Bài 20: Phong trào độc lập dân tộc ở Châu Á (1918 - 1939)

A. Lý thuyết

I. Những nét chung về phong trào độc lập dân tộc ở châu Á. Cách mạng Trung Quốc trong những năm 1919 – 1939.

1. Những nét chung

- Do ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga và sự kết thúc của Chiến tranh thế giới thứ nhất, phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á bùng nổ mạnh, lên cao và lan rộng ở nhiều khu vực trên thế giới. Tiêu biểu là cách mạng ở trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam, và In-đô-nê-xia.

- Giai cấp công nhân tích cực tham gia đấu tranh giành độc lập và nhiều nước giữ vị trí lãnh đạo. Các Đảng cộng sản cũng lần lượt được thành lập ở các nước.

* Các phong trào tiêu biểu

- Phong trào Ngũ Tứ ở Trung Quốc 4-5-1919

- Cách mạng Mông Cổ thắng lợi, nước dân chủ nhân dân Mông Cổ ra đời.

- Phong trào ở Đông Nam Á lan rộng khắp nơi.

- Ở Ấn Độ: các cuộc bãi công của công nhân và khởi nghĩa nông dân; Đảng Quốc Đại lãnh đạo nhân dân đấu tranh đòi độc lập, tẩy chay hàng hóa Anh, phát triển kinh tế dân tộc.

- 1921- 1922, Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ thành lập.

- Cách mạng Việt Nam phát triển mạnh ở cả nước.

2. Trung Quốc trong những năm 1919 - 1939.

a. Phong trào Ngũ tứ. Sự thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc

- Phong trào Ngũ Tứ (ngày 4/5/1919) mở đầu bằng cuộc biểu tình của 3000 học sinh yêu nước Bắc Kinh chống âm mưu xâu xé Trung Quốc của các nước đế quốc.

Đặc biệt là giai cấp công nhân.

- Từ Bắc Kinh lan rộng ra 22 tỉnh và 150 thành phố trong cả nước

- Tháng 7/1921: Đảng Cộng sản Trung Quốc ra đời.

b. Hoạt động của Đảng Cộng Sản Trung Quốc:

   + 1926- 1927: Đảng Công sản lãnh đạo chiến tranh cách mạng lật đổ quân phiệt đang chia nhau thống trị Trung Quốc.

   + 1927- 1937: nhân dân Trung Quốc tiến hành cuộc chiến tranh cách mạng nhằm lật đổ nền thống trị phản động của tập đoàn QUốc dân Đảng Tưởng Giới Thạch.

II. PHONG TRÀO ĐỘC LẬP DÂN TỘC Ở ĐÔNG NAM Á

1. Tình hình chung của phong trào độc lập dân tộc ở Đông Nam Á.

- Đầu thế kỷ XX, Đông Nam Á là thuộc địa của chủ nghĩa thực dân

- Sau chiến tranh thế giới thứ nhất phong trào đấu tranh chống đế quốc bùng nổ mạnh do:

   + Chính sách khai thác bóc lột nặng nề và tàn bạo của các nước đế quốc sau chiến tranh.

   + Ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga.

- Bắt đầu từ những năm 20, giai cấp vô sản từng bước trưởng thành và tham gia lãnh đạo phong trào cách mạng.

   + Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, giai cấp công nhân và nhân dân lao động các nước đã vùng dậy đấu tranh chống đế quốc.

2. Phong trào độc lập dân tộc ở một số nước Đông Nam Á

- Phong trào độc lập dân tộc ở một số nước Đông Nam Á diễn ra sôi nổi và liên tục dưới nhiều hình thức

*Tại Đông Dương:

- Lào: khởi nghĩa của ông Kẹo và Cam ma đan (1901- 1936).

- Campuchia: 1918- 1920- 1926 - phong trào hướng dân chủ tư sản của A - cha –Hem- chiêu 1930- 1935

   + Tại In đô nê xia: Trong những năm 1926 – 1927: Đảng cộng sản lãnh đạo khởi nghĩa Xu-ma-tơ-ra nhưng bị đàn áp. Quần chúng ngả theo phong trào dân chủ tư sản do Ác-mét Xu-các-nô, lãnh tụ Đảng dân tộc đứng đầu.

B. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1: Tháng 7-1921 ở Trung Quốc đã diễn ra sự kiện lịch sử gì quan trọng?

A. Phong trào Ngũ tứ bùng nổ  

B. Chiến tranh Bắc Phạt bùng nổ  

C. Nội chiến Quốc - Cộng bùng nổ  

D. Đảng cộng sản Trung Quốc được thành lập

Lời giải

Với sự giúp đỡ của Quốc tế cộng sản, năm 1920, một số nhóm cộng sản đã ra đời. Trên cơ sở các nhóm này, tháng 7-1921, Đảng cộng sản Trung Quốc đã thành lập, đánh dấu bước ngoặt quan trọng của cách mạng Trung Quốc. Từ đây, giai cấp vô sản Trung Quốc đã có chính đảng của mình để từng bước nắm ngọn cờ cách mạng.

