Bài 10: Trung Quốc giữa thế kỉ XIX- Đầu thế kỉ XX

A. Lý thuyết

I. TRUNG QUỐC BỊ CÁC NƯỚC ĐẾ QUỐC CHIA SẺ

- Trung Quốc là một nước lớn, giàu tài nguyên, có nền văn hóa rực rỡ, nhưng từ nửa sau thế kỉ XIX đã suy yếu vì chế độ phong kiến mục nát.

- Từ năm 1840-1842, thực dân ANh gây ra cuộc chiến tranh thuốc phiện, mở đầu quá trình xâm lược Trung Quốc.

- Các nước đế quốc tranh nhau xâu xé Trung Quốc:

+ Đức chiếm tỉnh Sơn Đông.

+ Anh chiến vùng châu thổ song Dương Tử.

+ Pháp thôn tính vùng Vân Nam.

+ Nga, Nhật chiếm vùng Đông Bắc.

Sự phân chia vùng ảnh hưởng ở Trung Quốc của các đế quốc ( Nguồn: Internet)

II. Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc cuối thế kỉ XIX – đấu thế kỉ XX

- Cuộc vận động duy tân ( 1898), Khang Hữu Vi và Lương Khả Siêu chủ trương. Cuộc cải cách thất bại vì lực lượng của phái Duy tân quá yếu.

- Phong trào Nghĩa Hòa đoàn, nghĩa quân tiến công sứ quán nước ngoài ở Bắc Kinh. Liên quân 8 nước kéo vào Bắc Kinh, Nghĩa Hòa đoàn thất bại.

Lược đồ diễn biến phong trào Nghĩa Hoà đoàn ( Nguồn: Internet)

III. Cách mạng Tân Hợi ( 1911)

- Đầu thế kỉ XX giai cấp tư sản Trung Quốc bắt đầu tập hợp lực lượng. Đại diện tiêu biểu của phong trào cách mạng tư sản Trung Quôc đầu thế kỉ XX là Tôn Trung Sơn.

- Tháng 8 – 1905, Tôn Trung Sơn thành lập Trung Quốc đồng minh hội và đề ra Học thuyết tam dân ( Dân tộc độc lập, dân quyền tự do và dân sinh hạnh phúc.) Học thuyết này nhằm đánh đổ Mãn Thanh, khôi phục Trung Hoa, thành lập Dân quốc, thực hiện bình đẳng ruộng đất.

- Diễn biến của cách mạng Tân Hợi:

+ Ngày 10/10/1911, Đồng minh hội lãnh đạo khởi nghĩa Vũ Xương và giành thắng lợi.

+ Phong trào lan khắp miền Nam và tiến lên miền Bắc. Chính quyền Mãn Thanh sụp đổ.

- Ngày 329/12/1911, chính phủ lâm thời được thành lập và tuyên bố thành lập Trung Hoa Dân quốc do Tôn Trung Sơn làm Tổng thống.

+ Tháng 2/1912, Viên Thế Khải lên làm Tổng thống. Cách mạng kết thúc.

- Kết quả: Lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế, thành lập chế độ cộng hòa.

- Hạn chế: Không nêu vấn đề đánh đổ đế quốc, không tích cực chống phong kiến, chưa đựng chạm đến giai cấp địa chủ phong kiến, không giải quyết vấn đề ruộng đất cho nông dân.

Lược đồ Cách mạng Tân Hợi ( Nguồn: Internet)

B. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1: Sự kiện nào là mốc mở đầu cho quá trình xâm lược của thực dân phương Tây vào Trung Quốc?  

A. Cuộc chiến tranh thuốc phiện của thực dân Anh  

B. Đức xâm chiếm tỉnh Sơn Đông  

C. Triều đình Mãn Thanh kí hiệp ước Nam Kinh  

D. Triều đình Mãn Thanh kí hiệp ước Tân Sửu

Lời giải

Trong những năm 1840-1842, thực dân Anh tiến hành cuộc chiến tranh thuốc phiện, mở đầu quá trình xâm lược Trung Quốc của chủ nghĩa thực dân phương Tây

Đáp án cần chọn là: A

Câu 2: Phong trào Nghĩa Hoà đoàn ở Trung Quốc là phong trào đấu tranh của lực lượng nào?  

A. giai cấp tư sản.  

B. giai cấp nông dân.  

C. giai cấp công nhân.  

D. giai cấp tiểu tư sản.

Lời giải

Vào cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX, một phong trào nông dân chống đế quốc bùng nổ ở miền Bắc Trung Quốc, đó là phong trào Nghĩa Hòa đoàn.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 3: Sự kiện nào đánh dấu cách mạng Tân Hợi trên thực tế đã kết thúc?  

