Bài 22: Sự phát triển của khoa học - kĩ thuật và văn hóa thế giới nửa đầu thế kỉ XX

A. Lý thuyết

I. SỰ PHÁT TRIỂN CỦA KHOA HỌC – KỸ THUẬT THẾ GIỚI NỬA ĐẦU THẾ KỈ XX

- Bước sang thế kỉ XX, cùng với sự phát triển của cuộc cách mạng công nghiệp, nhân loại tiếp tục chứng kiến những thành tựu vĩ đại trên lĩnh vực khoa học - kĩ thuật.

* Các phát minh:

- Thuyết nguyên tử hiện đại, đặc biệt là thuyết tương đối của Anh- Xtanh (Đức ), đã mang lại một dấu ấn sâu sắc cho khoa học khi xét lại các khái niệm vật lý về không gian và thời gian.

- Hiện tượng phóng xạ nhân tạo, sinh học phản xạ có điều kiện, sinh học phân tử, chất kháng sinh Pê–ni-xi-lin.

- Máy bay đầu tiên ( 17- 12- 1903) của hai anh em nhà Wright.

Chiếc máy bay đầu tiên trên thế giới, nguồn: Internet

- Trong các lĩnh vực như Hóa học, Sinh học, Hải dương học, Khí tượng học,...đều đạt được nhiều thành tựu to lớn.

=> Sự phát triển của khoa học – kỹ thuật đã mang lại cuộc sống vật chất, tinh thần tốt đẹp cho con người. Nhưng mặt khác những thành tựu khoa học cũng được sử dụng để trở thành phương tiện chiến tranh gây thảm họa cho nhân loại qua hai cuộc chiến tranh thế giới.

II. Nền văn hóa Xô Viết hình thành và phát triển

Văn hóa Xô viết được xây dựng trên cơ sở tư tưởng chủ nghĩa Mác- Lenin và kế thừa tinh hóa của di sản văn hóa nhân loại.

- Thành tựu của công cuộc xây dựng nền văn hóa Xô viết thể hiện trong việc xóa bỏ tình trạng mù chữ và nạn thật học, sáng tạo chữ viết cho các dân tộc, phát triển hệ thống giáo dục quốc dân, đấu tranh chống casc cuộc tàn dư tư tưởng của chế độ cũ, phát triển văn học nghệ thuật.

- Trong vòng 30 năm, Liên Xô đã có một đội ngũ trí thức đông đảo phục vụ đắc lực cho công cuộc xay dựng và bảo vệ tổ quốc.

- Nền văn hóa nghệ thuật Xô viết có những cống hiến to lớn vào kho tàng văn hóa nhân loại.

- Các ngành văn học, thi ca, sân khấu, điện ảnh, tạo hình đều đạt được những thành tựu to lớn. Những tên tuổi lớn nổi tiếng là: Gooc-ki, Sô-lô-khốp, Sô-xta-cô-vích,… Về văn học từ năm 1928 đến năm 1950 đã xuất bản 102 800 dầu sách với 2,5 tỉ bản

- Kết quả: chưa đầy 30 năm đa số người dân có trình độ văn hóa ; có đội ngũ trí thức đông đảo phục vụ cho tổ quốc.

Một lớp học xóa mù chữ ở Liên Xô năm 1926, nguồn: Internet

Maxim Gorky - cây đại thụ của nền văn học Nga, nguồn: Internet

B. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1: Thuyết tương đối là phát minh khoa học của nhà bác học nào?

A. Anh- Xtanh  

B. Mari Quyri  

C. Men-đê-lê-ép  

D. Men- đen

Lời giải

Lý thuyết tương đối của nhà bác học An- be Anh- Xtanh đã mang lại một dấu ấn sâu sắc cho khoa học hiện đại khi xét lại các khái niệm vật lý về không gian và thời gian

Đáp án cần chọn là: A

Câu 2: Sự phát triển của khoa học - kĩ thuật thế giới có tác động tích cực gì đến đời sống nhân loại?

A. Nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân loại  

C. Thỏa mãn nhu cầu về vật chất cho con người  

D. Thúc đẩy sự phát triển của nền sản xuất, làm giàu cho các ông chủ tư bản

Lời giải

Sự phát triển của khoa học kĩ thuật đã mang lại cuộc sống vật chất và tinh thần tốt đẹp hơn cho con người

Đáp án cần chọn là: A

Câu 3: Sự kiện nào đã mở đường cho việc xây dựng một nền văn hóa mới ở nước Nga Xô viết trong nửa đầu thế kỉ XX?

