Bài 1: Những cuộc cách mạng tư sản đầu tiên

A. Lý thuyết

I. Sự biến đổi về kinh tế, xã hội Tây Âu trong các thế kỉ XV- XVII. Cách mạng Hà Lan thế kỉ XVI

1. Một nền sản xuất ra đời

• Về kinh tế:

- Các xưởng luyện kim, dệt vải, nấu đường,…. bắt đầu xất hiện. Các cưởng này có có thuê mướn công nhân.

- Thành thị trở thành trung tâm sản xuất và buôn bán sầm uất.

- Một số ngân hàng được thành lập.

Kinh tế tư bản chủ nghĩa xuất hiện.

• Về xã hội

- Hình thành hai giai cấp mới là Tư sản và Vô sản.

- Mâu thuẫn xã hội giữa phong kiến và giai cấp tư sản ngày càng gay gắt.

Các cuộc đấu tranh phát triển nhiều.

2. Cách mạng Hà Lan

• Diễn biến

- Đầu thế kỉ XVI, Nê-đéc-lan là nơi có nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển nhất ở châu Âu. Nhưng lại chịu sự thống trị khốn khổ của vương quốc Tây Ban Nha.

( Lược đồ Nê-đéc-lan trược cách mạng. Nguồn: Internet)

- Các cuộc đấu tranh của nhân dân Nê-đéc-lan ngày càng nhiều. Tiêu biểu nhất là cuộc đấu tranh tháng 8/ 1566. Đến năm 1581, các tỉnh miền Bắc ở đây đã thành lập nước cộng hòa với tên Các tỉnh liên hiệp ( Hà Lan).

- Năm 1648, nền độc lập của Hà Lan chính thực được công nhận.

• Kết quả:

- Hà Lan giành được độc lập

- Tạo điều kiện cho chủ nghĩa tư bản phát triển ở châu Âu.

- Là cuộc cách mạng tư sản đầu tiên trên thế giới.

II. Cuộc cách mạng Anh giữa thế kỉ XVII

1. Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Anh

• Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Anh

Anh được coi là quốc gia có quan hệ tư bản chủ nghĩa lớn mạnh nhất châu Âu với các đặc điểm:

- Nhiều công trường thủ công ra đời.

- Nhiều trung tâm công nghiệp, thương mại, tài chính hình thành. Tiêu biểu là Luân Đôn – thủ dô nước Anh.

- Có nhiều phát minh mới về kĩ thuật, các hình thức lao động hợp lý làm cho năng xuất lao động tăng.

- Chủ nghĩa tư bản len lỏi vào nông nghiệp bằng hình thức sử dụng các thiết bị máy móc, nguồn nhân công phục vụ cho công nghiệp.

( Kinh tế nước Anh trước cách mạng. Nguồn: Internet)

• Hệ quả:

- Hình thành tầng lớp quý tộc mới. Nông dân nghèo bị chiếm ruộng đất phải đi làm thuê và trở thành các công nhân.

- Kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh mẽ.

- Mâu thuẫn giữa tư sản, quý tộc mới với độ quân chủ chuyên chế phát triển gay gắt.

2. Tiến trình cách mạng

- Giai đoạn 1642 – 1648

+ 1640, Quốc hội được triệu tập. Vua Sác-lơ I bị tố cáo cai trị độc đoán, và yêu cầu vua không được tự tiện đặt thuế mới, bắt người mà không đưa ra xét xử. Vua, nhân dân với Quốc hội mâu thuẫn.

(Lược đồ nội chiến ở Anh. Nguồn: Internet)

+ 8/1642, nội chiến bùng nổ. Quân đội của Quốc hội do Ô-li-vơ Crôm-oen chỉ huy đánh bại quân đội nhà vua. Năm 1648, nội chiến kết thúc.

- 30/1/1649, vua Sác-lơ I bị xử tử. Anh trở thành nước cộng hòa.

- Crôm-oen thiết lập chế độ độc tài. Nhân dân gặp nhiều khó khăn trong đời sống, tiếp tục đấu tranh. Quý tộc mới và tư sản khôi phục chế độ quân chủ, giữ nguyên thành quả cách mạng.