A. Nền quân chủ Mãn Thanh sụp đổ.  

B. Tôn Trung Sơn từ chức Đại tổng thống, Viên Thế Khải lên thay.  

C. Khởi nghĩa Vũ Xương bị thất bại.  

D. Triều đình Mãn Thanh câu kết với đế quốc đàn áp cách mạng.

Lời giải

Ngày 29-12-1911, một chính phủ lâm thời được thành lập ở Nam Kinh tuyên bố thành lập Trung Hoa Dân quốc. Tôn Trung Sơn được bầu làm Tổng thống lâm thời. Tuy nhiên, những người lãnh đạo không kiên quyết lại vội vã thương lượng, đưa Viêm Thế Khải – vốn là một đại thần của nhà Thanh lên thay Tôn Trung Sơn (2-1912) làm Tổng thống. Cách mạng coi như chấm dứt.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 4: Đại diện ưu tú nhất của phong trào cách mạng tư sản Trung Quốc đầu thế kỉ XX là ai?  

A. Lương Khải Siêu  

B. Khang Hữu Vi  

C. Hồng Tú Toàn  

D. Tôn Trung Sơn

Lời giải

Đại diện ưu tú nhất của phong trào cách mạng tư sản Trung Quốc đầu thế kỉ XX là Tôn Trung Sơn

Đáp án cần chọn là: D

Câu 5: Nội dung cơ bản của học thuyết Tam dân là  

A. Dân tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc  

B. Dân tộc độc lập, dân chủ, tự do, dân sinh hạnh phúc  

C. Dân tộc độc lập, dân quyền tự do 

D. Dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc

Lời giải

Tôn Trung Sơn đã đề ra Học thuyết Tam dân với nội dung cơ bản: dân tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc

Đáp án cần chọn là: A

Câu 6: Trước sự xâm lược của thực dân phương Tây, triều đình Mãn Thanh có phản ứng như thế nào?  

A. Kiên quyết đấu tranh chống đế quốc đến cùng  

B. Thỏa hiệp với đế quốc để đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân  

C. Vừa đánh vừa đàm phán để từng bước gạt bỏ ảnh hưởng của thực dân phương Tây  

D. Kêu gọi sự giúp đỡ của các nước chư hầu chống lại thực dân phương Tây

Lời giải

Trước sự xâm lược của thực dân phương Tây, triều đình Mãn Thanh đã tìm cách thỏa hiệp với các nước đế quốc, lần lượt kí các hiệp ước bất bình đẳng để bảo vệ quyền lợi của dòng họ, tập trung lực lượng đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc

Đáp án cần chọn là: B

Câu 7: Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến sự thất bại của cuộc vận động Duy tân ở Trung Quốc là  

A. Không dựa vào lực lượng nhân dân 

B. Chưa được chuẩn bị kĩ về mọi mặt  

C. Những người lãnh đạo chưa có nhiều kinh nghiệm  

D. Sự chống đối, đàn áp của phái thủ cựu do Từ Hi Thái hậu đứng đầu

Lời giải

Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến sự thất bại của cuộc vận động Duy tân ở Trung Quốc là do sự chống đối, đàn áp của phái thủ cựu đứng đầu là Từ Hi Thái hậu. Thời kì này toàn bộ quyền lực đều nằm trong tay Từ Hi thái hậu, vua Quang Tự chỉ là bù nhìn. Bản thân Từ Hi và phe cánh của bà kịch liệt phản đối cải cách do sợ bị đụng chạm đến quyền lợi.

Đáp án cần chọn là: D

Câu 8: Sự kiện nào đã châm ngòi cho cuộc cách mạng Tân Hợi (1911) bùng nổ?  

A. Khởi nghĩa vũ trang ở Vũ Xương (10-10-1911)  

B. Vua Thanh thoái vị, Tôn Trung Sơn từ chức (2-1912)  

C. Quốc dân đại hội họp ở Nam Kinh (29-12-1911)  

D. Sắc lệnh “Quốc hữu hóa đường sắt của triều đình Mãn Thanh (9-5-1911) 

Lời giải

Ngày 9-5-1911, chính quyền Mãn Thanh ra sắc lệnh “Quốc hữu hóa đường sắt” nhưng thực chất là trao quyền kinh doanh đường sắt cho các nước đế quốc. Sự kiện này đã gây nên một làn sóng căm phẫn công khai trong quần chúng nhân dân và trong tầng lớp tư sản, châm ngòi cho một cuộc cách mạng – Cách mạng Tân Hợi (1911)

Đáp án cần chọn là: D

Câu 9: Trung Quốc Đồng minh hội được thành lập không nhằm mục tiêu nào sau đây?  

