Giải KTPL 10 Bài 19: Thực hiện pháp luật

Mở đầu trang 130 Kinh tế và Pháp luật 10: Theo em, việc thực hiện pháp luật có ý nghĩa như thế nào trong đời sống hằng ngày?

Trả lời

- Pháp luật có vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống xã hội.

- Vì pháp luật không chỉ là công cụ để nhà nước quản lý xã hội; phương tiện để công dân thưc hiện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cùa mình, mà còn tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của ý thức đạo đức, lành mạnh hóa đời sống xã hội và góp phần bồi đắp những giá trị mới.

1. Khái niệm và các tình huống thực hiện pháp luật

Câu hỏi trang 131 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Trường hợp 1. Trong khu dân cư, gia đình bà A thực hiện phân loại rác thải, bỏ rác đúng nơi quy định. Không lấn chiếm lề đường làm nơi để rác sinh hoạt.

Trường hợp 2. Bà B và một số người dân tụ tập buôn bán, lập chợ tự phát lấn chiếm lòng lề đường, cản trở giao thông. Đội quản lí trật tự đô thị đã yêu cầu giải tán, lập biên bản xử phạt, thu giữ phương tiện. Đó là việc đội quản lí trật tự đô thị áp dụng pháp luật để xử lí hành vi vi phạm pháp luật.

Câu hỏi:

- Chi tiết nào trong 2 trường hợp trên thể hiện ý thức thực hiện pháp luật của các chủ thể?

- Theo em, thực hiện pháp luật là gì? Em hãy nêu những biểu hiện của việc thự hiện pháp luật.

Trả lời

Yêu cầu số 1: Chi tiết thể hiện ý thức thực hiên pháp luật trong 2 trường hợp trên:

+ Trường hợp 1: phân loại rác thải, bỏ rác đúng nơi quy định, không lấn chiếm lề đường làm nơi để rác sinh hoạt.

+ Trường hợp 2: Đội quản lí trật tự đô thị đã yêu cầu giải tán, lập biên bản xử phạt, thu giữ phương tiện.

Yêu cầu số 2:

- Theo em, thực hiện pháp luật là việc thực hiện các hoạt động có mục đích nhằm hiện thực hóa các quy định của pháp luật, làm cho chúng đi vào cuộc sống, trở thành những hành vi thực tế hợp pháp của các chủ thể pháp luật.

- Biểu hiện của thực hiện pháp luật: làm những việc pháp luật buộc phải làm, không làm những việc mà pháp luật cấm, làm những việc mà pháp luật cho phép...

Câu hỏi trang 131 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Trường hợp 1. Luật Giao thông đường bộ quy định người tham gia giao thông khi điều khiển xe máy phải đội mũ bảo hiểm. Khi điều khiển xe máy A đã tự giác thực hiện việc đội mũ bảo hiểm.

Trường hợp 2. Ông D năm nay ngoài 60 tuổi, ông đến phòng chống Công chứng để lập di chúc. Nội dung di chức sẽ để lại toàn bộ tài sản cho vợ và các con.

Trường hợp 3. Cơ quan thuế ra quyết định xử phạt đối với người kinh doanh có hành vi trốn thuế.

Trường hợp 4. Anh A không vận chuyển, tàng trữ, lưu hành, mua bán tiền giả.

Câu hỏi:

- Theo em, đâu là hành vi hợp pháp của chủ thể trong các trường hợp trên?

- Học sinh có cần thực hiện pháp luật hay không? Vì sao?

Trả lời

- Yêu cầu số 1: Theo em, những hành vi hợp pháp:

+ Tự giác đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy;

+ Đến phòng công chứng để lập di chúc

+ Không vận chuyển, tàng trữ, lưu hành, mua bán tiền giả.

- Yêu cầu số 2: Học sinh cũng cần thực hiện pháp luật. Vì học sinh cũng là một công dân, mà công dân thì cần tuân thủ và làm theo luật pháp, kỉ luật. Học sinh cần tự giác chấp hành những quy định của nhà trường, cộng đồng và nhà nước như: đi xe máy luôn đội mũ bảo hiểm, không được vượt đèn đỏ, …

2. Công dân và việc thực hiện pháp luật

Câu hỏi trang 132 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc các tình huống sau và trả lời câu hỏi.