- 12/1688. Quốc hội phế truất vua Giêm Ii, đưa Vin Hem Oran-giơ lên làm vua, thiết lập chế độ quân chủ lập hiến.

3. Ý nghĩa lịch sử của cách mạng tư sản Anh giữa thế kỉ XVII

- Đem lại thắng lợi và quyền hành cho giai cấp tư sản và quý tộc mới.

- Mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển mạnh mẽ.

III. Chiến tranh giành độc lập của các nước thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ.

1. Tình hình các thuộc địa. Nguyên nhân của chiến tranh

a. Tình hình các thuộc địa

- Bắc Mĩ là khu vực giàu tài nguyên thiên nhiên, đất đai màu mỡ, cư dân lâu đời.

- Trong 2 thế kỉ XVII-XVIII, thực dân Anh tiêu diệt hoặc dồn người dân ( In-đi-an) về phía tây, bắt người da đen ở châu Phi sang làm nô lệ để khai khẩn đất hoang, lập đồn điền.

- Đầu thế kỉ XVIII, thực dân Anh đã thành lập được 13 bang thuộc địa ở Bắc Mĩ theo con đường tư bản chủ nghĩa.

( Lược đồ 13 bang thuộc địa của Anh. Nguồn: Internet)

b. Nguyên nhân của cuộc chiến tranh

- Thực dân Anh ngăn cản sự phát triển của công, thương nghiệp của thuộc địa. Dẫn đến mâu thuẫn gay gắt giữa thuộc địa với chính quốc.

2. Diễn biến của chiến tranh

- 12/1773, nhân dân Bốt-tơn tấn công ba tàu trở chè của Anh.

(Sự kiện chè Bốt-xtơn. Nguồn: Internet)

- Từ 5/9 đến 26/10/1774, Hội nghị lục địa họp đòi vua Anh xóa bỏ các luật cấm vô lý. Nhưng chính quốc không chất nhận.

- 4/1775, chiến tranh bùng nổ do nghĩa quân thuộc địa của Oa-sinh-tơn chỉ huy, thời gian đầu tuy thất bại, nhưng sau đó đã đánh thắng các đợt tấn công của quân Anh.

- 4/7/1775, công bố Tuyên ngôn độc lập, xác định quyền con người và quyền độc lập của các thuộc địa.

- 17/10/1778 Anh phải kí hiệp ước Véc-xai.

3. Kết quả và ý nghĩa của cuộc chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa ở Anh ở Bắc Mỹ.

a. Kết quả

- Anh công nhận nền độc lập của 13 bang thuộc địa – một quốc gia mới ra đời – nước Mỹ.

- 1787, Thông qua bản hiến pháp, củng cố vị trí của nhà nước.

b. Ý nghĩa

- Giải phóng Bắc Mĩ, tạo điều kiện cho kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển.

- Ảnh hưởng đến phong trào đấu tranh giành độc lập của nhiều nước cuối thế kỉ XVIII – đầu thế kỉ XIX.

B. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1: Cuộc cách mạng nào được xem là cuộc cách mạng tư sản đầu tiên trên thế giới

A. Cách mạng tư sản Pháp.

B. Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ

C. Cách mạng tư sản Anh.

D. Cách mạng Hà Lan.

Lời giải

Cuộc cách mạng Hà Lan thế kỉ XVI được xem là cuộc cách mạng tư sản đầu tiên trên thế giới

Đáp án cần chọn là: D

Câu 2: Yếu tố nào đã thúc đẩy năng suất lao động ở Anh trong thế kỉ XVII tăng nhanh?  

A. Sự lãnh đạo sáng suốt của nhà vua với nhiều chính sách hợp lí.

B. Các phát minh mới về kĩ thuật và hình thức tổ chức lao động hợp lí.

C. Quý tộc vừa và nhỏ chuyển sang kinh doanh theo lối tư bản.

D. Cuộc cách mạng tử sản ở Anh diễn ra sớm và thành công.

Lời giải 

Những phát minh mới về kĩ thuật, các hình thức tổ chức lao động hợp lý làm cho năng suất lao động tăng nhanh

Đáp án cần chọn là: B

Câu 3: Nhân tố nào thúc đẩy sự phát triển và thành công của cách mạng tư sản Anh thế kỉ XVII?

