Giải Tin học lớp 10 Bài 11: Ứng xử trên môi trường số. Nghĩa vụ tôn trọng bản quyền

Khởi động

Khởi động trang 55 Tin học 10: Trong cuộc sống, ai cũng có thể có những xung đột lợi ích với cộng đồng và đôi khi có những hành vi đi ngược lại lợi ích chung. Pháp luật quy đinh rõ những hành vi nào là vi phạm pháp luật mà Nhà nước sẽ cưỡng chế. Những hành vi khác không phù hợp với lợi ích chung của cộng đồng hay xã hội sẽ được coi là thuộc hành vi vi phạm đạo đức.

Đạo đức là hệ thống các quy tắc, chuẩn mực xã hội mà con người phải tự giác thực hiện cho phù hợp với lợi ích của cộng đồng, của xã hội. Dư luận xã hội và giáo dục là các biện pháp điều chỉnh đạo đức.

Theo em, những vấn đề về đạo đức và pháp luật nảy sinh khi giao tiếp trên mạng đã và đang trở thành phổ biến là gì?

Lời giải:

Đạo đức và pháp luật nảy sinh khi giao tiếp trên mạng đã và đang trở thành phổ biến là không có quy tắc, tôn trọng và ứng sử thiếu văn hóa… của con người với nhau.

1. Những vấn đề đạo đức, pháp luật và văn hoá

Hoạt động

Hoạt động 1 trang 55 Tin học 10: Hành vi vi phạm pháp luật hay đạo đức

Xem xét tình huống sau và trả lời câu hỏi:

Do mâu thuẫn ở một diễn đàn trên mạng, một nhóm nữ sinh đánh một bạn nữ khác. Các bạn ở xung quanh đã không can ngăn mà còn quay phim rồi đưa lên mạng xã hội. Do có nhiều bình luận thiếu thiện ý trên mạng xã hội dẫn đến xấu hổ với bạn bè, nạn nhân đã bỏ nhà đi không để lại lời nhắn.

Câu hỏi:

1. Trong tình huống trên, hành vi nào vi phạm pháp luật, hành vi nào vi phạm đạo đức?

2. Theo em, yếu tố nào của Internet đã khiến sự việc trở nên trầm trọng?

Lời giải:

1. Hành vi vi phạm pháp luật là: đánh bạn làm nhục, gây thương tích.

Hành vi vi phạm đạo đức là: đánh bạn (tuổi vị thành niên), gián tiếp cổ vũ bạo lực học đường (không can ngăn mà quay video đưa lên mạng)

2. Do những lời lẽ bình luận thiếu thiện ý trên mạng xã hội, sự a dua, cổ vủ của cộng đồng nên sự việc trở lên trầm trọng.

Câu hỏi

Câu hỏi trang 57 Tin học 10: Em hãy lấy ví dụ về các vấn đề tiêu cực có thể nảy sinh khi tham gia các hoạt động sau trên mạng.

a) Tranh luận trên Facebook.           b) Gửi thư điện tử.

Lời giải:

Các vấn đề tiêu cực có thể nảy sinh khi tham gia trên mạng tranh luận trên Facebook là:

a) Tranh luận trên Facebook

- Chỉ cần một hoặc nhiều cùng quan điểm là họ cho rằng ý kiến đó đúng mất đi lập trường chính kiến của mình, đó là hiệu ứng ám đông. Ngoài ra, nó còn nâng cao tiếng nói của một giai tầng trong xã hội và tự cho là chính nghĩa tuyệt đối.

- Chủ nghĩa tự nhiên, người ta cho rằng không cần tôn trọng đối thủ tranh biện, tha hồ xỉ vả, văng tục, “chụp mũ” người đối thoại...

b) Gửi thư điện tử: những tin nhắn nhằm mục đích quảng cáo hoặc tin nhắn sai sự thật mà người nhận không muốn nhận gây phiền nhiễu cho người nhận.

2. Một số quy định pháp lí đối với người dùng trên mạng

Hoạt động

Hoạt động 2 trang 57 Tin học 10: Hành vi đưa tin lên mạng

1. Em hãy đưa ra một số ví dụ đưa tin lên mạng không đúng.

2. Một cá nhân đưa tin bịa đặt về bệnh dịch xảy ra làm nhiều người hết sức lo lắng. Hành vi chia sẻ lại tin đó có vi phạm pháp luật hay không?

Lời giải:

1. Đưa thông tin không đúng đắn về thuốc phòng chống covid, hoặc những thông tin không đúng về một người, ...

2. Hành vi chia sẻ lại một tin không phù hợp với pháp luật là sai vì đây là hành vi tiếp tay cho tung tin không phù hợp.

Câu hỏi

Câu hỏi 1 trang 59 Tin học 10: Trong đợt bùng phát dịch Covid-19 vào đầu năm 2021, một cá nhân đã đăng tin sai về hành trình đi lại của một bệnh nhân bị dương tính với virus Covid-19. Sự việc này đã gây hoang mang cho cả một khu dân cư.

Theo em, cá nhân trên đã vi phạm điều nào trong bộ các Luật liên quan đến Công nghệ thông tin?

Lời giải:

Người trên đã vi phạm Điều 8, Khoản 1 Luật An ninh mạng nghiêm cấm hành vi đưa thông tin sai sự thật gây hoang mang trong nhân dân.

Câu hỏi 2 trang 59 Tin học 10: Trên mạng hiện nay có rất nhiều quảng cáo sai sự thật. Quảng cáo sai về tác dụng của một loại thuốc sẽ bị phạt theo mục nào của điều 101 khoản 1 của Nghị định 15/2020/NĐ-CP?

