SOẠN BÀI CHI TIẾT: TRƯỚC CỔNG TRỜI
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
Nguyễn Thành Long (1925–1991)
Là nhà văn chuyên viết truyện ngắn, ký.
Văn phong nhẹ nhàng, trong trẻo, nhiều chất thơ, giàu cảm xúc.
2. Tác phẩm
Văn bản thuộc thể bút kí – tùy bút.
Ghi lại những cảm xúc và quan sát của tác giả khi đến vùng cao Hà Giang.
Gợi vẻ đẹp hùng vĩ của núi rừng và cuộc sống giàu nghị lực của người dân nơi đây.
3. Bối cảnh – ý nghĩa nhan đề
“Cổng trời” là một địa danh nổi tiếng ở Hà Giang, nơi núi non cao vút, mây phủ bồng bềnh.
“Trước cổng trời” gợi cảm giác con người đứng trước thiên nhiên vừa hùng vĩ vừa thơ mộng.

II. Từ khó
Dốc đèo: đường núi dốc, quanh co.
Sương mù: hơi nước dày, che phủ tầm nhìn.
Núi đá tai mèo: loại đá nhọn hoắt đặc trưng Hà Giang.

III. Bố cục văn bản
Chia làm 3 phần:

Phần 1 (từ đầu đến “lưng trời”): Quang cảnh thiên nhiên Hà Giang hùng vĩ.
Phần 2 (tiếp đến “khoẻ mạnh lạ lùng”): Cuộc sống lao động của người vùng cao.
Phần 3 (còn lại): Cảm nhận của tác giả trước vẻ đẹp thiên nhiên – con người.

IV. Nội dung chính
1. Vẻ đẹp thiên nhiên Hà Giang
Núi cao dựng đứng, sắc đá nhọn như “tai mèo”.
Sương mù phủ trắng, bầu trời gần như chỉ với tay là chạm tới.
Đèo dốc quanh co, mây bay như cuộn trong tầm mắt.
→ Hình ảnh thiên nhiên hùng vĩ, hoang sơ, đầy thử thách.
2. Vẻ đẹp cuộc sống con người
Người dân miền núi lam lũ nhưng mạnh mẽ.
Họ can đảm vượt đèo, vượt núi; sống chan hòa với thiên nhiên khắc nghiệt.
Trẻ em leo đồi, gùi củi, bước đi thoăn thoắt.
→ Con người chịu thương chịu khó, kiên cường, giàu nghị lực.
3. Cảm xúc của tác giả
Ngạc nhiên, trầm trồ trước thiên nhiên kỳ vĩ.
Xúc động, khâm phục trước con người miền núi.
Tự hào về vẻ đẹp của đất nước Việt Nam.

V. Nghệ thuật
Miêu tả kết hợp biểu cảm, giàu chất thơ.
Sử dụng từ ngữ gợi hình, gợi cảm.
Quan sát tinh tế, cảm xúc chân thành.
So sánh – nhân hóa làm tăng vẻ sống động.

VI. Trả lời câu hỏi SGK (bản đầy đủ)
Câu 1. Nhân vật “tôi” có cảm xúc gì khi đứng trước cổng trời?
→ Nhân vật “tôi” cảm nhận thiên nhiên vừa lạ lẫm, hùng vĩ, vừa gần gũi, tạo cảm giác tự hào và thích thú. Đó là sự hòa trộn giữa ngỡ ngàng và xúc động.

Câu 2. Hình ảnh thiên nhiên Hà Giang có gì nổi bật?
Núi cao dựng đứng, đá tai mèo sắc nhọn.
Sương mù, mây trắng bồng bềnh như chạm vào người.
Đèo dốc hiểm trở nhưng thơ mộng.
→ Thiên nhiên mang vẻ đẹp hoang sơ, kỳ vĩ, vừa dữ dội vừa trữ tình.

Câu 3. Cuộc sống của người dân miền núi được tác giả khắc họa qua những chi tiết nào?
Người đi lại trên đỉnh núi bình thản như đi đường bằng.
Trẻ em gùi củi, leo dốc khỏe khoắn.
Những người dân lao động trong điều kiện khó khăn nhưng tràn đầy nghị lực.
→ Qua đó cho thấy sự mạnh mẽ, kiên cường, giản dị của họ.

Câu 4. Vì sao có thể nói thiên nhiên và con người hòa quyện?
→ Vì con người sống chan hòa với núi rừng, thích nghi với địa hình hiểm trở, tạo nên vẻ đẹp mộc mạc nhưng rất kiên cường.

VII. Tổng kết
1. Nội dung
Ca ngợi vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên miền núi.
Khắc họa sự mạnh mẽ, bền bỉ của người dân vùng cao.
Gợi niềm tự hào về đất nước.
2. Nghệ thuật
Miêu tả – biểu cảm tinh tế.
Ngôn ngữ giàu hình ảnh.
Quan sát cụ thể, cảm xúc chân thành.