Đáp án cần chọn là: D

Câu 2: Phong trào Ngũ Tứ đã giương cao khẩu hiệu đấu tranh nào?

A. Giết hết bọn giặc bán nước  

B. Trung Quốc của người Trung Quốc  

C. Trung Quốc độc lập muôn năm  

D. Trung Quốc bất khả xâm phạm

Lời giải

Ngày 4 tháng 5 là ngày Chủ nhật. Hơn hai giờ chiều, hơn ba nghìn học sinh của Đại học Bắc Kinh, Cao đẳng Sư phạm và hơn mười trường học khác tập trung ở Thiên An Môn. Học sinh giương cao khẩu hiệu “Trung Quốc của người Trung Quốc”, “Trừng phạt những kẻ bán nước Tào, Chương, Lục”

Đáp án cần chọn là: B

Câu 3: Trong năm 1930, những Đảng cộng sản nào đã lần lượt ra đời ở khu vực Đông Nam Á?

A. Đảng cộng sản Việt Nam, Mã Lai, Xiêm, Phi-lip-pin 

B. Đảng cộng sản Việt Nam, In-đô-nê-xi-a, Xiêm  

C. Đảng cộng sản Việt Nam, Lào, Cam-pu-chia, In-đô-nê-xi-a  

D. Đảng cộng sản Việt Nam, Phi-lip-pin, Xin-ga-po

Lời giải

Từ thập niên 20, giai cấp vô sản trẻ tuổi ở Đông Nam Á cũng bắt đầu trưởng thành. Một số Đảng cộng sản được thành lập, đầu tiên là Đảng cộng sản In-đô-nê-xi-a (5-1920), tiếp theo trong năm 1930, các đảng công sản ra đời ở Việt Nam, Mã Lai, Xiêm, Phi-lip-pin.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 4: Phong trào giải phóng dân tộc đã giành thắng lợi ở những nước châu Á nào trong giai đoạn 1919-1939?

A. Trung Quốc, Ấn Độ  

B. Mông Cổ, Thổ Nhĩ Kì  

C. Philippin, Mông Cổ  

D. Việt Nam, Thổ Nhĩ Kì

Lời giải

Trong giai đoạn 1919-1939, phong trào giải phóng dân tộc của châu Á đã giành thắng lợi ở

Mông Cổ và Thổ Nhĩ Kì.

- Cuộc cách mạng của nhân dân Mông Cổ (1921-1924) giành thắng lợi đã đưa đến sự thành lập của nhà nước dân chủ nhân dân Mông Cổ

- Cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc ở Thổ Nhĩ Kì giành thắng lợi (1919-1922) kết thúc thắng lợi với sự ra đời của nhà nước Cộng hòa Thổ Nhĩ Kì

Đáp án cần chọn là: B

Câu 5: Sau sự thất bại của ngọn cờ “phò vua cứu nước”, tầng lớp trí thức mới ở Đông Nam Á đã hướng cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc theo con đường nào?

A. Quân chủ lập hiến 

B. Dân chủ tư sản  

C. Chuyên chính vô sản  

D. Xô viết công- nông- binh

Lời giải

Sau thất bại của những cuộc khởi nghĩa dưới ngọn cờ “phò vua cứu nước”, tầng lớp trí thức mới ở nhiều nước Đông Nam Á đã hướng cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc theo con đường dân chủ tư sản

Đáp án cần chọn là: B

Câu 6: Yếu tố nào có tác động trực tiếp đến phong trào đấu tranh giành độc lập ở Đông Nam Á sau chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 - 1918)?

A. Ảnh hưởng của cách mạng tháng Mười Nga 1917  

B. Chính sách khai thác, bóc lột thuộc địa của các nước đế quốc  

C. Sự trưởng thành của các lực lượng dân tộc  

D. Phong trào hòa bình dân chủ dâng cao ở các nước tư bản

Lời giải

Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, chính sách khai thác và bóc lột thuộc địa của các nước đế quốc để bù đắp những thiệt hại của chiến tranh đã tác động trực tiếp đến các nước Đông Nam Á. Phong trào đấu tranh chống đế quốc dâng cao.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 7: Nguyên nhân chủ yếu dẫn tới bùng nổ phong trào Ngũ Tứ (1919) ở Trung Quốc là

A. Sự trưởng thành về ý thức dân tộc của các giai cấp tiên tiến trong xã hội Trung Quốc

B. Ảnh hưởng của cách mạng tháng Mười Nga 1917

C. Phản đối sự chuyển giao vùng Sơn Đông do Đức kiểm soát sang cho Nhật Bản của các nước đế quốc

D. Chính sách khai thác, bóc lột tàn bạo của các nước đế quốc sau chiến tranh đối với Trung Quốc

Lời giải

Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, các nước thắng trận đã kí Hiệp ước Vécxai - Oasinhton, trong đó có điều khoản chuyển giao chủ quyền tỉnh Sơn Đông (Trung Quốc) từ tay Đức sang cho Nhật.