A. Cách mạng tháng Hai thành công  

B. Cách mạng tháng Mười thành công  

C. Nước Nga rút ra khỏi cuộc chiến tranh đế quốc  

D. Chính sách kinh tế mới của Nga

Lời giải

Thắng lợi của cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 đã mở đường cho việc xây dựng một nền văn hóa mới trên cơ sở tư tưởng của chủ nghĩa Mác- Lê-nin và kế thừa những tinh hoa của di sản văn hóa nhân loại. Đó là văn hóa Xô viết

Đáp án cần chọn là: B

Câu 4: Yếu tố nào đã tạo điều kiện cho nền khoa học Xô Viết phát triển, chiếm lĩnh nhiều đỉnh cao khoa học thế giới?

A. Cơ sở nghiên cứu khoa học lớn, đội ngũ các nhà khoa học đông đảo  

B. Tiềm lực kinh tế hùng mạnh  

C. Cơ sở khoa học từ thời đế quốc Nga  

D. Mua các phát minh khoa học từ nước ngoài

Lời giải

Với những cơ sở nghiên cứu khoa học rộng lớn được trang bị đầy đủ, đội ngũ các nhà khoa học đông đảo đã tạo điều kiện để nền khoa học Xô viết đạt được những thành tựu rực rỡ và chiếm lĩnh nhiều đỉnh cao khoa học thế giới

Đáp án cần chọn là: A

Câu 5: “Tôi hi vọng rằng nhân loại sẽ rút ra được từ những phát minh khoa học nhiều điều tốt hơn là điều xấu”

Anh (chị) hiểu như thế nào về câu nói trên?

A. Tính tốt xấu của những phát minh khoa học phụ thuộc vào mục đích sử dụng của con người  

B. Bản thân những phát minh khoa học luôn có tính hai mặt mà con người không thể chi phối  

D. Hạn chế của những phát minh khoa học là điều không tránh khỏi

Lời giải

Bản thân những phát minh khoa học luôn có tính hai mặt tốt- xấu. Tuy nhiên tính tốt- xấu đó phụ thuộc vào mục đích sử dụng của con người. Nếu con người sử dụng nó vào những mục đích tốt sẽ mang lại kết quả tốt và ngược lại.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 6: Nội dung nào sau đây không phải thành tựu của Liên Xô trong công cuộc xây dựng nền văn hóa mới?

A. Xóa bỏ nạn mù chữ và thất học  

B. Sáng tạo ra chữ viết cho các dân tộc trước đây chưa có chữ viết  

C. Đấu tranh chống các tàn dư tư tưởng của chế độ cũ  

D. Phủ nhận hoàn toàn nền văn hóa tư sản

Lời giải

Thành tựu của công cuộc xây dựng nền văn hóa Xô viết được thể hiện trong việc xóa bỏ tình trạng mù chữ và nạn thất học, sáng tạo chữ viết cho các dân tộc trức đây chưa có chữ viết, phát triển hệ thống giáo dục quốc dân, đấu tranh chống các tàn dư tư tưởng của chế độ cũ, phát triển văn học nghệ thuật…

Đáp án cần chọn là: D

Câu 7: Đâu không phải lý do để xóa nạn mù chữ được coi là nhiệm vụ hàng đầu trong việc xây dựng nền văn hóa mới của Liên Xô?

A. ¾ dân số Nga mù chữ  

B. Trình độ dân trí là tiêu chí để đánh giá trình độ phát triển của một quốc gia  

C. Cần có những người có trình độ cao phục vụ cho công cuộc xây dựng, phát triển đất nước  

Lời giải

Xóa nạn mù chữ được coi là nhiệm vụ hàng đầu trong việc xây dựng một nền văn hóa mới ở Liên Xô, vì:

- Tình trạng mù chữ ở nước Nga rất phổ biến: trước cách mạng, 3/4 dân số Nga mù chữ. Muốn thay đổi tình trạng lạc hậu, chậm phát triển thì người dân phải biết đọc, biết viết để phục vụ cho công cuộc xây dựng đất nước

- Trình độ dân trí là tiêu chí để đánh giá trình độ phát triển của một quốc gia

Đáp án cần chọn là: D

Câu 8: Nguyên nhân chính thúc đẩy sự phát triển của khoa học- kĩ thuật thế giới đầu thế kỉ XX là

A. Nhu cầu của cuộc sống và sản xuất  

B. Tiềm lực kinh tế vững chắc của các nước tư bản  

C. Chính sách ưu tiên đầu tư phát triển khoa học kĩ thuật của chủ nghĩa tư bản  

D. Cuộc cạnh tranh ảnh hưởng của chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản

Lời giải

Bước đầu thế kỉ XX, nền khoa học kĩ thuật thế giới tiếp tục có những bước tiến vượt bậc xuất phát từ nhu cầu về cuộc sống và sản xuất nhằm đáp ứng nhu cầu vật chất, tinh thần ngày càng cao của con người

Đáp án cần chọn là: A

Câu 9: Thành tựu nào khoa học nào của nhân loại đã bị biến thành vũ khí hủy diệt trong chiến tranh thế giới thứ hai?