Tác giả: Phạm Hổ (1926 - 2007)
Thể loại: Thơ
Mục tiêu bài học:
Kiến thức: Cảm nhận được vẻ đẹp bình yên, thơ mộng của cảnh vật vùng cao và cuộc sống sinh hoạt đáng yêu, trong trẻo của các em bé dân tộc Tày, Nùng.
Kỹ năng: Đọc diễn cảm bài thơ với giọng nhẹ nhàng, tình cảm. Hiểu nội dung chính của bài thơ.
Thái độ: Yêu mến cảnh đẹp thiên nhiên và cuộc sống của đồng bào dân tộc thiểu số, từ đó thêm yêu quê hương đất nước.
 

 
I. Giới thiệu Tác giả và Tác phẩm
Tác giả Phạm Hổ: Là nhà văn, nhà thơ nổi tiếng của Việt Nam, đặc biệt thành công với mảng thơ văn viết cho thiếu nhi. Thơ ông trong sáng, giản dị và giàu chất thơ.
Xuất xứ bài thơ: Bài thơ "Trước cổng trời" được viết dựa trên cảm xúc của tác giả trong một chuyến đi thực tế đến vùng núi cao, nơi giáp với bầu trời.
 

 
II. Nội dung chính của bài thơ
Bài thơ gồm 6 khổ, mỗi khổ 4 câu, miêu tả khung cảnh thiên nhiên và sinh hoạt của con người nơi vùng cao.
(Học sinh cần đọc thuộc lòng bài thơ trước khi phân tích)
Khổ 1, 2: Cảnh vật thiên nhiên vùng cao
 
Xa vời non nước
Trập trùng núi xanh
Trước cổng trời kia
Vàng mây trắng nắng.
Nương ngô nở hoa
Bướm bay dập dìu
Bên quả đồi kia
Đàn dê soi bóng.
Hình ảnh: "non nước xa vời", "trập trùng núi xanh", "vàng mây trắng nắng", "nương ngô nở hoa", "bướm bay dập dìu", "đàn dê soi bóng".
Nhận xét: Cảnh vật hiện lên hùng vĩ, rộng lớn ("xa vời", "trập trùng") nhưng cũng rất thơ mộng, rực rỡ với nắng vàng, mây trắng và sự sống động của thiên nhiên (hoa ngô, bướm, dê).
Khổ 3, 4, 5: Cuộc sống sinh hoạt của em bé dân tộc
 
Em bé Tày Nùng
Nghịch ngợm đáng yêu
Bên máng nước nhỏ
Hát câu reo vui.
Thóc khô rải sàn
Mẹ hong trưa nắng
Em học vỡ lòng
É o, é o...
Trưa tròn xoe nắng
Trên sân phơi thóc
Em nhìn rặng núi
Ước mình là mây.
Hình ảnh: "em bé Tày Nùng nghịch ngợm đáng yêu", "hát câu reo vui", "mẹ hong trưa nắng", "em học vỡ lòng é o, é o...", "trưa tròn xoe nắng", "em nhìn rặng núi / Ước mình là mây".
Nhận xét: Cuộc sống sinh hoạt bình dị, gần gũi, ấm áp tình cảm gia đình. Hình ảnh em bé đáng yêu, hồn nhiên, trong trẻo. Chi tiết "É o, é o..." gợi tả âm thanh học bài ngộ nghĩnh, vui tai. Ước mơ "ước mình là mây" thể hiện sự hồn nhiên, lãng mạn của trẻ thơ miền núi.
Khổ 6: Cảm xúc của tác giả
 
Cổng trời rộng mở
Trập trùng phía xa
Lòng tôi thầm nghĩ
Đó là quê hương.
Hình ảnh: "Cổng trời rộng mở".
Cảm xúc: Tác giả khẳng định tình yêu với cảnh vật và con người nơi đây. "Cổng trời" không chỉ là địa danh, mà là hình ảnh ẩn dụ cho vẻ đẹp bao la, rộng mở của quê hương đất nước.
 

 
III. Tổng kết (Ghi nhớ bài học)
Nội dung: Bài thơ miêu tả vẻ đẹp bình dị, thơ mộng của cảnh vật và cuộc sống sinh hoạt đáng yêu của em bé vùng cao. Qua đó, tác giả bộc lộ tình cảm yêu mến, tự hào về vẻ đẹp của thiên nhiên và con người Việt Nam.
Nghệ thuật:Thể thơ bốn chữ, nhịp điệu nhanh, vui tươi, phù hợp với cảnh sắc và lứa tuổi thiếu nhi.
Hình ảnh thơ trong sáng, giản dị, gần gũi.
Sử dụng các biện pháp so sánh ("Cổng trời rộng mở"), miêu tả tinh tế.