Bài 25: VIỆT NAM XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI VÀ ĐẤU TRANH BẢO VỆ TỔ QUỐC (1976-1986)

A. Lý thuyết

I. ĐẤT NƯỚC BƯỚC ĐẦU ĐI LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI

1. Cách mạng Việt Nam chuyển sang giai đoạn mới

- Sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mĩ, cứu nước và hoàn thành thống nhất đất nước về mặt nhà nước, Việt Nam chuyển sang giai đoạn đất nước độc lập, thống nhất, đi lên chủ nghĩa xã hội.

* Mối quan hệ giữa độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội

- Độc lập và thống nhất là điều kiện tiên quyết để đất nước tiến lên chủ nghĩa xã hội. Tiến lên chủ nghĩa xã hội sẽ đảm bảo cho nền độc lập và thống nhất đất nước thêm bền vững.

- Độc lập và thống nhất đất nước không những gắn với nhau mà còn gắn với chủ nghĩa xã hội. Đó là con đường phát triển hợp quy luật của cách mạng nước ta.

2. Thực hiện kế hoạch Nhà nước 5 năm (1976 - 1980)

a. Chủ trương, đường lối của Đảng

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV của Đảng (họp từ ngày 14 đến ngày 20/12/1976) đã đề ra đường lối xây dựng chủ nghĩa xã hội trong phạm vi cả nước, quyết định phương hướng, nhiệm vụ, mục tiêu của kế hoạch Nhà nước 5 năm (1976 - 1980).

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV của Đảng Cộng sản Việt Nam

- Nhiệm vụ: vừa xây dựng chủ nghĩa xã hội, vừa cải tạo quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa.

- Mục tiêu cơ bản

+ Xây dựng cơ sở vật chất - kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội, bước đầu hình thành cơ cấu kinh tế mới trong cả nước mà bộ phận chủ yếu là cơ cấu công - nông nghiệp

+ Cải thiện một bước đời sống vật chất và văn hoá của nhân dân lao động.

b. Kết quả thực hiện:

- Các cơ sở nông nghiệp, công nghiệp, giao thông vận tải bị địch đánh phá về cơ bản đã được khôi phục và bước đầu phát triển.

- Nông nghiệp, diện tích gieo trồng tăng thêm gần 2 triệu hécta, được trang bị thêm 18 nghìn máy kéo các loại.

- Công nghiệp, có nhiều nhà máy được gấp rút xây dựng như nhà máy điện, cơ khí, xi măng v.v..

- Giao thông vận tải được khôi phục và xây dựng mới hàng ngàn km đường sắt, đường bộ, nhiều bến cảng. Tuyến đường sắt Thống nhất từ Hà Nội đi Thành phố Hồ Chí Minh sau 30 năm bị gián đoạn đã hoạt động trở lại.

Đoàn tàu Thống nhất: tuyến Hà Nội – Thành phố Hồ Chí Minh

- Công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa được đẩy mạnh trong các vùng mới giải phóng ở miền Nam:

+ Giai cấp tư sản mại bản bị xoá bỏ, quốc hữu hóa các xí nghiệp,thành lập xí nghiệp quốc doanh hoặc công tư hợp doanh.

+ Đại bộ phận nông dân đi vào con đường làm ăn tập thể.

+ Thủ công nghiệp và thương nghiệp được sắp xếp và tổ chức lại.

- Xoá bỏ những biểu hiện văn hoá phản động của chế độ thực dân phong kiến, xây dựng nền văn hoá mới cách mạng. Hệ thống giáo dục từ mầm non, phổ thông đến đại học đều phát triển.

c. Hạn chế

- Kinh tế mất cân đối, sản xuất phát triển chậm, thu nhập quốc dân và năng xuất thấp làm cho đời sống nhân dân khó khăn.

- Trong xã hội nảy sinh nhiều tiêu cực.