=> Ngày 4-5-1919, nhằm phản đối âm mưu xâu xé Trung Quốc, phong trào Ngũ Tứ bùng nổ.

Đáp án cần chọn là: C

Câu 8: Hình thức đấu tranh chủ yếu của nhân dân Ấn Độ chống lại chính sách cai trị hà khắc của thực dân Anh trong những năm 1918 -1929 là

A. bạo lực cách mạng  

B. đấu tranh chính trị  

C. đấu tranh vũ trang  

D. hòa bình, không bạo lực

Lời giải

Xuất phát từ đặc điểm lịch sử của Ấn Độ, Đảng Quốc đại đứng đầu là M. Gandi lãnh đạo nhân dân đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng bạo lực như không đóng thuế, tẩy chay hàng hóa Anh... Phong trào này được đông đảo các tầng lớp nhân dân Ấn Độ hưởng ứng.

Đáp án cần chọn là: D

Câu 9: Đâu không phải là nhân tố thúc đẩy sự phát triển của phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á sau chiến tranh thế giới thứ nhất?

A. Ảnh hưởng của cách mạng tháng Mười Nga 1917  

B. Chính sách trút gánh nặng khủng hoảng của các nước đế quốc  

C. Sự trưởng thành của các lực lượng dân tộc  

D. Phong trào hòa bình dân chủ dâng cao ở các nước tư bản

Lời giải

Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, phong trào giải phóng dân tộc dâng cao ở khu vực châu Á là do sự tác động của các nhân tố sau:

- Ảnh hưởng của cách mạng tháng Mười Nga 1917: cách mạng tháng Mười Nga không chỉ là một cuộc cách mạng vô sản mà còn là cuộc cách mạng giải phóng dân tộc vì nó đã giải phóng các dân tộc thuộc địa trong đế quốc Nga khỏi ách thống trị của Nga hoàng => cổ vũ, mở ra cho các dân tộc thuộc địa con đường đấu tranh đi đến thắng lợi

- Sự trưởng thành của các lực lượng dân tộc ở thuộc địa như giai cấp tư sản dân tộc, vô sản…

=> Loại trừ đáp án: D

Đáp án cần chọn là: D

Câu 10: Vì sao năm 1937, Quốc dân Đảng và Đảng Cộng sản Trung Quốc lại đình chỉ nội chiến và tiến hành hợp tác với nhau?

A. Do lực lượng của hai bên suy yếu  

B. Do cả hai cần tập trung lực lượng chống lại tập đoàn quân phiệt ở phía Bắc  

C. Do cần tập trung lực lượng chống lại cuộc xâm lược của Nhật Bản  

D. Do các nước đế quốc đẩy mạnh xâu xé Trung Quốc

Lời giải

Tháng 7 - 1937, Nhật Bản phát động cuộc tấn công xâm lược nhằm thôn tính toàn bộ Trung Quốc. Trước nguy cơ đó, Đảng Cộng sản Trung Quốc và Quốc dân đảng đã đình chỉ nội chiến, cùng hợp tác chống Nhật. Cách mạng Trung Quốc chuyển sang thời kì mới: Quốc - Cộng hợp tác, kháng chiến chống Nhật.

Đáp án cần chọn là: C

Câu 11: Đặc điểm lớn nhất của phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc của các nước Đông Nam Á sau Chiến tranh thế giới thứ nhất là

A. Tồn tại song song xu hướng cải cách và bạo động  

B. Sự phát triển tuần tự từ khuynh hướng tư sản đến vô sản  

C. Sự xuất hiện của khuynh hướng vô sản  

D. Tồn tại song song khuynh hướng vô sản và tư sản

Lời giải

Đặc điểm lớn nhất của phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc của các nước Đông Nam Á sau chiến tranh thế giới thứ nhất là sự tồn tại song song khuynh hướng vô sản và tư sản. Cả 2 khuynh hướng đều nỗ lực vươn lên giải quyết nhiệm vụ do lịch sử các dân tộc đặt ra

Đáp án cần chọn là: D

Câu 12: Điểm mới của phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á trong giai đoạn 1919-1939 so với giai đoạn trước là