Tình huống 1. H là học sinh lớp 10, có đam mêm hội họa. Một hôm, bố H bảo:

- Theo bố, con đam mê hội họa tất nhiên là tốt. Nhưng con nên tập trung học những môn thi trung học phổ thông quốc gia.

Mẹ H tiếp lời:

- Mẹ cũng nghĩ như bố ! Đam mê và học hành nên cùng phát triển con ạ!

Được sự động viên của bố mẹ, H đạt được kết quả học tập tốt, tham gia kì thi về tranh Vì một Việt nam xanh tươi, nhờ vào năng lực và quyết tâm, kì thi đó H đạt giải nhất.

Câu hỏi:

- H đã thực hiện quyền và nghĩa vụ gì của công dân Việt Nam? Trong câu chuyện trên, H đã sử dụng quyền đó như thế nào?

- Xung quanh em có trường hợp nào đã sử dụng tốt quyền công dân? Hãy chia sẻ cùng các bạn và thầy cô.

Trả lời

Yêu cầu số 1:

- H đã thực hiện quyền và nghĩa vụ học tập của công dân Việt Nam.

- Trong câu chuyện trên, H đã sử dụng quyền đó: H đạt kết quả học tập tốt và đạt giải nhất trong kì thi hội họa.

Yêu cầu số 2: Xung quanh em có một số trường hợp sử dụng tốt quyền công dân: Bạn Tú Anh đã chăm chỉ học tập và đạt giải a cấp quốc gia kì thi Olimpic Tiếng Anh, bạn Hà Trang đã nỗ lực học tập và đỗ trường đại học danh tiếng.

Câu hỏi trang 132 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc các tình huống sau và trả lời câu hỏi.

Tình huống 2. Trên đường đi học về, T và V nhặt được một túi xách trong đó có 150 triệu đồng. T nói với V:

- Đây là tài sản người khác đánh rơi, phải đem đến cơ quan công an để tìm chủ sở hữu.

Nhưng V lại không đồng ý và nói với T:

- Đây là của rơi vô chủ nên chúng ta có thể mang về chia nhau sử dụng.

Câu hỏi:

- Em đồng ý với cách ứng xử của T hay của V? Tại sao?

- Theo em, giao nộp tài sản nhặt được có phải là tuân thủ pháp luật không?

Trả lời

- Em đồng ý với cách ứng xử của T. Vì T sau khi nhặt được của rơi đã biết tìm đến cơ quan công an để tìm lại chủ sở hữu.

- Theo em, giao nộp tài sản nhặt được cũng là một hành vi tuân thủ pháp luật.

Luyện tập

Luyện tập 1 trang 133 Kinh tế và Pháp luật 10: Em đồng ý hay không đồng ý với nhận định nào dưới đây? Vì sao?

a. Mọi cá nhân, tổ chức đều được thực hiện pháp luật dưới hình thức áp dụng pháp luật.

b. Cấp dưỡng cho con sau li hôn là thi hành pháp luật.

c. Không kết hôn giữa những người chưa đủ tuổi theo quy định pháp luật là tuân thủ pháp luật.

d. Đi bầu cử khi đủ tuổi theo quy định pháp luật là sử dụng pháp luật.

Trả lời

- Ý kiến A. Không đồng tình. Vì: vì mọi cá nhân, tổ chức đều được thực hiện pháp luật dưới hình thức tuân theo pháp luật, thi hành pháp luật, sử dụng pháp luật,…

- Ý kiến B. Đồng tình. Vì: Đây là hành vi chấp hành các hoạt động mà pháp luật cho phép.

- Ý kiến C. Đồng tình. Đây là hành vi không thực hiện những điều mà pháp luật cấm.

- Ý kiến D. Đồng tình. Vì đi bầu cử là hoạt động pháp luật cho phép, công dân đã vận dụng pháp luật, thực hiện quyền và nghãi vụ của mình.

Luyện tập 2 trang 133 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy cho biết các hành vi sau úng với những hình thức thực hiện pháp luật nào. Vì sao?

a. Không sử dụng điện thoại khi điều khiển xe máy.

b. Thực hiện thủ tục cấp Căn cước công dân.

c. Thực hiện nghĩa vụ đóng thuế.

d. Lựa chọn nghề nghiệp, công việc và nơi làm việc.

đ. Thực hiện các quy định về phòng bệnh và khám, chữa bệnh.

e. Xét xử các hành vi vi phạm pháp luật hình sự.

g. Thực hiện quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật
không cấm.

h. Không tàng trữ trái phép chất ma tuý.

Trả lời

a.   Tuân thủ pháp luật

b.   Sử dụng pháp luật

c.   Thi hành pháp luật

d.   Sử dụng pháp luật

đ. Thi hành pháp luật

e. Áp dụng pháp luật

g. Sử dụng pháp luật

h - Tuân theo pháp luật

Luyện tập 3 trang 134 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc tình huống sau và thực hiện yêu cầu.

Tình huống. Anh N năm nay 22 tuổi, vừa tốt nghiệp đại học và được Công ti A tuyển dụng với mức lương cao. Cùng lúc đó, anh N nhận được lệnh gọi nhập ngũ của Ban Chỉ huy quân sự địa phương. Anh N không biết phải xử lí như thế nào. Tâm sự với bạn thì nhận được lời khuyên:

- Theo mình, Anh N nên nhập ngũ. Vì đây là nghĩa vụ của công dân.

Sau vài ngày suy nghĩ, N quyết định sẽ lên đường nhập ngũ. Anh cho rằng đó vừa là trách nhiệm, vừa là nghĩa vụ thiêng liêng của mỗi công dân đối với Tổ quốc.

Em hãy chia sẻ hiểu biết của bản thân về trách nhiệm tham gia nghĩa vụ quân sự.

Trả lời

- Công dân có bổn phận làm nghĩa vụ quân sự (NVQS), thực hiện NVQS là trách nhiệm của mỗi công dân đối với Tổ quốc, không phân biệt dân tộc, thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo, trình độ văn hóa, nghề nghiệp … nhằm góp phần xây dựng an ninh quốc phòng, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

- Những công dân đến tuổi tham gia nghĩa vụ quân sự cần thực hiện tinh thần trách nhiệm, nghĩa vụ của mình đối với Tổ quốc. Mỗi gia đình cần động viên, khuyến khích con em mình tham gia thực hiện NVQS khi đến tuổi như pháp luật quy định.

- Đối tượng đăng ký nghĩa vụ quân sự: 

+ Công dân nam đủ 17 tuổi trở lên.

+ Công dân nữ quy định tại khoản 2 Điều 7 của Luật này đủ 18 tuổi trở lên.

- Đối tượng miễn đăng ký nghĩa vụ quân sự: người khuyết tật, người mắc bệnh hiểm nghèo, bệnh tâm thần hoặc bệnh mãn tính theo quy định của pháp luật.

- Độ tuổi gọi nhập ngũ: Công dân đủ 18 tuổi được gọi nhập ngũ; độ tuổi gọi nhập ngũ từ đủ 18 tuổi đến hết 25 tuổi; công dân được đào tạo trình độ cao đẳng, đại học đã được tạm hoãn gọi nhập ngũ thì độ tuổi gọi nhập ngũ đến hết 27 tuổi.

- Thời hạn phục vụ tại ngũ trong thời bình của hạ sĩ quan, binh sĩ là 24 tháng.

Luyện tập 4 trang 134 Kinh tế và Pháp luật 10:  Em hãy đóng vai và xử lí tình huống sau:

Tình huống. H và M là bạn thân học chung lớp 10B. Gần đây, H thấy M có các biểu hiện khác lạ thường xuyên bỏ học. Giờ ra chơi, H phát hiện M lén vào nhà vệ sinh để sử dụng chất kích thích. H lên tiếng khuyên can:

- Sao bạn lại làm thế, mình còn nhỏ, sử dụng những thứ này không tốt cho sức khoẻ đâu!

M đáp:

- Mình chỉ thử cho vui thôi. Không sao đâu!

H lo lắng nói:

- Mình thấy sức khoẻ bạn dạo này không ổn. Bạn hay nghỉ học, ngủ gật trong lớp nữa.