A. sự ủng hộ của quần chúng nhân dân.

B. sự giúp đỡ của các quốc gia lân cận.

C. vai trò to lớn của nhà vua và tư sản.

D. sự lãnh đạo thống nhất của Quốc hội.

Lời giải

Cách mạng tư sản Anh thành công chủ yếu vì được quần chúng ủng hộ và tham gia đấu tranh. Tuy nhiên khi cách mạng thành công thì quyền lợi của nhân dân lao động lại không được đáp ứng

Đáp án cần chọn là: A

Câu 4: Sự kiện nào đã mở đường cho các nước châu Âu xâm chiếm châu Mĩ?

A. Các quốc gia ở châu Mĩ suy yếu.

B. Sau khi Cô-lôm-bô tìm ra châu Mĩ.

C. Sau khi cuộc cách mạng tư sản Bắc Mĩ thành công.

D. Sau khi Hiệp ước Véc-xai được kí kết.

Lời giải

Sau khi Cô-lôm-bô tìm ra châu Mĩ, nhiều nước châu Âu lần lượt chiếm và chia nhau châu lục mới này làm thuộc địa

Đáp án cần chọn là: B

Câu 5: Trước sự phát triển của 13 thuộc địa ở Bắc Mĩ, thực dân Anh đã có hành động gì?  

A. tìm mọi cách ngăn cản sự phát triển của công, thương nghiệp.  

B. đầu tư phát triển công, thương nghiệp thuộc địa để thu lợi nhuận.  

C. mở thêm nhiều hải cảng để thúc đẩy giao lưu, trao đổi hàng hóa.  

D. đẩy mạnh khai hoang về phía Tây để mở rộng sản xuất.

Lời giải

Kinh tế ở 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ sớm phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa, cạnh tranh với hàng hóa Anh. Do đó, thực dân Anh đã tìm mọi cách để ngăn cản sự phát triển của công, thương nghiệp nơi đây như cướp đoạt tài nguyên, thực hiện chế độ thuế khóa nặng nề, độc quyền buôn bán trong và ngoài nước…

Đáp án cần chọn là: A

Câu 6: Sự kiện nào đánh dấu thực dân Anh đã thừa nhận nền độc lập của các thuộc địa ở Bắc Mĩ?  

A. Hiến pháp năm 1787 được ban hành.  

B. Hiệp ước Véc – xai năm 1783 được kí kết.  

C. Quân dân giành thắng lợi ở trận Xa-ra-tô-ga.  

D. Tuyên ngôn Độc lập năm 1775 được công bố.

Lời giải

Theo Hiệp ước Véc-xai năm 1783, Anh thừa nhận nền độc lập của các thuộc địa Bắc Mĩ.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 7:  Đặc điểm nổi bật của nền kinh tế Nê- đéc- lan thế kỉ XVI là  

A. Nền kinh tế phong kiến phát triển mạnh, chi phối mọi hoạt động trong xã hội  

B. Nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh và không bị yếu tố nào cản trở  

C. Nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển nhất Tây Âu nhưng lại bị triều đình Tây Ban Nha kìm hãm  

D. Nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp

Lời giải

Đặc điểm nổi bật của nền kinh tế Nê- đéc- lan thế kỉ XVI là nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển nhất Tây Âu, song sự thống trị của vương quốc Tây Ban Nha đã ngăn cản sự phát triển này

Đáp án cần chọn là: C

Câu 8: Nhiệm vụ chủ yếu của cách mạng Hà Lan thế kỉ XVI là  

A. Lật đổ sự thống trị của vương triều Tây Ban Nha, mở đường cho chủ nghĩa phát triển.

B. Xóa bỏ quan hệ sản xuất phong kiến, lật đổ ách thống trị của vương triều Tây Ban Nha

C. Lật đổ ngôi vua chuyên chế Hà Lan, xác lập quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa.

D.Đánh bại phe phái của quý tộc mới, thiết lập chính quyền của giai cấp tư sản

Lời giải

Trước cách mạng, Nê- đéc- lan là vùng có nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển nhất Tây Âu, song sự thống trị của vương quốc Tây Ban Nha đã ngăn cản sự phát triển này. Do đó nhiệm vụ chủ yếu đặt ra cho cuộc cách mạng Hà Lan thế kỉ XVI là lật đổ nền thống trị của vương triều Tây Ban Nha, mở đường cho chủ nghĩa phát triển

Đáp án cần chọn là: A

Câu 9: Nội dung nào sau đây không thuộc biểu hiện phát triển của nền kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Anh thế kỉ XVII?  