A. Đánh đổ Mãn Thanh, khôi phục Trung Hoa  

B. Thành lập Dân quốc  

C. Thực hiện quyền bình đẳng về ruộng đất  

D. Đánh đổ đế quốc, khôi phục Trung Hoa

Lời giải

Tháng 8- 1905, Tôn Trung Sơn và những người đồng chí của mình đã thành lập Trung Quốc Đồng minh hội nhằm đánh đổ Mãn Thanh, khôi phục Trung Hoa, thành lập Dân quốc, thực hiện quyền bình đẳng về ruộng đất

=> Loại trừ đáp án: D

Đáp án cần chọn là: D

Câu 10: Đâu không phải là hạn chế của cách mạng Tân Hợi (1911)?  

A. Không nêu vấn đề đánh đuổi đế quốc.  

B. Không tích cực chống phong kiến đến cùng.  

C. Không giải quyết được vấn đề ruộng đất cho nông dân.  

D. Không lật đổ được chế độ phong kiến.

Lời giải

Hạn chế của cách mạng Tân hợi (1911):

+ Không nêu vấn đề đánh đuổi đế quốc.

+ Không tích cực chống phong kiến đến cùng.

+ Không giải quyết được vấn đề ruộng đất cho nông dân.

=> cách mạng Tân hợi (1911) là cuộc cách mạng tư sản không triệt để

Đáp án cần chọn là: D

Câu 11: Vì sao cách mạng Tân Hợi (1911) được đánh giá là một cuộc cách mạng tư sản?  

A. Giải quyết những nhiệm vụ của một cuộc cách mạng tư sản.  

B. Giải quyết nhiệm vụ giải phóng dân tộc khỏi sự thống trị của đế quốc.  

C. Nhân dân lao động hoàn toàn được hưởng thành quả của cách mạng.  

D. Thiết lập nền cộng hòa của giai cấp tư sản.

Lời giải

Cách mạng Tân Hợi (1911) được đánh giá là một cuộc cách mạng tư sản vì nó đã giải quyết những nhiệm vụ của một cuộc cách mạng tư sản: lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế, xác lập chế độ cộng hòa, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản

Đáp án cần chọn là: A

Câu 12: Cuối thế kỉ XIX, tình hình chính trị- xã hội Trung Quốc có điểm gì nổi bật?

A. Trở thành nước quân chủ lập hiến  

B. Bị biến thành nước thuộc địa, nửa phong kiến    

C. Bị biến thành nước nửa thuộc địa, nửa phong kiến

D. Vẫn là một nước phong kiến độc lập

Lời giải

Năm 1901, triều đình Mãn Thanh đã kí với các nước đế quốc Điều ước Tân Sửu, theo đó Trung Quốc phải trả một khoản tiền bồi thường chiến tranh và buộc phải để cho các nước đế quốc được quyền đóng quân ở Bắc Kinh. Với Điều ước Tân Sửu, Trung Quốc đã thực sự trở thành nước nửa thuộc địa, nửa phong kiến

Đáp án cần chọn là: C

Câu 13: Các phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc cuối thế kỉ XIX- đầu thế kỉ XX thất bại không xuất phát từ nguyên nhân nào sau đây?  

A. Sự câu kết giữa triều đình Mãn Thanh với các nước đế quốc đàn áp phong trào  

B. Thiếu một tổ chức lãnh đạo thống nhất với đường lối đấu tranh đúng đắn  

C. Không giải quyết được vấn đề ruộng đất cho nông dân  

D. Thiếu sự liên kết với quốc tế

Lời giải

Nguyên nhân chung dẫn tới sự thất bại của các phong trào đấu tranh ở Trung Quốc cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX là:

- Triều đình Mãn Thanh suy yếu, cấu kết với đế quốc để đàn áp phong trào

- Vũ khí thô sơ trong khi các nước đế quốc lại được trang bị các loại vũ khí hiện đại, quân đội thiện chiến

- Chưa có sự lãnh đạo của một tổ chức chính trị vững mạnh, thực lực và thế lực của giai cấp tư sản còn quá yếu

- Các phong trào chỉ phát triển trong một lực lượng xã hội nhất định mà không trở thành một phong trào dân tộc rộng lớn, thu hút đông đảo các lực lượng tham gia

Đáp án cần chọn là: D

Câu 14: Bài học kinh nghiệm quan trọng nhất rút ra từ sự thất bại của các phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc từ giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX là  

A. Phải có một tổ chức lãnh đạo thống nhất  

B. Phải kết hợp hai nhiệm vụ chống đế quốc và chống phong kiến 

C. Phải sử dụng bạo lực cách mạng để giành độc lập  

D. Phải có sự liên kết với phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới

Lời giải

Hạn chế lớn nhất của các phong trào đấu tranh ở Trung Quốc từ giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX là chưa có sự kết hợp hai nhiệm vụ chống đế quốc và chống phong kiến. Vì Trong xã hội Trung Quốc cuối thế kỉ XIX- đầu thế kỉ XX, triều đình phong kiến Mãn Thanh đã bán rẻ quyền lợi dân tộc, đầu hàng, làm tay sai cho các nước đế quốc. Do đó, bài học kinh nghiệm quan trọng nhất rút ra từ sự thất bại của các phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc từ giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX là phải kết hợp hai nhiệm vụ này

Đáp án cần chọn là: B

Câu 15: Nga, Nhật chiếm vùng nào của Trung Quốc?

