câu 7: Đun 26,7 kg chất béo (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ với dung dịch NaOH dư (hiệu suất 100%), khối lượng glixerol thu được là

 A. 1,2 kg.

 B. 2,76 kg.

 C. 3,6 kg.

 D. 4,8 kg.

Câu 8: Khi để lâu trong không khí, chất béo sẽ

 A. từ thể lỏng chuyển sang thể rắn.

 B. thăng hoa.

 C. bay hơi.

 D. có mùi ôi.

Câu 9: Để làm sạch vết dầu ăn dính vào quần áo cần

 A. Giặt quần áo bằng nước lạnh.

 B. Giặt kỹ quần áo bằng xà phòng.

 C. Dùng axit mạnh để tẩy.

 D. Giặt quần áo bằng nước muối.

 A. 17,72 kg.

 B. 19,44 kg.

 C. 11,92 kg.

 D. 12,77 kg.