3. Thực hiện kế hoạch Nhà nước 5 năm (1981 - 1985)

a. Chủ trương, đường lối của Đảng

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ V của Đảng Cộng sản Việt Nam

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ V của Đảng (họp từ ngày 27 đến ngày 31/3/1982) đã quyết định nhiệm vụ, mục tiêu, phương hướng của kế hoạch Nhà nước 5 năm 1981 - 1985:

* Nhiệm vụ: tiếp tục đường lối xây dựng chủ nghĩa xã hội trong phạm vi cả nước do Đại hội IV đề ra với một số điểm điều chỉnh, bổ sung và cụ thể hoá.

* Mục tiêu:

+ Sắp xếp lại cơ cấu, đẩy mạnh cải tạo xã hội chủ nghĩa nhằm ổn định tình hình kinh tế - xã hội.

+ Đáp ứng nhu cầu cấp bách và thiết yếu nhất của nhân dân, giảm nhẹ mất cân đối về kinh tế.

b. Kết quả thực hiện:

- Sản xuất nông nghiệp và công nghiệp, đã chặn được đà giảm sút và có bước phát triển:

+ Sản xuất nông nghiệp tăng bình quân hằng năm là 4,9% so với 1,9% của những năm 1976 - 1980.

+ Sản xuất công nghiệp tăng bình quân 9,5% so với 0,6% trong những năm 1976 - 1980.

+ Thu nhập quốc dân tăng bình quân hằng năm là 6,4% so với 0,4% trong 5 năm trước.

- Về xây dựng cơ sở vật chất - kĩ thuật, hoàn thành hàng trăm công trình tương đối lớn, hàng nghìn công trình vừa và nhỏ. Dầu mỏ bắt đầu được khai thác, công trình thuỷ điện Sông Đà, thuỷ điện Trị An được khẩn trương xây dựng, chuẩn bị đi vào hoạt động.

Công trình thủy điện Hòa Bình

- Các hoạt động khoa học - kĩ thuật được triển khai, góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển.

c. Hạn chế: Những khó khăn cũ chưa khắc phục, có mặt còn trầm trọng hơn, tình hình kinh tế - xã hội chưa ổn định.

II. ĐẤU TRANH BẢO VỆ TỔ QUỐC 1975 – 1979

1. Bảo vệ biên giới Tây Nam

- Ngay sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mĩ, cứu nước, tập đoàn Khơ e đỏ do Pônpốt cầm đầu xâm phạm lãnh thổ nước ta:

+ Tháng 5/1975, quân Khơme đỏ đánh chiếm Phú Quốc và đảo Thổ Chu.

+ Ngày 22/12/1978, quân Khơme đỏ tấn công nước ta từ Hà Tiên đến Tây Ninh.

⇒ Quân ta phản công,tiêu diệt toàn bộ quân xâm lược.

- Ngày 7/1/1979 quân đội Việt Nam cùng với lực lượng cách mạng Campuchia tiến công, xóa bỏ chế độ diệt chủng Pôn pốt,giải phóng Phnôm Pênh (7/1/1979)

2. Bảo vệ biên giới phía Bắc

- Hành động thù địch của Trung Quốc:

+ Ủng hộ hành động xâm lược Việt Nam của tập đoàn Pôn pốt.

+ Khiêu khích dọc biên giới phía Bắc, dựng nên sự kiện “nạn kiều”, cắt viện trợ, rút chuyên gia.

+ Tấn công biên giới phía Bắc ngày 17/2/1979 từ Móng Cái đến Phong Thổ (Lai Châu).

⇒ Nhân dân Việt Nam ở 6 tỉnh phía Bắc chiến đấu bảo vệ lãnh thổ, đến ngày 18/3/1979 Trung Quốc rút quân.

B. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1. Cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam được tiến hành trong cả nước khi nào ?

A. Năm 1954          B. Năm 1965

C. Năm 1975          D. Năm 1976

Đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Trang 204 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 2. Một hình thức xí nghiệp chỉ xuất hiện trong thời gian cải tạo xã hội chủ nghĩa ở miền Nam sau giải phóng là

A. xí nghiệp quốc dân.

B. xí nghiệp tư bản - Nhà nước.

C. xí nghiệp tư bản tư nhân.

D. xí nghiệp quốc doanh hoặc công - tư hợp doanh.

Đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Trang 205 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 3. Sau kế hoạch 5 năm (1976 - 1980), tình hình kinh tế Việt Nam như thế nào ?

A. Nền kinh tế nước ta phát triển cân đối theo cơ cấu ngành.

B. Nền kinh tế phát triển nhanh chóng theo hướng công nghiệp hóa.

C. Kinh tế tư nhân và cá thể đem lại lợi nhuận lớn hơn kinh tế tập thể.

D. Kinh tế quốc doanh và kinh tế tập thể luôn bị thua lỗ, không phát huy tác dụng.

Đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Trang 205 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 4. Tình hình kinh tế nông nghiệp nước ta sau 5 năm thực hiện kế hoạch Nhà nước(1981 - 1985) là:

A. sản xuất nông nghiệp tăng bình quân hằng năm là 2,9%.

B. sản xuất nông nghiệp tăng bình quân hằng năm là 3,9%.

C. sản xuất nông nghiệp tăng bình quân hằng năm là 4,9%.

D. sản xuất nông nghiệp tăng bình quân hằng năm là 1,9%.

Đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Trang 206 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 5. Điền thêm từ còn thiếu trong câu sau : "Chủ nghĩa xã hội không những là mục đích của toàn bộ sự nghiệp chúng ta mà còn vì chủ nghĩa xã hội, sự vững mạnh của chế độ xã hội chủ nghĩa là bảo đàm cho ... của Tổ quốc".

A. độc lập và tự do.

B. độc lập và thống nhất.

C. độc lập và chủ quyền.

D. độc lập và phát triển.

Đáp án

Đáp án: A

Giải thích: "Chủ nghĩa xã hội không những là mục đích của toàn bộ sự nghiệp chúng ta mà còn vì chủ nghĩa xã hội, sự vững mạnh của chế độ xã hội chủ nghĩa là bảo đảm cho độc lập và tự do của Tổ quốc".

Câu 6. Nội dung nào phản ánh đúng tình hình công nghiệp nước ta trong những năm 1981 – 1985?

A. Công nghiệp tăng bình quân hàng năm 0,6%.

B. Công nghiệp tăng bình quân hàng năm 9,5%.

C. Công nghiệp tăng bình quân hàng năm 7,5%.

D. Công nghiệp tăng bình quân hàng năm 8,6%.

Đáp án

Đáp án: B

Giải thích: Trang 206 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 7. Chiến tranh biên giới Tây Nam bùng nổ khi nào ?

A. Ngày 3 - 5 - 1975.

B. Ngày 10 -5 - 1975.

C. Ngày 22 - 12 - 1978.

D. Ngày 1 - 1 - 1979.

Đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Trang 207 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 8. Chiến tranh biên giới phía Bắc bùng nổ trong thời gian nào ?

A. Từ ngày 7-1 - 1979 đến ngày 5 - 3 - 1979.

B. Từ ngày 17 - 1 - 1979 đến ngày 18 - 3 - 1979.

C.Từ ngày 17 - 2 - 1979 đến ngày 18 - 3 - 1979.

D. Từ ngày 17 - 2 - 1979 đến ngày 5 - 3 - 1979.

Đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Trang 207 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 9. Cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc (1979) đã diễn ra trên quy mô bao nhiêu tỉnh?

A. 4 tỉnh              B. 5 tỉnh

C. 6 tỉnh              D. 7 tỉnh

Đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc (1979) đã diễn ra trên quy mô 6 tỉnh: Quảng Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng, Hà Tuyên (nay là Hà Giang, Tuyên Quang), Hoàng Liên Sơn (nay là Lào Cai, Yên Bái), Lai Châu (nay là Điện Biên và Lai Châu)

Câu 10. Trong giai đoạn 1975 – 1979, nhân dân ta phải tiến hành các cuộc chiến đấu bảo vệ

A. biên giới phía Bắc và biên giới Tây Nam.

B. biên giới phía Đông và biên giới phía Tây.

C. biên giới phía Nam và biên giới Đông Bắc.

D. biên giới phía Tây và biên giới Tây Nam.

Đáp án

Đáp án: A

Giải thích: Trang 206-207 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 11. Từ năm 1946 đến 1980, đã ba lần Quốc hội thông qua Hiến pháp, đó là những Hiến pháp nào?

