Giải KTPL 10 Bài 5: Giá cả thị trường và chức năng của giá cả thị trường

Mở đầu trang 27 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy quan sát bảng giá vé xem phim và trả lời câu hỏi:

- Vì sao giá xem phim vào cuối tuần thường cao hơn ngày thường?

- Yếu tố nào của thị trường tác động đến giá vé?

Trả lời:

- Giá xem phim vào cuối tuần cao hơn ngày thường vì: cuối tuần là những ngày nghỉ, người đi xem phim thường sẽ nhiều hơn trong tuần, nên mức giá cuối tuần thường cao hơn.

- Yếu tố của thị trường tác động đến giá vé là: nhu cầu của người tiêu dùng.

1. Khái niệm giá cả thị trường

Câu hỏi trang 28 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc thông tin dưới đây và thực hiện theo yêu cầu.

Thông tin. Giá gà công nghiệp giao dịch ở các trại tại Thái Nguyên, Hòa Bình, Hà Nội, Bắc Giang, … phổ biến ở mức 32.000 đồng đến trên 33.000 đồng/kg. Tại các tỉnh phía Nam, giá gà công nghiệp Đồng Nai bán ra tại các hợp tác xã dao động từ 26.000 đồng đến 29.000 đồng/kg. So với những ngày cuối năm 2021, giá gà ta thả vườn có xu hướng tăng nhẹ. Nguyên nhân do giá thức ăn gia cầm tăng và sản lượng gà cung ứng trên thị trường giảm so với cùng kì.

(Theo Báo Dân Việt, ngày 01/01/2022)

- Em có nhận xét gì về giá gà tại những địa điểm khác nhau trong thông tin trên?

- Từ thông tin trên, em hiểu giá cả thị trường là gì?

Trả lời:

- Nhận xét: giá gà tại mỗi địa, vùng miền có sự chênh lệch nhau. Giá gà tại các trại gà ở các tỉnh phía bắc thì đắt hơn giá gà tại các hợp tác xã ở phía nam.

- Giá cả thị trường là: giá bán của hàng hóa hình thành do các chủ thể kinh tế chi phối tại một thời gian và địa điểm nhất định.

2. Chức năng của giá cả thị trường

Câu hỏi trang 28 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi:

Trường hợp 1. Trong những năm qua, giá thép trong nước và thế giới tăng liên tục kéo giá nhiều loại vật liệu xây dựng cũng tăng theo. Điều này gây ảnh hưởng đến các nhà thầu xây dựng, tiến độ của nhiều công trình bị trì hoãn. Các nhà sản xuất thép cũng gặp khó khăn do giá nguyên liệu tăng những vẫn phải nhập nguyên vật liệu để duy trì sản xuất, cung ứng theo hợp đồng đã kí. Một trong những nguyên nhân tăng giá lần này, theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) thông tin, là do giá nguyên liệu từ quặng sắt, than, Coke, thép phế liệu, … tăng mạnh.

Câu hỏi: Giá cả thị trường đã thể hiện chức năng thông tin như thế nào? Khi giá thép tăng đã tác động như thế nào đến các chủ thể kinh tế?

Trả lời trường hợp 1:

- Giá cả thị trường đã thể hiện chức năng thông tin: nguyên nhân tăng giá của vật liệu xây dựng.

- Khi giá thép tăng gây ảnh hưởng đến các chủ thể kinh tế: làm giá vật liệu xây dựng tăng, ảnh hưởng đến các nhà thầu xây dựng và làm tiến độ của công trình bị trì hoãn.

Câu hỏi trang 29 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi:

Trường hợp 2. Giá tôm có xu hướng tăng cao trong tháng cuối năm 2021 và cả năm 2022. Các bộ nuôi tôm ở tỉnh T đã nhanh chóng mở rộng diện tích, chú trọng chọn lọc con giống. Nhiều hộ đã chuyển từ nuôi cá tra, cá ba sa sang nuôi tôm để hiệu quả kinh tế cao. Trong khi đó, các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu tôm đã tận dụng cơ hội mở rộng sản xuất.

