Giải bài tập Lịch sử 7 Bài 17: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên

Câu hỏi mở đầu trang 71 Bài 17 Lịch Sử lớp 7: Thế kỉ XIII, nhà vước phong kiến Mông Cổ được thành lập, tiến hành xâm lược nhiều nước ở khắp lục địa Á-Âu. Sự hung hãn đến mức người châu Âu thốt lên: “Vó ngựa quân Mông Cổ đi đến đâu, ở đó cỏ không mọc được". Nước Đại Việt cũng không nằm ngoài con đường chinh phạt của họ. Vậy, quân dân Đại Việt đã chuẩn bị, tổ chức đánh giặc và thắng giặc như thế nào? Thắng lợi đó bắt nguồn từ những nguyên nhân nào và có ý nghĩa lịch sử ra sao?

Trả lời:

- Vào thế kỉ XIII, quân dân Đại Việt đã ba lần thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống quân Mông - Nguyên xâm lược

- Nguyên nhân thắng lợi

+ Do lòng yêu nước, sự đoàn kết toàn dân, trên dưới một lòng

+ Nhà Trần đề ra kế hoạch đánh giặc đúng đắn, sáng tạo

+ Tài thao lược của các vua Trần cùng các danh tướng

- Ý nghĩa lịch sử

+ Đập tan ý chí xâm lược của quân Mông - Nguyên

+ Bảo vệ vững chắc nền độc lập dân tộc

+ Mở ra nền thái bình hơn một thế kỉ cho Đại Việt

+ Chặn đứng làn sóng xâm lược của quân Mông-Nguyên đối với Nhật Bản và các nước Đông Nam Á

+ Khẳng định tinh thần quật cường của dân tộc

+ Để lại nhiều bài học kinh nghiệm

1. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ năm 1258

Câu hỏi trang 71 Lịch Sử lớp 7: Dựa vào sơ đồ 17.1 và lược đồ 17.2, hãy trình bày diễn biến chính của cuộc kháng chiến chống quân Mông Cổ năm 1258.

Trả lời:

- Diễn biến chính của cuộc kháng chiến chống quân Mông Cổ năm 1258

+ Đầu tháng 1/1258, ngột Lương Hợp Thai chỉ huy 3 vạn quân Mông Cổ tiến vào Đại Việt

+ Ngày 17/1/1258, vua Trần Thái Tông trực tiếp chỉ huy cuộc kháng chiến chặn giặc ở Bình Lệ Nguyên

+ Nhà Trần thực hiện chính sách “vườn không nhà trống” rút khỏi Thăng Long

+ Quân Mông Cổ chiếm thành Thăng Long trống rỗng lâm vào tình trạng khó khăn

+ Ngày 29/1/1258, quân Trần tổ chức cuộc phản công lớn ở Đông Bổ đầu, quân Mông Cổ rút chạy cuộc kháng chiến giành thắng lợi.

2. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên 1285

Câu hỏi trang 72 Lịch Sử lớp 7:

- Khai thác thông tin trong bài và lược đồ 17.5, em hãy vẽ sơ đồ tư duy diễn biến chính của cuộc kháng chiến chống quân Nguyên năm 1285.

- Khai thác tư liệu 17.3, 17.4, em hãy rút ra đặc điểm chung về tinh thần chống giặc ngoại xâm của vua quan và nhân dân thời Trần.

Trả lời:

Yêu cầu số 1:

(*) Sơ đồ tham khảo

Yêu cầu số 2: Điểm chung về tinh thần chống giặc ngoại xâm của vua quan và nhân dân nhà Trần đó là: tất cả vua quan, cùng toàn bộ nhân dân nhà Trần đều chung một lòng quyết tâm chống giặc ngoại xâm, quyết không đầu hàng địch

3. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên năm 1287 - 1288

Câu hỏi trang 73 Lịch Sử lớp 7:

- Dựa vào sơ đồ 17.6, 17.7, em hãy vẽ sơ đồ thời gian những diễn biến chính của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên năm 1287-1288.

- Vì sao khi bước vào kháng chiến, trước thế giặc rất mạnh, Hưng Đạo Vương lại khẳng định với vua Trần “ Năm nay đánh giặc nhàn”.

Trả lời:

Yêu cầu số 1:

(*) Sơ đồ tham khảo

Yêu cầu số 2:

- Khi bước vào kháng chiến lần thứ ba, trước thế giặc rất mạnh, Hưng Đạo Vương khẳng định với vua Trần “ Năm nay đánh giặc nhàn, vì:

+ Quân dân nhà Trần đã có kinh nghiệm thu được sau 2 lần đánh bại quân Mông - Nguyên trước đó

+ Quân dân nhà Trần có sự chuẩn bị chu đáo và nắm rõ tình hình quân Nguyên.

+ Quân Mông - Nguyên hai lần xâm lược Đại Việt đều thất bại nên sẽ bị ảnh hưởng về tâm lí và tinh thần chiến đấu.