A. Hiến pháp 1946, Hiến pháp 1959, Hiến pháp 1980.

B. Hiến pháp 1946; Hiến pháp 1960; Hiến pháp 1980.

C. Hiến pháp 1946; Hiến pháp 1975; Hiến pháp 1980.

D. Hiến pháp 1946; Hiến pháp 1976; Hiến pháp 1980.

Đáp án

Đáp án: A

Giải thích: Từ năm 1946 đến 1980, đã ba lần Quốc hội thông qua Hiến pháp, đó là Hiến pháp 1946, Hiến pháp 1959, Hiến pháp 1980.

Câu 12. Quân đội nhân dân Việt Nam đã giúp các lực lượng cách mạng Cam-pu-chia giải phóng thủ đô Phnôm Pênh vào thời gian nào?

A. Ngày 22 - 12 - 1978.

B. Ngày 7 - 1 - 1979.

C. Ngày 17 - 2 - 1979.

D. Ngày 18 - 3 - 1979.

Đáp án

Đáp án: B

Giải thích: Trang 206-207 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 13. Chiến thắng biên giới Tây Nam của quân dân ta có ý nghĩa như thế nào?

A. Tạo thời cơ thuận lợi cho cách mạng Cam-pu-chia giành thắng lợi.

B. Tiêu diệt hoàn toàn chế độ Pôn-pốt - Iêng-xê-ri.

C. Tăng cường tình đoàn kết của ba nước Đông Dương.

D. Tạo nên sức mạnh tổng hợp của nhân dân hai nước Việt Nam và Cam-pu-chia.

Đáp án

Đáp án: A

Giải thích: Chiến thắng biên giới Tây Nam của quân dân ta đã tạo thời cơ thuận lợi cho cách mạng Cam-pu-chia giành thắng lợi.

Câu 14. Nền kinh tế của ta sau 5 năm vẫn còn mất cân đối, sản xuất phát triển chậm, thu nhập quốc dân và năng suất lao động thấp, đời sống nhân dân còn gặp nhiều khó khăn. Đó là những hạn chế của thời kì nào?

A. Thực hiện kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1960 - 1965).

B. Thời kì khôi phục kinh tế miền Bắc (1968 - 1973).

C. Thực hiện kế hoạch 5 năm (1976 - 1980).

D. Thực hiện kế hoạch 5 năm (1981 - 1985).

Đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Trang 205 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 15. Điểm nào không phải là thành tựu chủ yếu của kế hoạch nhà nước (1981 - 1985)?

A. Sản xuất lương thực tăng bình quân từ 13,4 triệu tấn lên đến 17 triệu tấn.

B. Thu nhập quốc dân tăng bình quân hàng năm là 6,4%.

C. Về cơ bản ổn định tình hình kinh tế - xã hội, ổn định đời sống nhân dân.

D. Hoàn thành hàng trăm công trình tương đối lớn.

Đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Trang 206 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 16. Tình trạng khủng hoảng trầm trọng về kinh tế - xã hội của đất nước trong thời kì 1980 - 1985 được biểu hiện ở nhiều mặt. Điểm nào không đúng với thực tế nói trên?

A. Vấn đề lương thực chưa được giải quyết.

B. Đời sống nhân dân còn khó khăn, chưa ổn định.

C. Hàng tiêu dùng còn khan hiếm.

D. Văn hóa - giáo dục chưa được coi trọng.

Đáp án

Đáp án D

Giải thích: Trang 206 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 17. Đại hội Đảng toàn quốc lần IV của Đảng Cộng sản Việt Nam họp vào lúc nào?

A. Năm 1976.

B. Năm 1980.

C. Năm 1982.

D. Năm 1985.

Đáp án

Đáp án: A

Giải thích: Trang 204 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 18. Đại hội lần thứ V của Đảng (1982) khẳng định điều gì?