Câu hỏi: Chức năng phân bố nguồn lực của giá cả thị trường được thể hiện như thế nào?

Trả lời trường hợp 2:

- Chức năng phân bố nguồn lực của giá cả thị trường được thể hiện: giá tôm có xu hướng tăng cao khiến các hộ nuôi tôm nhanh chóng mở rộng diện tích, chú trọng trong chọn lọc giống; nhiều hộ đã chuyển từ nuôi cá sang nuôi tôm.

Câu hỏi trang 29 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi:

Trường hợp 3. Do ảnh hưởng của việc giãn cách tại các tỉnh, thành phố nên việc sản xuất kinh doanh đặc biệt là các doanh nghiệp chế biến, bảo quản thủy sản bị đình trệ. Do vậy, Bộ Công Thương và EVN đã đề xuất với Thủ tướng Chính phủ và được Chính phủ đồng ý cho thực hiện hỗ trợ giảm 10% tiền điện trên hóa đơn tiền điện cho các khách hàng.

(Theo Bộ Công Thương)

- Tại sao nói: Chính sách giảm tiền điện của Nhà nước là yêu cầu cấp thiết trong trường hợp trên?

- Chính sách giảm giá điện cảu Nhà nước tác động tích cực như thế nào đến đời sống người dân?

Trả lời trường hợp 3:

- Chính sách giảm tiền điện là yêu cầu cấp thiết vì: các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi giãn cách, việc chế biến, bảo quản thủy sản bị đình trệ, gây nhiều thiệt hại cho các doanh nghiệp.

- Chính sách này tác động đến người dân: làm giảm thiểu chi phí của việc sản xuất, là động lực để các doanh nghiệp tiếp tục duy trì kinh doanh, và phát triển kinh doanh sau giãn cách.

Luyện tập

Luyện tập 1 trang 29 Kinh tế và Pháp luật 10: Thảo luận cùng các bạn và cho biết em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào. Vì sao?

a. Khi giá cả hàng hóa tăng cao, người tiêu dùng có ý thức tiết kiệm trong tiêu dùng hàng hóa.

b. Khi giá cả hàng hóa tăng cho thấy nguồn cung cấp hàng hóa dồi dào.

c. Khi giá cả một loại hàng hóa nào đó giảm có thể làm giảm nhu cầu của người tiêu dùng về loại hàng hóa đó.

d. Khi giá cả của một loại hàng hóa nào đó tăng sẽ kích thích xã hội sản xuất ra hàng hóa đó nhiều hơn.

Trả lời:

- Ý kiến A. Đồng tình. Vì nếu không tiết kiệm thì chi phí sinh hoạt hàng tháng sẽ bị tăng lên trong khi nguồn thu nhập vẫn như cũ.

- Ý kiến B. Không đồng tình. Vì giá cả hàng hóa tăng có thể là do nguồn cung hàng hóa không đáp ứng đủ nhu cầu của người tiêu dùng.

- Ý kiến C. Không đồng tình. Vì nếu cùng một mặt hàng đó, chất lượng đó mà giá thành có xu hướng giảm thì nhu cầu của người tiêu dùng sẽ không thay đổi thậm trí có thể tăng lên.

- Ý kiến D. Đồng tình. Vì các chủ thể sản xuất sẽ muốn tăng lợi nhuận và doanh thu.

Luyện tập 2 trang 30 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi:

Trường hợp 1. Khi giá dưa chuột tăng cao, gia đình chị B quyết định chuyển một phần vườn đang trồng cà chua sang trồng dưa vừa mang lại hiệu quả kinh tế, vừa nhanh thu nhập.

Câu hỏi: Em có đồng tình với việc làm của gia đình chị B không? Vì sao?

Trường hợp 2. Do bị vỡ đường ống nước, khu phố thiếu nước sinh hoạt trầm trọng. Chủ của hàng T đã niêm yết giá các bình nước lọc cao hơn so với giá thị trường. Ông T cho rằng chỉ còn mỗi cửa hàng của ông bán bình nước lọc nên việc đẩy giá lên là chuyện bình thường.

Câu hỏi: Em có nhận xét gì về việc đẩy giá của ông T?

Trả lời:

- Trường hợp 1: Đồng tình. Vì việc làm của gia đình chị B là hợp lí vì chị chỉ chuyển một phần vườn, vẫn có thể cung cấp ra thị trường 2 mặt hàng mà vẫn mang lại hiệu quả kinh tế.

- Trường hợp 2: Không đồng tình. Vì ông T đã lợi dụng sự khó khăn của khu dân cư để thu lợi cá nhân, ảnh hưởng đến giá cả thị trường và sự phát triển kinh tế.

Luyện tập 3 trang 30 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc tình huống sau và thực hiện yêu cầu.

Tình huống. Nhìn vườn su hào và củ cải đã đến kì thu hoạch nhưng thương lái trả giá thấp, ông A than phiền với vợ:

- Giá cả thế này chắc mình lỗ vốn mất bà ạ! Chi phí đầu tư máy móc tưới tiêu, phân bón và công chăm sóc bỏ ra nhiều mà thu vào không được bao nhiêu.

Bà T thở dài, chia sẻ cùng chồng:

- Bao nhiêu vốn liếng đổ hết vào đây mà giờ coi như mất trắng. Biết làm sao bây giờ hả ông?

Ông A nói:

- Hay sau vụ thu hoạch này, vợ chồng mình chuyển sang trồng hoa lay ơn. Sắp đến Tết, nhu cầu về hoa sẽ tăng cao, bán chắc được giá hơn. Vả lại, chi phí trồng và chăm sóc hoa cũng ít hơn.

Bà T cảm thấy phấn chấn hơn sau khi chồng chia sẻ dự định như vậy.

Câu hỏi:

- Nêu các chức năng của giá cả được đề cập trong tình huống trên.

- Nhận xét về dự định điều tiết sản xuất của ông A.

Trả lời:

- Các chức năng của giá cả được đề cập đến trong tình huống trên: cung cấp thông tin, phân bố nguồn lực giữa các ngành sản xuất.

- Nhận xét: dự định điều tiết sản xuất của ông A là phù hợp, vì với dự định mới thì ông A sẽ tiết kiệm được chi phí sản xuất, đồng thời ông A đã nắm bắt được giá cả thị trường và nhu cầu tiêu dùng sắp tới của người tiêu dùng.

Vận dụng

Vận dụng trang 30 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy khảo sát giá cả của một số mặt hàng tại địa phương và nhận xét sự biến động giá cả của những mặt hàng đó ở các thời điểm khác nhau.

Trả lời:

- Vải thiều đầu mùa tại H. Thanh Hà (Hải Dương) đang có giá bán khá cao, dao động từ 30.000 - 60.000 đồng/kg và sức tiêu thụ tốt khi nhiều doanh nghiệp thu mua.

Cụ thể, vải thiều u trứng trắng ở thời điểm đầu mua ngon nhất có giá lên tới 80.000 đồng/kg nhưng trà vải sớm này đã tiêu thụ gần hết. Vải còn lại cũng đang giữ được giá 50.000 - 60.000 đồng/kg.

- Đối với vải thiều trồng theo tiêu chuẩn xuất khẩu năm nay có nhiều doanh nghiệp ký hợp đồng thu mua trực tiếp với cam kết giá cao hơn giá thị trường ít nhất 10%. Theo đó, doanh nghiệp xuất khẩu vải thiều đang thu mua tại vườn với giá phổ biến từ 30.000 - 40.000 đồng/kg.

=> Nhận xét: Giá vải thiều ở đầu mỗi vụ có xu hướng cao hơn, bắt đầu vào vụ, số lượng vải xuất ra thị trường nhiều hơn nên giá có phần giảm đi một chút. Bên cạnh đó còn có sự chênh lệch giá khi mua tận vườn và mua ngoài thị trường và giá xuất khẩu.