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo

4. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân Mông - Nguyên

Câu hỏi trang 75 Lịch Sử lớp 7:

- Phân tích nguyên nhân thắng lợi của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên (thế kỉ XIII). Tham khảo thêm tư liệu 17.9 cho câu trả lời của em

- Nêu ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên?

- Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn có vai trò như thế nào đối với triều đại nhà Trần và lịch sử dân tộc thế kỉ XIII?

Trả lời:

Yêu cầu số 1: Nguyên nhân thắng lợi

- Nhân dân Đại Việt có lòng yêu nước, sự đoàn kết đấu tranh chống ngoại xâm

- Nhà Trần đề ra kế sách đánh giặc đúng đắn, sáng tạo, biết phát huy truyền thống đánh giặc của cha ông ta “lấy ít địch nhiều, lấy yếu chống mạnh”, “tránh chỗ mạnh, đánh chỗ yếu”…

- Tài năng thao lược của các vua Trần cùng các danh tướng như Trần Quang Khải, Trần Khánh Dư, đặc biệt là Trần Hưng Đạo đã góp phần làm nên thắng lợi này.

Yêu cầu số 2: Ý nghĩa lịch sử

- Đập tan ý chí xâm lược của quân Mông - Nguyên; bảo vệ vững chắc nền độc lập dân tộc; mở ra nền thái bình hơn một thế kỉ cho Đại Việt

- Chặn đứng làn sóng xâm lược của quân Mông-Nguyên đối với Nhật Bản và các nước Đông Nam Á

- Khẳng định tinh thần quật cường của dân tộc Đại Việt.

- Để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý giá cho công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước sau này.

Yêu cầu số 3: Vai trò của Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn

- Là vị chỉ huy quân đội, lãnh đạo tối cao cùng với các vua Trần.

- Đưa ra những chủ trương kế sách đúng đắn, là điều kiện tiên quyết dẫn đến thắng lợi của các cuộc kháng chiến.

- Là người huấn luyện quân đội, khích lệ tinh thần các chiến sĩ thông qua việc soạn thảo “Hịch tướng sĩ”.

- Là tác giả của các bộ binh thư nổi tiếng: Binh thư yếu lược, Vạn kiếp tông bí truyền thư.

- Trần Quốc Tuấn còn bỏ qua các hiềm khích, thù riêng, nêu cao tinh thần yêu nước, vì nghĩa lớn.

Luyện tập & Vận dụng

Luyện tập 1 trang 76 Lịch Sử lớp 7: Từ thông tin trong bài, em hãy điền các trận đánh tiêu biểu vào các ô trống tương ứng với từng cuộc kháng chiến.

Trả lời:

(*) Học sinh căn cứ vào bảng dưới đây đề điền thông tin

Luyện tập 2 trang 76 Lịch Sử lớp 7: Từ kiến thức đã học, em hãy đánh giá vai trò của Trần Thủ Độ và Trần Hưng Đạo trong cuộc kháng chiến chống xâm lược Mông - Nguyên.

Trả lời:

- Vai trò của Trần Thủ Độ và Trần Hưng Đạo:

+ Là người nắm giữ vai trò chỉ huy cuộc kháng chiến (Trần Thủ Độ chỉ huy cuộc kháng chiến chống quân Mông Cổ; Trần Hưng Đạo chỉ huy 2 lần kháng chiến chống quân Nguyên)

+ Tinh thần quyết tâm chống giặc và tài thao lược của Trần Thủ Độ và Trần Hưng Đạo đã khích lệ tinh thần hăng hái chiến đấu và cũng là điểm tựa tinh thần để quân dân Đại Việt thêm củng cố quyết tâm chống giặc.

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo.

Vận dụng 3 trang 76 Lịch Sử lớp 7: Theo em, nhân tố quyết định tạo nên chiến thắng trong các cuộc kháng chiến chống Mông - Nguyên là gì? Nhân tố đó được kế thừa và phát huy như thế nào trong thời bình?

Trả lời:

- Nhân tố tạo nên chiến thắng trông các cuộc kháng chiến chông quân Mông - Nguyên đó là: lòng yêu nước, sự đoàn kết toàn dân, cùng với sự chỉ huy tài ba của người lãnh đạo

- Nhân tố đó được kế thừa và phát huy như thế nào trong thời bình:

+ Dù trong thời bình, nhưng chúng ta vẫn phải đoàn kết, trên dưới một lòng cùng nhau phát triển kinh tế, xây dựng đất nước.

+ Đảng và Nhà nước đưa ra những chính sách phù hợp để phát triển đất nước, nhân dân ấm no, hạnh phúc

+ Trong các đợt thiên tai (mưa lũ…) và đại dịch Covid-19, toàn thể nhân dân Việt Nam đoàn kết, một lòng chung sức giúp đỡ lẫn nhau vượt qua khó khăn.

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo