Bài 15: Cách mạng tháng Mười Nga và cuộc đấu tranh bảo vệ cách mạng (1917 - 1921)

A. Lý thuyết

I. Hai cuộc cách mạng ở nước Nga năm 1917

1. Tình hình nước Nga trước cách mạng

- Về chính trị: Đầu thế kỉ XX Nga vẫn là một nước quân chủ chuyên chế, đứng đầu là Nga hoàng.

+ Nga hoàng đã đẩy nhân dân Nga vào cuộc chiến tranh đế quốc, gây nên hậu quả kinh tế xã hội nghiêm trọng.

- Về kinh tế: lạc hậu, kiệt quệ vì chiến tranh, nạn đói xảy ra ở nhiều nơi, công nghiệp, nông nghiệp đình đốn.

- Về xã hội:

+ Đời sống của nông dân, công nhân, các dân tộc trong đế quốc Nga vô cùng cực khổ.

+ Phong trào phản đối chiến tranh đòi lật đổ Nga hoàng diễn ra khớp nơi.

Nga hoàng Nicholas II, nguồn: Internet

2. Cách mạng tháng Hai năm 1917

- Ngày 23/2/1917 cách mạng bùng nổ bằng cuộc biểu tình của 9 vạn nữ công nhân Pê-tơ-rô-gơ-rát.

- Phong trào nhanh chóng chuyển từ tổng bãi công chính trị sang khởi nghĩa vũ trang.

- Lãnh đạo là Đảng Bôn-sê-vích

- Lực lượng tham gia là công nhân, binh lính, nông dân.

- Kết quả:

+ Chế độ quân chủ chuyên chế Nga hoàng bị lật đổ.

+ Xô viết đại biểu công nhân và binh lính được thành lập (tháng 3/1917 toàn nước Nga có 555 Xô viết)

+ Cùng thời gian giai cấp tư sản cũng thành lập Chính phủ lâm thời.

- Tính chất: Cách mạng tháng 2/1917 ở Nga là cuộc cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới.

Cuộc tổng bãi công ở Pê -tơ - rô - grát tháng 2 – 1917, nguồn: Internet

3. Cách mạng tháng Mười năm 1917

- Sau Cách mạng tháng Hai, Nga tồn tại 2 chính quyền song song:

+ Chính phủ lâm thời (tư sản)

+ Xô viết đại biểu (vô sản)

* Cục diện không thể kéo dài.

- Trước tình hình đó Lê-nin và Đảng Bôn-sê-vích đã xác định đường lối tiếp theo của cách mạng Nga là chuyển từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa (lật đổ chính quyền tư sản lâm thời).

- Đầu tháng 10/1917 không khí cách mạng bao trùm cả nước. Lê-nin đã về nước trực tiếp lãnh đạo khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền.

- Diễn biến khởi nghĩa

+ Đêm 24/10/1917 bắt đầu khởi nghĩa.

+ Đêm 25/10 tấn công cung điện Mùa Đông, bắt giữ các bộ trưởng của Chính phủ tư sản.

* Khởi nghĩa Pêtơrôgrát giành thắng lợ

+ Ngày 3/11/1918 chính quyền Xô viết giành thắng lợi trên khắp nước Nga rộng lớn.

- Tính chất: Cách mạng tháng Mười mang tính chất của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa

II. Cuộc đấu tranh xây dựng và bảo vệ thành quả cách mạng ý nghĩa lịch sử của cách mạng tháng Mười Nga năm 1917

1. Xây dựng chính quyền Xô viết

Tình cảnh những người nông dân Nga đầu thế kỉ XX, nguồn: Internet

- Đêm 25/10/1917 chính quyền Xô viết được thành lập do Lê-nin đứng đầu.

- Chính sách của chính quyền:

+ Đập tan bộ máy Nhà nước cũ, xây dựng bộ máy Nhà nước mới.

+ Thủ tiêu những tàn tích của chế độ phong kiến đem lại các quyền tự do, dân chủ cho nhân dân.

+ Thành lập hồng quân để bảo vệ chính quyền cách mạng.

+ Quốc hữu hóa các nhà máy xí nghiệp của giai cấp tư sản, xây dựng nền kinh tế xã hội chủ nghĩa.

2. Chống thù trong, giặc ngoài

- Cuối năm 1918 quân đội 14 nước đế quốc cấu kết với bọn phản trong nước tấn công tiêu diệt nước Nga.

- Đầu năm 1919 chính quyền Xô viết đã thực hiện chính sách cộng sản thời chiến.

- Nội dung của chính sách:

+ Nhà nước kiểm soát toàn bộ nền công nghiệp.

+ Trưng thu lượng thực thừa của nông dân.

+ Thi hành chế độ cưỡng bức lao động.

- Chính sách đã động viên tối đa nguồn của cải nhân lực của đất nước, tạo nên sức mạnh tổng hợp, đến cuối năm 1920 Nga đẩy lùi sự can thiệp của các nước đế quốc, bảo vệ chính quyền non trẻ.

3. Ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Mười

- Với nước Nga.

+ Đập tan ách áp bức, bóc lột của phong kiến, tư sản, giải phóng công nhân và nhân dân lao động.

+ Đưa công nhân và nông dân lên nắm chính quyền, xây dựng chủ nghĩa xã hội.

- Với thế giới:

+ Làm thay đổi cục diện thế giới.

+ Cổ vũ và để lại nhiều bài học kinh nghiệm cho cách mạng thế giới.

B. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1: Đến trước cuộc cách mạng tháng Hai năm 1917, Nga vẫn là một nước

A. Quân chủ lập hiến  

B. Quân chủ chuyên chế  

C. Cộng hòa tổng thống  

D. Cộng hòa đại nghị

Lời giải

Đến trước cuộc cách mạng tháng Hai năm 1917, Nga vẫn là một nước quân chủ chuyên chế, đứng đầu là Nga hoàng Ni-cô-lai II

Đáp án cần chọn là: B

Câu 2: Sự kiện nào là mốc mở đầu cho Cách mạng tháng Hai năm 1917?

A. Cuộc bãi công của công nhân nổ ra khắp thành phố  

B. Hơn 66 nghìn binh lính đã đứng về phía cách mạng  

C. Cuộc biểu tình của 90 nghìn nữ công nhân ở Pê-tơ-rô-grat  

D. Nga hoàng Ni-cô-lai II tuyên bố thoái vị

Lời giải

Tháng 2-1917 (theo lịch Nga) một cuộc cách mạng dân chủ tư sản bùng nổ ở Nga. Sự kiện mở đầu là cuộc biểu tình của 9 vạn nữ công nhân ở Pê-tơ-rô-grat ngày 23-2 (lịch Nga).

Đáp án cần chọn là: C

Câu 3: Sau Cách mạng tháng Hai (1917), ở Nga đã xuất hiện hiện tượng gì đặc biệt?

A. Chính quyền phong kiến và tư sản cùng tồn tại  

B. Chính phủ tư sản và công nhân cùng tồn tại  

C. Chính phủ tư sản lâm thời và Xô Viết đại biểu công nhân, nông dân và binh lính cùng tồn tại  

D. Chính quyền công nhân và nông dân cùng tồn tại

Lời giải

Cách mạng dân chủ tư sản tháng Hai thắng lợi Tuy nhiên một tình hình chính trị chưa từng có đã diễn ra ở nước Nga. Đó là tính trạng hai chính quyền song song tồn tại: Chính phủ tư sản lâm thời  và Xô viết đại biểu của công nhân, nông dân và binh lính. Hai chính quyền này đại diện cho lợi ích của các giai cấp khác nhau nên không thể cùng tồn tại lâu dài.

Đáp án cần chọn là: C

Câu 4: Chính phủ tư sản lâm thời sau khi thành lập đã có thái độ như thế nào về cuộc chiến tranh đế quốc của nước Nga?

A. Rút nước Nga ra khỏi chiến tranh đế quốc

B. Tiếp tục theo đuổi chiến tranh đế quốc

C. Thờ ơ với vấn đề chiến tranh đế quốc

D. Phản đối của cuộc chiến tranh đế quốc

Lời giải

Sau khi được thành lập, chính phủ tư sản lâm thời vẫn tiếp tục theo đuổi cuộc chiến tranh đế quốc bất chấp sự phản đối của quần chúng

Đáp án cần chọn là: B

Câu 5: Ngày 25-10-1917, ở Nga đã diễn ra sự kiện lịch sử gì trọng đại?