Nghe vậy, M tỏ vẻ khó chịu:

- Thôi không phải việc của bạn, bạn đừng nói nữa.

Trả lời

Xử lí tình huống: Nếu em là H, em sẽ cố gắng khuyên bạn bỏ việc sử dụng chất kích thích, nếu bạn tỏ thái độ và không đồng ý, em sẽ báo cáo chuyện này đến giáo viên chủ nhiệm và nhà trường, để nhà trường có biện pháp xử lí phù hợp.

Vận dụng

Vận dụng 1 trang 134 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy viết đoạn văn khoảng 100 chữ để nhắc nhở bản thân nghiêm túc tuân thủ pháp luật khi tham gia giao thông.

Trả lời

(*) Bài tham khảo

Các bạn thân mến!

Hiện nay an toàn giao thông là một vấn đề lớn, được cả xã hội quan tâm. Đi khắp các nẻo đường gần xa khẩu hiệu “An toàn giao thông là hạnh phúc cho mọi nhà” như lời nhắc nhở, cũng là lời cảnh báo với những người đang tham gia giao thông, hãy chấp hành luật giao thông để đem lại an toàn cho mình và hạnh phúc cho gia đình mình.

Mặc dù chưa có số liệu thống kê cụ thể về tai nạn giao thông liên quan đến xe đạp điện, nhưng thực tế tai nạn giao thông dẫn đến chết người từ xe đạp điện đã xảy ra.

Nguyên nhân chính gây ra các vụ tai nạn giao thông liên quan đến xe đạp điện phần lớn là do chủ quan, nhiều người cho rằng xe đạp điện là phương tiện giao thông đơn giản giống như xe đạp thông thường nên chưa chú ý trọng việc chấp hành ATGT, nhất là lỗi không đội mũ bảo hiểm. Đa phần xe đạp điện có thể đi ở tốc độ 35-40km/h. Tốc độ này là bình thường với xe máy nhưng là tốc độ cao với xe đạp điện. Xe đạp điện nhẹ hơn xe máy rất nhiều nên ở tốc độ này không hề an toàn, dễ gây TNGT. Bên cạnh đó, hầu hết người sử dụng xe đạp điện là các bạn học sinh, kinh nghiệm xử lý tình huống khi tham gia giao thông chưa nhiều nên dễ xảy ra tai nạn. Các hình thức xử lý hiện tại chưa đủ sức răn đe. Do vậy, về lâu dài, để hạn chế nguy cơ tai nạn giao thông do xe đạp điện gây ra, lực lượng chức năng cần tăng cường kiểm tra và xử lý nghiêm các đối tượng vi phạm để làm gương, răn đe. Đồng thời, người sử dụng xe đạp điện cần nâng cao ý thức chấp hành nghiêm Luật Giao thông đường bộ:

+ Đội mũ bảo hiểm khi đi xe đạp điện

+ Đi đường quan sát, không phóng nhanh vượt ẩu, dàn hàng ngang…

+ Không lạng lách, đánh võng... gây mất trật tự và mất an toàn giao thông cho những người đang tham gia giao thông.

- An toàn giao thông là hạnh phúc của mỗi người mỗi gia đình và toàn xã hội.

Chúc các bạn luôn an toàn trên mọi tuyến đường và là những tuyên truyền viên tích cực góp phần giảm thiểu tai nạn giao thông.

Vận dụng 2 trang 134 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đánh giá hành vi thực hiện phap luật của bản thân trong thời gian và đề ra it nhất 03 điều cần phát huy, 03 điều cần thay đổi

Trả lời

- Bản thân em trong thời gian qua đã tuân thủ pháp luật, tuy nhiên vẫn còn một số ít lần chưa thực hiện đúng theo pháp luật.

- Ba điều cần phát huy:

+ Đội mũ bảo hiểu khi tham gia giao thông.

+ Không vượt đèn đỏ.

+ Vứt rác đúng nơi quy định.

- Ba điều cần thay đổi:

+ Phê phán khi thấy những hành vi của bạn bè vi phạm pháp luật.

+ Chạy quá tốc độ trên đường.

+ Không tuân thủ nội quy trường, lớp.