Lời giải:

Quảng cáo sai sự thật sẽ bị sử phạt theo mục a, điều 101, khoản 1, Nghị định 15/2020/NĐ-CP.

3. Quyền tác giả và bản quyền

Hoạt động

Hoạt động 3 trang 59 Tin học 10: Tìm hiểu về quyền tác giả

Em hiểu thế nào là quyền tác giả? Tác giả của một tác phẩm (bức tranh, chương trình máy tính) có những quyền gì đối với tác phẩm của mình?

Lời giải:

- Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu.

- Tác giả của một tác phẩm có quyền nhân thân và quyền tài sản.

Hoạt động 4 trang 60 Tin học 10: Tìm hiểu về vi phạm bản quyền

Ai vi phạm bản quyền trong những tình huống sau?

1. Hoàng mua với giá rất rẻ một thẻ nhớ USB chứa các video âm nhạc mà người bán đã sưu tầm từ trên Internet không có thoả thuận gì với tác giả hay ca sĩ biểu diễn.

2. Lan mua một phần mềm có bản quyền trên đĩa CD. Sau khi cài đặt lên máy tính của mình. Lan cài thêm trên máy của một bạn thân.

Lời giải:

- Trong tình huống số 1, người bán thẻ nhớ USB cho Hoàng đã vi phạm bản quyền vì đã sao chép các video âm nhạc trên Internet không có thỏa thuận gì với tác giả hay ca sĩ biểu diễn.

- Trong tình huống số 2, Lan cũng vi phạm bản quyền. Vì Lan sao chép phần mềm cho bạn mà không hỏi ý kiến tác giả.

Câu hỏi

Câu hỏi 1 trang 62 Tin học 10: Trong các hành vi sau, những hành vi nào là vi phạm bản quyền?

A. Sao chép các đĩa cài đặt phần mềm.

B. Một người bạn của em mua tài khoản học một khoá tiếng Anh trực tuyến. Em mượn tài khoản để cùng học.

C. Phá khoá phần mềm chỉ để thử khả năng phá khoá chứ không dùng.

D. Em dùng nhờ một phần mềm trên máy tính của bạn.

Lời giải:

Trong 4 hành vi trên thì có 2 hành vi đã vi phạm bản quyền:

- Hành vi thứ nhất: sao chép các đĩa cài đặt phần mềm nhưng không có thỏa thuận với tác giả viết phần mềm.

- Hành vi thứ hai: Phá khóa phần mềm.

Câu hỏi 2 trang 62 Tin học 10: Em hãy nêu ví dụ về một hành vi vi phạm bản quyền đối với sản phẩm tin học.

Lời giải:

- Cài win lậu cho máy tính.

- Crack phần mềm microsoft office.

- …

Luyện tập

Luyện tập 1 trang 62 Tin học 10:Trong các ý kiến sau, em đồng ý, không đồng ý hay chỉ đồng ý một phần với các ý kiến nào? Tại sao?

a) Chúng ta có quyền đưa lên mạng xã hội tất cả các tin không phải là tin giả.

b) Chúng ta có quyền đưa lên mạng xã hội tất cả các tin miễn là không có hại đến cá nhân ai.

c) Chúng ta có quyền đưa lên mạng xã hội tất cả các tin miễn là không vi phạm pháp luật.

Lời giải:

- Ý kiến thứ nhất: Không đồng ý vì tất cả các tin dù không phải tin giả chúng ta cũng vẫn phải xin ý kiến tác giả.

- Ý kiến thứ hai: Chỉ đồng ý một phần vì các tin không có hại đến cá nhân ai nhưng lại vi phạm pháp luật.

- Ý kiến thứ ba: Đồng ý vì các tin nếu không vi phạm pháp luật thì chúng ta có quyền đưa lên mạng xã hội.

Luyện tập 2 trang 62 Tin học 10: Trong đại dịch Covid-19, một người dùng Facebook đã chia sẻ tin “Bắt đầu từ ngày 28/3/2020, toàn thành phố Hồ Chí Minh sẽ bị phong toả trong 14 ngày …”. Khi bị triệu tập để xử phạt, người này đã chứng minh rằng anh ta chỉ đưa lại một tin chứ không bịa.

Người này có sai không, sai ở đâu?

Lời giải:

Người này có sai, sai ở chỗ đã chia sẻ thông tin từ người khác trong khi đó thông tin này chưa được các cơ quan chức năng thông báo (mục d, điều 101, khoản 1, Nghị định 15/2020/NĐ-CP).

Vận dụng

Vận dụng 1 trang 62 Tin học 10: Nếu đăng trên mạng xã hội nhận xét có tính xúc phạm đến một người khác thì hành vi này là:

A. Vi phạm pháp luạt.

B. Vi pạm đạo đức.

C. Tuỳ theo mức độ, có thể vi phạm đạo đức hay pháp luật.

D. Không vi phạm gì.

Lời giải:

Đáp án: A

Hành vi đăng trên mạng xã hội nhận xét có tính xúc phạm đến người khác là hành vi vi phạm pháp luật (mục a, điều 101, khoản 1, Nghị định 15/2020/NĐ-CP).

Vận dụng 2 trang 62 Tin học 10: An nhắc Bình về việc Bình dùng phần mềm lậu và giảng giải cho Bình biết các quy định về quyền tác giả. Nghe xong Bình bảo “Trước đây mình không biết, mà không biết là không có lỗi”. Quan niệm của Bình như vậy có đúng không?

Lời giải:

Quan niệm của Bình như vậy là không đúng vì khi sử dụng bất kì một phần mềm gì chúng ta đều phải tìm hiểu và thỏa thuận với tác giả trước.