A. Lê -nin bí mật rời từ Phần Lan về Pê-tơ-rô-grat, trực tiếp chỉ đạo cách mạng.  

B. Cuộc khởi nghĩa vũ trang bùng nổ  

C. Khởi nghĩa ở Pê-tơ-rô-grat giành thắng lợi  

D. Cách mạng tháng Mười thành công trên cả nước

Lời giải

Cuộc khởi nghĩa bắt đầu đêm ngày 25-10- 1917. Các đơn vị cận vệ đỏ đã nhanh chóng chiếm được các vị trí then chốt ở Thủ đô. Đêm ngày 25-10, quân khởi nghĩa chiếm được Cung điện Mùa đông. Toàn bộ chính phủ tư sản lâm thời bị bắt (trừ Kê-ren-xki). Khởi nghĩa ở Pê-tơ-rô-grat giành thắng lợi

Đáp án cần chọn là: C

Câu 6: Lực lượng chính trị nào đã lãnh đạo giai cấp vô sản Nga trong hai cuộc cách mạng tháng Hai và tháng Mười ở Nga năm 1917?

A. Đảng Bôn-sê-vích  

B. Đảng Men-sê-vích  

C. Đảng cộng sản Nga  

D. Đảng công nhân xã hội Nga

Lời giải

Lực lượng chính trị lãnh đạo giai cấp vô sản Nga trong hai cuộc cách mạng tháng Hai và tháng Mười ở Nga năm 1917 là đảng Bôn-sê-vích.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 7: Yếu tố nào đã khiến tình trạng khủng hoảng kinh tế - chính trị ở Nga đầu thế kỉ XX trở nên trầm trọng?

A. Chính sách thống trị phản động của Nga hoàng  

B. Phong trào đấu tranh của quần chúng nhân dân dâng cao  

C. Nước Nga tham gia cuộc chiến tranh đế quốc và liên tiếp thất bại  

D. Nạn đói liên tiếp xảy ra ở Nga

Lời giải

Năm 1914, nước Nga tham gia cuộc chiến tranh đế quốc, gây nên những hậu quả nghiêm trọng cho đất nước: kinh tế suy sụp, nạn đói xảy ra ở nhiều nơi…Quân đội liên tiếp thua trận đã khiến cho tình trạng khủng hoảng thêm trầm trọng. Phong trào phản đối chiến tranh dâng cao, trong khi chính phủ Nga hoàng ngày càng tỏ ra bất lực và không thẻ tiếp tục thống trị được nữa

Đáp án cần chọn là: C

Câu 8: Nước Nga phải tiến hành liên tiếp hai cuộc cách mạng năm 1917 không xuất phát từ lý do nào sau đây?

A. Chế độ Nga hoàng chưa được lật đổ.  

B. Sau cách mạng tháng Hai, hai chính quyền đại diện cho hai giai cấp đối lập song song tồn tại.  

C. Chính quyền chưa nằm trong tay nhân dân lao động.  

D. Chính phủ lâm thời của giai cấp tư sản tiếp tục tham gia chiến tranh.

Lời giải

Trước cách mạng, Nga là nơi tập trung cao độ của những mâu thuẫn xã hội, bao gồm:

1- Mâu thuẫn giữa nông dân với địa chủ phong kiến

2- Mâu thuẫn giữa vô sản với tư sản

3- Mâu thuẫn giữa các dân tộc thuộc địa trong đế quốc Nga với đế quốc Nga

4- Mâu thuẫn giữa đế quốc Nga với các đế quốc khác

Cuộc cách mạng tháng Hai nổ ra mới chỉ lật đổ được chế độ phong kiến Nga hoàng, giải quyết được mâu thuẫn đầu tiến. Do đó đòi hỏi phải có một của cách mạng nữa để tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ “hòa bình- ruộng đất- bánh mì” cho nhân dân.

=> Loại trừ đáp án: A

Đáp án cần chọn là: A

Câu 9: Đâu không phải mâu thuẫn tồn tại trong lòng đế quốc Nga đầu thế kỉ XX?

A. Mâu thuẫn giữa nông dân với địa chủ phong kiến  

B. Mâu thuẫn giữa tư sản với vô sản  

C. Mâu thuẫn giữa đế quốc Nga với các dân tộc thuộc địa  

D. Mâu thuẫn giữa chủ nghĩa xã hội với chủ nghĩa tư bản

Lời giải 

Đầu thế kỉ XX, nước Nga là nơi tập trung cao độ những mâu thuẫn

- Mâu thuẫn giữa nông dân với địa chủ phong kiến

- Mâu thuẫn giữa tư sản với vô sản

- Mâu thuẫn giữa đế quốc Nga với các dân tộc thuộc địa trong đế quốc Nga

- Mâu thuẫn giữa đế quốc Nga với các đế quốc khác

Đáp án cần chọn là: D

Câu 10: Nội dung nào sau đây không phải là ý nghĩa của cách mạng tháng Mười Nga năm 1917?