A. Tàu ngầm U-boat  

B. Bom nguyên tử  

C. Máy bay ném bom  

D. Pháo phản lực Katyusha

Lời giải

Bom nguyên tử- vũ khí hạt nhân là một thành tựu khoa học nhưng đã các quốc gia biến thành vũ khí hủy diệt trong chiến tranh thế giới thứ hai.

Nó được tạo ra do các phản ứng phân hạch hoặc hợp hạch hạt nhân gây ra. Một vũ khí hạt nhân nhỏ nhất cũng có sức công phá lớn hơn bất kỳ vũ khí quy ước nào. Sức công phá của nó tương đương với 10 triệu tấn thuốc nổ và có thể phá hủy hoàn toàn một thành phố. Hai quả bom nguyên tử ném xuống Hiroshima và Nagasaki (Nhật Bản) vào ngày 6 và 9-8-1945.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 10: Nhân vật nào sau đây không phải là những đại diện tiêu biểu của nền văn học Xô Viết?

A. M. Goóc-ki  

B. M. Sô-lô-khốp  

C. A. Tôn- xtôi  

D. O. Henry

Lời giải

Những đại diện tiêu biểu của nền văn học Xô viết là

- M. Goóc-ki: thời thơ ấu, những trường đại học của tôi…

- M. Sô-lô-khốp: sông Đông êm đềm…

- A. Tôn- xtôi: Chiếc chìa khóa vàng…

Đáp án D: O. Henry là nhà văn người Mĩ nổi tiếng với tác phẩm Chiếc lá cuối cùng

Đáp án cần chọn là: D

Câu 11: Tác phẩm Sông Đông êm đềm là của ai?

   A. Sô-lô-khốp

   B. Tôn-xtôi

   C. Ô-xtrop-xki

   D. Góc-ki

Lời giải

Câu 12: An-be Anh-xtanh đã phát minh ra thành tựu khoa học nào?

   A. Lý thuyết tương đối

   B. Lý thuyết nguyên tử hiện đại

   C. Khái niệm vật lý về không gian và thời gian.

   D. Năng lượng nguyên tử.

Lời giải

Câu 13: Nhiều phát minh khoa học ra đời vào cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX là gì?

   A. Điện tín, điện thoại.

   B. Ra-đa, hàng không

   C. Điện ảnh, phim nói, và phim màu.

   D. Điện tín, điện thoại, hàng không, điện ảnh.

Lời giải

Câu 14: Chiếc máy bay đầu tiên trên thế giới bay vào thời gian nào?

   A. 17/12/1903

   B. 17/12/1904

   C. 17/12/1905

   D. 17/12/1906

Lời giải

Câu 15: Nền văn hóa Xô viết được xây dựng trên cơ sở nào?

   A. Tiếp thu những tinh hoa văn hóa của nhân loại

   B. Tư tưởng của chủ nghĩa Mác- Lênin và kế thừa tinh hoa di sản văn hóa nhân loại.

   C. Bảo tồn giá trị văn hóa của dân tộc Nga.

   D. Phát huy và bảo tồn những giá trị văn hóa của dân tộc Xô viết

Lời giải

Câu 16: “ Về văn học, từ năm 1928 đến năm 1950, đã xuất bản được 102 800 đầu sách văn học với tổng số hơn 2,5 tỉ bản”. Đó là số sách xuất bản ở nước nào?

   A. Mỹ

   B. Anh

   C. Liên Xô

   D. Trung Quốc

Lời giải

Câu 17: “ Tôi hi vọng rằng nhân loại sẽ ra được từ những phát minh Khoa học nhiều điều tốt hơn là điều xấu”. Đây là câu nói của ai?

   A. Nhà khoa học A. Nô –ben

   B. Nhà khoa học An-be Anh-xtanh

   C. Nhà khoa học C.xi-ôn-cốp-xki.

   D. Nhà khoa học Uyn-ba Rai.

Lời giải

Câu 18: Thành tựu của công cuộc xây dựng nền văn hóa Xô viết được thể hiện ở điểm nào ?

   A. Xóa bỏ tình trạng mù chữ và nạn thất học

   B. Phát triển hệ thống giáo dục quốc dân, văn hóa, nghệ thuật

   C. Đấu tranh chống các tàn dư tư tưởng của chế độ cũ

   D. Tất cả đều đúng

Lời giải

Câu 19: Chiếc máy bay đầu tiên trên thế giới do ai chế tạo ra ?

   A. Nhà khoa học A. Nô –ben

   B. Nhà khoa học An-be Anh-xtanh

   C. Nhà khoa học C.xi-ôn-cốp-xk

   D. Nhà khoa học Ổvil và Wilbur Right

Lời giải

Câu 20: Nhà bác học Anh-xtanh là người nước nào?

   A. Nga

   B. Đức

   C. Pháp

   D. Mỹ

Lời giải