A. Tiếp tục thực hiện đường lối cách mạng xã hội chủ nghĩa đã vạch ra từ Đại hội lần thứ IV

B. Thực hiện đổi mới đất nước song song với đường lối công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước

C. Thực hiện công cuộc công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước

D. Thực hiện công cuộc đổi mới đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội

Đáp án

Đáp án: A

Giải thích: Trang 205 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 19. Đại hội lần thứ V của Đảng Cộng sản Việt Nam họp vào thời gian nào?

A. Năm 1980.

B. Năm 1981.

C. Năm 1982.

D. Năm 1985.

Đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Trang 205 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 20. Nội dung nào không phản ánh đúng quyết định của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IV (12/1976)?

A. Đổi tên Đảng Lao động Việt Nam thành Đảng Cộng sản Việt Nam

B. Đề ra đường lối xây dựng chủ nghĩa xã hội trong cả nước

C. Đề ra kế hoạch nhà nước 5 năm (1976 - 1980)

D. Thực hiện đường lối đổi mới đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội

Đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Trang 204 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 21. Nhiệm vụ cơ bản của kế hoạch 5 năm (1976 - 1980) là gì?

A. Khôi phục và phát triển kinh tế

B. Cải thiện và nâng cao đời sống của nhân dân

C. Vừa xây dựng chủ nghĩa xã hội, vừa cải tạo quan hệ sản xuất XHCN

D. Xây dựng nền văn hóa tiến bộ

Đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Trang 204 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 22. Sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mĩ, cứu nước và hoàn thành thống nhất đất nước về mặt nhà nước, nước ta chuyển sang giai đoạn

A. tiến hành đổi mới đất nước theo chủ nghĩa xã hội.

B. khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh.

C. đất nước độc lập, thống nhất, đi lên chủ nghĩa xã hội.

D. đất nước độc lập, thống nhất hoàn toàn về lãnh thổ.

Đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Trang 203 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 23. Nội dung nào dưới đây không phản ánh đúng quyết định của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ V (3/1982)?

A. Cả nước tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên chủ nghĩa xã hội

B. Tiếp tục đường lối xây dựng chủ nghĩa xã hội trong phạm vi cả nước

C. Thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta phải trải qua nhiều chặng

D. Phương hướng, nhiệm vụ, mục tiêu của kế hoạch 5 năm (1981 - 1985)

Đáp án

Đáp án: A

Giải thích: Trang 205-206 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 24. Nội dung nào dưới đây không phải là thành tựu chủ yếu của kế hoạch Nhà nước 5 năm 1981 - 1985?

A. Thu nhập quốc dân tăng bình quân hằng năm là 6,4%.

B. Chặn được đà giảm sút của nông nghiệp, công nghiệp 5 năm trước.

C. Tình hình kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân được ổn định.

D. Hoàn thành hàng trăm công trình thủy điện tương đối lớn.

Đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Trang 206 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 25. Từ sau 30/4/1975, để bảo vệ an toàn lãnh thổ của Tổ quốc, Việt Nam phải đối đầu trực tiếp với những lực lượng nào?

A. Quân xâm lược Mĩ và quân đội Sài Gòn.

B. Quân Khơ-me đỏ và quân Trung Quốc.

C. Quân viễn chinh Mĩ và quân Trung Quốc.

D. Quân đội Sài Gòn và quân Khơ-me đỏ.

Đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Trang 206-207 SGK Lịch sử 12 cơ bản

Câu 26. Điều kiện tiên quyết để cả nước ta tiến lên chủ nghĩa xã hội là

A. đất nước độc lập và thống nhất.

B. đất nước độc lập và tự chủ.

C. đất nước tự do và tự chủ.

D. đất nước tự do và thống nhất.

Đáp án

Đáp án: A

Giải thích: Điều kiện tiên quyết để cả nước ta tiến lên chủ nghĩa xã hội là đất nước độc lập và thống nhất.