A. Lật đổ nền thống trị của phong kiến, tư sản, đưa người lao động lên nắm chính quyền  

B. Giải phóng các dân tộc thuộc địa trong đế quốc Nga  

C. Tạo ra sự đối lập giữa hệ thống tư bản chủ nghĩa với hệ thống xã hội chủ nghĩa  

D. Chỉ ra cho giai cấp công nhân, dân tộc thuộc địa con đường đấu tranh chống chủ nghĩa tư bản

Lời giải

Ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Mười Nga 1917:

-  Đối với nước Nga:

+ Lật đổ được phong kiến, tư sản. đưa nhân dân lao động lên nắm chính quyền, làm chủ đất nước và làm chủ vận mệnh của mình.

+ Mở ra một trang mới trong lịch sử Nga. Một chế độ mới được thiết lập mà không còn người bóc lột người ở đó- chế độ xã hội chủ nghĩa

+ Giải phóng các dân tộc thuộc địa trong đế quốc Nga, mang lại cho họ quyền tự quyết

- Đối với thế giới:

+ Phá vỡ trận tuyến của chủ nghĩa tư bản, làm cho nó không còn là hệ thống hoàn chỉnh. Sự ra đời của nhà nước XHCN đầu tiên đã tạo ra sự đối lập giữa 1 chế độ xã hội với 1 hệ thống xã hội

- Cổ vũ mạnh mẽ cuộc đấu tranh của công nhân và phong trào giải phóng dân tộc. 

=> Loại trừ đáp án: C

Đáp án cần chọn là: C

Câu 11: Thành quả lớn nhất của cách mạng dân chủ tư sản tháng Hai năm 1917 ở Nga là

A. Lật đổ được chế độ chuyên chế Nga hoàng  

B. Lật đổ được nền thống trị của giai cấp tư sản  

C. Thiết lập được hai chính quyền song song  

D. Giải phóng giai cấp công nhân, nhân dân lao động Nga

Lời giải

Thành quả lớn nhất của cuộc cách mạng dân chủ tư sản tháng Hai năm 1917 ở Nga là đã lật đổ được chế độ quân chủ chuyên chế. Nga trở thành một nước Cộng hòa

Đáp án cần chọn là: A

Câu 12: Đối với các dân tộc thuộc địa trong đế quốc Nga, cuộc cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 là một cuộc cách mạng

A. vô sản  

B. giải phóng dân tộc  

C. dân chủ tư sản kiểu mới  

D. xã hội chủ nghĩa

Lời giải

Đối với các dân tộc thuộc địa trong đế quốc Nga, cuộc cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 mang tính chất của một cuộc cách mạng giải phóng dân tộc.Vì nó đã giải phóng các dân tộc thuộc địa trong đế quốc Nga khỏi ách thống trị của Nga hoàng, mang lại cho họ quyền tự quyết có thể liên hiệp hoặc phân lập

Đáp án cần chọn là: B

Câu 13: Điểm giống nhau cơ bản giữa cuộc cách mạng Nga 1905-1907 với cách mạng tháng Hai 1917 là

A. Lật đổ chế độ phong kiến, thiết lập nền cộng hòa  

B. Do công- nông- binh lãnh đạo  

C. Đều đòi Nga hoàng thực hiện khẩu hiệu hòa bình- ruộng đất- bánh mì  

D. Đều là cuộc cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới

Lời giải 

Cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới là một cuộc cách mạng thực hiện những nhiệm vụ của cách mạng dân chủ tư sản nhưng do giai cấp vô sản lãnh đạo, sau khi thắng lợi sẽ chuyển lên cách mạng xã hội chủ nghĩa.

Cách mạng Nga 1905-1907 và cách mạng tháng Hai đều là những cuộc cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới vì: đều do giai cấp vô sản - đại diện là Đảng Bôn-sê-vích lãnh đạo nhằm lật đổ được chế độ quân chủ chuyên chế, thiết lập nền cộng hòa và có xu hướng phát triển lên cách mạng xã hội chủ nghĩa

Đáp án cần chọn là: D

Câu 14: Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 có tác động như thế nào đến phong trào giải phóng dân tộc ở Việt Nam?

A. Mở ra một con đường giải phóng mới cho dân tộc Việt Nam  

B. Tạo điều kiện cho sự ra đời của Đảng cộng sản ở Việt Nam  

C. Giải quyết thành công cuộc khủng hoảng  

D. Khẳng định con đường độc lập dân tộc gắn với CNXH ở Việt Nam

Lời giải

- Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 không chỉ là một cuộc cách mạng vô sản mà còn là một cuộc cách mạng giải phóng dân tộc khi nó đã giải phóng các dân tộc thuộc địa trong đế quốc Nga khỏi ách thống trị của Nga hoàng.