A. Công trường thủ công ra đời và phát triển mạnh  

B. Những trung tâm công nghiệp, thương mại, tài chính lớn được hình thành  

C. Hiện tượng rào đất cướp ruộng trong nông nghiệp  

D. Xuất khẩu tư bản ra nước ngoài được đẩy mạnh

Lời giải

Đến thế kỉ XVII, quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh ở Anh:

- Nhiều công trường thủ công ra đời phục vụ cho tiêu dùng trong nước và xuất khẩu

- Nhiều trung tâm lớn về công nghiệp, thương mại, tài chính được hình thành tiêu biểu là Luân Đôn

- Hiện tượng rào đất cướp ruộng trong nông nghiệp

Đáp án cần chọn là: D

Câu 10: Nguyên nhân nào dẫn đến hiện tượng nông dân Anh phải ra thành thị làm thuê hay di cư sang nước ngoài?  

A. Họ bị mất ruộng đất  

B. Họ bị địa chủ bóc lột tàn nhẫn.  

C. Họ muốn tìm cuộc sống no đủ hơn.  

D. Họ dần bị tư sản hóa.

Lời giải

Những quý tôc chuyển sang kinh doanh theo lối tư bản. Họ đuổi tá điền, biến ruộng đất thành đồng cỏ nuôi cừu. Những người nông dân bị mất ruộng đất phải kéo ra thành thị làm thuê hoặc di cư sang nước ngoài

Đáp án cần chọn là: A

Câu 11: Điểm hạn chế của Hiến pháp 1787 của Mĩ là

A. Thiết lập chế độ cộng hòa liên bang  

B. Chưa giải phóng được toàn bộ đất nước  

C. Quyền lợi kinh tế- chính trị không bao gồm phụ nữ, nô lệ  

D. Có sự thỏa hiệp với các thế lực phong kiến

Lời giải

Theo hiến pháp 1787, chỉ những người da trắng có tài sản, đóng thuế theo quy định mới có quyền ứng cử và bầu củ. Phụ nữ không có quyền bầu cử. Những người nô lệ da đen và người In-di-an không có quyền chính trị

Đáp án cần chọn là: C

Câu 12: Nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự bùng nổ của các cuộc cách mạng tư sản đầu tiên trên thế giới là  

A. Mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất tư bản chủ nghĩa với quan hệ sản xuất phong kiến  

B. Mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản với chế độ phong kiến  

C. Vấn đề xung đột tôn giáo  

D. Vấn đề khủng hoảng tài chính của triều đình phong kiến

Lời giải

Nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự bùng nổ của các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại là do mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất tư bản chủ nghĩa với quan hệ sản xuất phong kiến. Lực lượng sản xuất tư bản chủ nghĩa phát triển nhưng lại bị quan hệ sản xuất kìm hãm. Vì vậy cần phải xóa bỏ chế độ phong kiến để mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển

Đáp án cần chọn là: A

Câu 13: Vì sao cuộc chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ được đánh giá là một cuộc cách mạng tư sản

A. Giải quyết những nhiệm vụ của một cuộc cách mạng tư sản.  

B. Giải quyết nhiệm vụ giải phóng dân tộc khỏi sự thống trị của thực dân Anh.   

C. Nhân dân lao động hoàn toàn được hưởng thành quả của cách mạng.  

D. Thiết lập quyền thống trị của giai cấp tư sản và quý tộc mới.

Lời giải 

Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ đã lật đổ được nền thống trị của thực dân Anh, thiết lập nền cộng hòa tư sản, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển ở Mĩ. 

=> Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ mang tính chất của một cuộc cách mạng tư sản. 

Đáp án cần chọn là: A

Câu 14: Điểm khác nhau cơ bản giữa cách mạng tư sản Anh với chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ là

A. Hình thức đấu tranh

B. Kết quả

C. Lực lượng tham gia

D. Phương pháp

Lời giải

Điểm khác nhau cơ bản giữa cách mạng tư sản Anh với chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ là hình thức đấu tranh.

- Cách mạng tư sản Anh diễn ra dưới hình thức một cuộc nội chiến giữa vua Sác- lơ I với quốc hội nhằm lật đổ chế độ phong kiến chuyên chế, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển

- Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ diễn ra dưới hình thức một cuộc chiến tranh giành độc lập để lật đổ nền thống trị của thực dân Anh, giải phóng dân tộc, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển

Đáp án cần chọn là: A

Câu 15: Khi nền sản xuất tư bản chủ nghĩa xuất hiện trong lòng xã hội phong kiến, mâu thuẫn nào nảy sinh?

A. Chế độ phong kiến với giai cấp tư sản.

B. Chế độ phong kiến với nông dân và thợ thủ công.

C. Mâu thuẫn giữ tư sản với nông dân.

D. Chế độ phong kiến với tư sản và các tầng lớp khác.

Câu 16: Vào đầu thế kỉ XVI, vùng đất có nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển nhất ở Tây Âu là gì?

A. Nê-đéc-lan

B. Anh

C. Hà Lan

D. Miền Đông – Nam nước Anh.

Câu 17: Sự kiện nào tạo bước ngỏa của cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 bang Bắc Mĩ?

A. Công bố Tuyên ngôn độc lập

B. Ngày 17/10/1777, thắng lớn ở Xa-ra-tô-ga.

C. Hội nghị lục địa

D. “ Chè Bốt-xtơn”

Câu 18: Đặc điểm nổi bật nhất của Nê-đéc-lan trước khi cuộc cách mạng tư sản diễn ra là gì?

A. Nền kinh tế phát triển mạnh, khống chế toàn bộ hoạt động trong xã hội.

B. Nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh, không bị chế độ phong kiến kìm hãm.

C. Nền kinh tế tư bản phát triển mạnh nhất ở châu Âu với nhiều thành phố và hải cảng lớn.

D. Nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh nhất là trong thủ công nghiệp.

Câu 19: Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa ở Anh, phát triển mạnh nhất ở lĩnh vực nào?

A. Các công trường thủ công

B. Các ngành ngoại thương

C. Các trung tâm về công nghiệp

D. Các thành thị phát triển.

Câu 20: Nền sản xuất tư bản chủ nghĩa xuất hiện, giai cấp nào đã xuất hiện?

A. Quý tộc mới

B. Tư sản và vô sản

C. Tư sản và tiểu tư sản

D. Tư sản và thợ thủ công

Câu 21: Khi nước Anh trở thành Cộng hòa. Quyền lợi tập trung ở giai cấp nào?

A. Quý tộc mới và địa chủ phong kiến

B. Tư sản và nông dân

C. Quý tộc mới và tư sản

D. Quý tộc mới, nhân dân

Câu 22: Tại sao nói cách mạng tư sản Anh không triệt để?

A. Quyền lợi của nhân dân không được áp ứng

B. Do 2 giai cấp tư sản và quý tộc mới lãnh đạo.

C. Mới chỉ dừng lại ở mức mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.

D. Đưa nước Anh trở thành nước cộng hòa.

Câu 23: Đặc điểm nổi bật về kinh tế của 13 bang thuộc địa ở Bắc Mĩ của Anh là gì?

A. Miền Bắc phát triển nông nghiệp, miền Nam phát triển công nghiệp.

B. Miền Bắc phát triển công nghiệp, miền Nam phát triển nông nghiệp.

C. Miền Bắc phát triển kinh tế thủ công nghiệp, miền Nam phát triển đồn điền.

D. Miền Nam và Bắc đều phát triển kinh tế đồn điền và công nghiệp.

Câu 24: Quý tộc mới lãnh đạo cuộc cách mạng nào?

A. Cách mạng Anh

B. Cách mạng Mỹ

C. Cách mạng Mỹ và Anh

D. Cách mạng Hà Lan.