A. Vùng Đông Bắc

B. Vùng Vân Nam.

C. Vùng châu thổ song Dương Tử.

D. Tỉnh Sơn Đông.

Câu 16: Người đứng đầu cuộc vận động Duy tân năm 1898 là ai?

A. Khang Hữu Vi

B. Vua Quang Tự

C. Tôn Trung Sơn

D. Lương Khải Siêu và Khang Hữu Vi.

Câu 17: Phong trào Nghĩa Hòa đoàn bùng nổ ở đâu?

A. Vân Nam

B. Vũ Xương

C. Sơn Đông

D. Bắc Kinh

Câu 18: Đại diện tiêu biểu cho phong trào cách mạng tư sản Trung Quốc đầu thế kỉ XX là ai?

A. Lương Khải Siêu

B. Khang Hữu Vi

C. Vua Quang Tự

D. Tôn Trung Sơn

Câu 19: Vì sao Thái Lan còn giữ được hình thức độc lập?

A. Nhà nước phong kiến rất mạnh.

B. Thái Lan được Mỹ giúp đỡ.

C. Thái Lan đã bước sang giai đoạn tư bản chủ nghĩa.

D. Chính sách ngoại giao khôn khéo.

Câu 20: Nét nổi bật về sự phân hóa xã hội ở In-đô-nê-xi-a cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX là gì?

A. Sự hình thành giai cấp vô sản mới.

B. Sự hình thành hai giai cấp công nhân và tư sản.

C. Hình thành quý tộc và tư sản mại bản.

D. Sự đan xen tồn tại nhiều giai cấp tầng lớp trong xã hội.

Câu 21: Mở đầu cuộc cách mạng Tân Hợi ( 1911) là cuộc khởi nghĩa ở đâu?

A. Sơn Đông

B. Nam Kinh

C. Vũ Xương

D. Bắc Kinh

Câu 22: Tại sao có rất nhiều nước cùng xâu xé, xâm lược Trung Quốc?

A. Vì triều đình phong kiến Mãn Thanh còn rất mạnh.

B. Vì Trung Quốc đất rộng, người đông.

C. Vì phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc chống phong kiến mạnh.

D. Vì triều đình phong kiến không chấp nhận con đường thỏa hiệp.

Câu 23: Mở đầu quá trình xâm lược Trung Quốc, thực dân Anh đã làm gì?

A. Khuất phục triều đình Mãn Thanh.

B. Câu kết với các đế quốc khác đẻ xâu xé Trung Quốc.

C. Tiến hành cuộc chiến tranh thuốc phiện.

D. Tiến hành chiến tranh với nước đế quốc Âu, Mỹ, Nhật Bản.

Câu 24: Mục đích của cuộc vận động Duy Tân ( 1898) ở Trung Quốc là gì?

A. Thay thế chế độ quân chủ chuyên chế bằng chế độ tư bản chủ nghĩa.

B. Thay thế chế độ quân chủ chuyên chế bằng chế độ quân chủ lập hiến.

C. Mở đường cho trào lưu tư tưởng tiến bộ ở Trung Quốc.

D. Phục hồi triều đình phong kiến Mãn Thanh.

Câu 25: Mục đích của cuộc vận động Duy Tân ( 1898) ở Trung Quốc là gì?Mặc dù thất bại, nhưng cuộc vận động Duy tân ở Trung Quốc ( 1898) có ý nghĩa gì?

A. Làm lung lay trật tự, nền tảng chế độ phong kiến Trung Quốc.

B. Mở đường cho trào lưu tư tưởng tiến bộ xâm nhập vào Trung Quốc.

C. Mâu thuẫn giữa các thế lực trong triều đình Mãn Thanh phát triển gay gắt.

D. Lôi kéo được đông đảo quần chúng tham gia, tạo nền tảng cho các cuộc cách mạng sau này.

Câu 26: Mục tiêu đấu tranh của phong trào Nghĩa Hòa đoàn Trung Quốc là gì?

A. Làm lung lay trật tự, nền tảng chế độ phong kiến Trung Quốc.

B. Mở đường cho trào lưu tư tưởng tiến bộ xâm nhập vào Trung Quốc.

C. Mâu thuẫn giữa các thế lực trong triều đình Mãn Thanh phát triển gay gắt.

D. Lôi kéo được đông đảo quần chúng tham gia, tạo nền tảng cho các cuộc cách mạng sau này.