- Việt Nam đầu thế kỉ XX đang lâm vào cuộc khủng hoảng sâu sắc về đường lối khi con đường cứu nước theo hệ tư tưởng phong kiến, dân chủ tư sản đều không thành công. Yêu cầu lịch sử đặt ra là phải tìm kiếm một con đường cứu nước mới. Thắng lợi của cuộc cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 đã mở ra một khả năng mới, một con đường mới - con đường cách mạng vô sản cho việc giải quyết sự bế tắc của bài toán độc lập tự do ở Việt Nam

Đáp án cần chọn là: A

Câu 15: Đầu thế kỉ XX, về chính trị, Nga là nước như thế nào?

A. Quân chủ chuyên chế

B. Phong kiến

C. Cộng hòa

D. Quân chủ lập hiến.

Câu 16: Hình thức đấu tranh lúc đầu trong Cách mạng tháng Hai năm 1917 là gì?

A. Bãi công

B. Biểu tình

C. Tổng bãi công chính trị.

D. Khởi nghĩa vũ trang

Câu 17: Sự kiện mở đầu Cách mạng tháng Hai năm 1917 là gì?

A. Khởi nghĩa vũ trang ở Pê-tơ-rô-grat

B. Tổng bãi công của công nhân Pê-tơ-ro-grat

C. Biểu tình của công nhân Pê-tơ-rô-grat

D. Bãi công của công nhân Pê-tơ-rô-grat.

Câu 18: Hình thức đấu tranh cao nhất trong cách mang tháng Hai năm 1917 là gì?

A. Tổng bãi công chính trị

B. Bãi công

C. Biểu tình

D. Khởi nghĩa vũ trang.

Câu 19: Nước Nga thực hiện Chính sách cộng sản thời chiến trong hoàn cảnh nào?

A. Cách mạng tháng Mưới thành công

B. Nội chiến kết thúc

C. Khôi phục kinh tế.

D. Chống thù trong giặc ngoài.

Câu 20: Nga hoàng tham gia Chiến tranh thế giới thứ nhất ( 1914-1918) đã đẩy nước Nga vào tình trạng gì?

A. Khủng hoàng trầm trọng về kinh tế.

B. Nạn thất nghiệp tăng nhanh, nạn đói xảy ra trầm.

C. Khủng hoảng trầm trọng về kinh tế, chính trị - xã hội.

D. Bị các nước đế quốc thôn tính.

Câu 21: Tình hình nước Nga trước khi cách mạng bùng nổ?

A. Là một đế quốc quân chủ chuyên chế bảo thủ về chính trị, lạc hậu về kinh tế.

B. Hậu quả của cuộc chiến tranh ( 1914) đè nặng lên các tầng lớp nhân dân đặc biệt là nông dân, mâu thuẫn xã hội phát triển gay gắt.

C. Chính phủ Nga hoàng bất lực, không còn khả năng tiếp tục thống trị.

D. Tất cả ý trên.

Câu 22: Hậu quả nghiêm trọng nhất nước Nga gánh chịu do chiến tranh đế quốc ( 1914 – 1918) để lại là gì?

A. Kinh tế suy sụp

B. Liên tiếp thua trận, xã hội không ổn định.

C. Kinh tế suy sụp, quân đội thiếu vũ khí lương thực.

D. Kinh tế suy sụp, mâu thuẫn xã hội gay gắt.

Câu 23: Cách mạng tháng hai năm 1917 ở Nga đã giải quyết được nhiệm vụ chính gì?

A. Đưa nước Nga thoát khỏi cuộc chiến tranh đế quốc.

B. Đánh bại chế độ Nga hoàng và giai cấp tư sản.

C. Giai quyết được vấn đề ruộng đất, một vấn đề cấp thiết của nông dân.

D. Lật đổ chế độ Nga hoàng

Câu 24: Sau Cách mạng tháng Hai, tình hình nước Nga có điểm gì nổi bật?

A. Hai chính quyền song song tồn tại

B. Chính phủ lâm thời tiếp tục tham gia chiến tranh.

C. Chính quyền Xô viết tuyên bố nước Nga rút khỏi chiến tranh.

D. Quần chúng nhân dân phản đối mạnh mẽ chiến tranh.