A. Sự xuất hiện của giai cấp tư sản trên vũ đài chính trị  

C. Đấu tranh chống lại chủ nghĩa phát xít  

D. Hầu hết các cuộc đấu tranh đều giành thắng lợi

Lời giải

- Điểm mới của phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á trong giai đoạn 1919-1939  so với giai đoạn trước là sự xuất hiện của khuynh hướng cứu nước mới- vô sản với biểu hiện là nhiều Đảng Cộng sản đã được thành lập, lãnh đạo phong trào cách mạng ở các nước như ở: Trung Quốc, In-đô-nê-xi-a và Việt Nam

Đáp án cần chọn là: B

Câu 13: Điểm giống nhau giữa phong trào cách mạng ở Trung Quốc và phong trào độc lập dân tộc ở Đông Nam Á sau Chiến tranh thế giới thứ nhất là

A. Khuynh hướng vô sản ra đời và nắm quyền lãnh đạo cách mạng  

C. Khuynh hướng tư sản chiếm ưu thế tuyệt đối  

D. Sự phát triển tuần tự từ khuynh hướng tư sản đến vô sản

Lời giải

Điểm giống nhau giữa phong trào cách mạng ở Trung Quốc và phong trào độc lập dân tộc ở Đông Nam Á sau chiến tranh thế giới thứ nhất là sự tồn tại song song của hai khuynh

hướng dân chủ tư sản và vô sản. Đây thực chất cuộc đấu tranh giành quyền lãnh đạo tuyệt đối phong trào đấu tranh giữa khuynh hướng tư sản và vô sản

Đáp án cần chọn là: B

Câu 14: Phong trào đấu tranh nào đã mở đầu cho cao trào cách mạng chống đế quốc phong kiến ở châu Á?

   A. Phong trào Ngũ tứ

   B. Xô viết Nghệ Tĩnh

   C. Cách mạng Mông cổ

   D. Khởi nghĩa Gia-va

Câu 15: Lực lượng chủ yếu của phong trào Ngũ tứ giai đoạn sau là?

   A. Học sinh

   B. Nông dân

   C. Công nhân

   D. Trí thức

Câu 16: Tính chất chống đế quốc của phong trào ngũ tứ thể hiện rõ nhất ở?

   A. Qui mô của phong trào

   B. Hình thức đấu tranh

   C. Lực lượng tham gia

   D. Khẩu hiệu đấu tranh

Câu 17: Giai cấp tầng lớp nào đã hướng cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc ở nhiều nước Đông Nam Á theo con đường dân chủ tư sản?

   A. Tầng lớp trí thức mới

   B. Tầng lớp trí thức

   C. Giai cấp tư sản

   D. Tầng lớp công nhân.

Câu 18: Bước tiến của phong trào dân chủ tư sản ở Đông Nam Á là?

   A. Xuất hiện các nhóm

   B. Xuất hiện các phái

   C. Xuất hiện các chính đảng

   D. Xuất hiện các hội.

Câu 19: Kết quả lớn nhất của cuộc cách mạng Mông Cổ 1921 – 1924 là gì?

   A. Đảng nhân dân Mông Cổ thành lập.

   B. Thoát khỏi sự lệ thuộc vào phong kiến Trung Quốc.

   C. Đưa giai cấp công nhân lên nắm chính quyền.

   D. Nhà nước dân chủ nhân dân Mông Cổ thành lập.

Câu 20: Từ những năm 20 của thế kỉ XX, phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc ở châu Á xuất hiện một nét mới, đó là gì?

   A. Giai cấp vô sản trưởng thành và lãnh đạo phong trào cách mạng.

   B. Chủ nghĩa Mác Lê-nin được truyền bá rộng rãi.

   C. Sự kiên minh giữa Đảng Cộng sản và các đảng phái khác để chống chủ nghĩa phát xít.

   D. Giai cấp tư sản đứng ra tập hợp và lãnh đạo cách mạng.

Câu 21: Suốt thập niên 30 của thế kỉ XX, phong trào đấu tranh chống thực dân Anh ở Ấn Độ diễn ra dưới hình thức nào?

   A. Bất hợp tác với thực dân Anh

   B. Bạo động chống thực dân Anh

   C. Bất bạo động

   D. Thương lượng với thực dân Anh.

Câu 22: Thế kỉ XX phong trào độc lập ở Đông Nam Á phát triển theo xu hướng nào?

   A. Xu hướng vô sản

   B. Xu hướng tư sản

   C. Xu hướng thỏa hiệp

   D. Phát triển song song tư sản và vô sản.

Câu 23: Điểm nổi bật nhất của phong trào giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á sau chiến tranh thế giới thứ nhất là gì?

   A. Phong trào diễn ra sôi nổi với nhiều hình thức phong phú

   B. Lan rộng khắp các quốc gia

   C. Phong trào chủ tư sản phát triển.

   D. Giai cấp vô sản trưởng thành, tham gia lãnh đạo cách mạng.