Phân tích bài thơ "Bánh Trôi Nước" – Hồ Xuân Hương
Thân em vừa trắng lại vừa tròn,
Bảy nổi ba chìm với nước non.
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn,
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

 1. Mở bài
Hồ Xuân Hương – được mệnh danh là "Bà chúa thơ Nôm" – là một trong những nữ thi sĩ nổi bật của văn học trung đại Việt Nam. Qua các tác phẩm của mình, bà thường mượn hình ảnh gần gũi đời thường để nói lên số phận, tiếng nói, và khát vọng của người phụ nữ. Bài thơ “Bánh Trôi Nước” là một ví dụ tiêu biểu, vừa là lời ngợi ca vẻ đẹp, vừa là tiếng lòng đầy xót xa về thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

 2. Thân bài
 a) Hình ảnh ẩn dụ "bánh trôi nước" – thân phận người phụ nữ
“Thân em vừa trắng lại vừa tròn”:
Hình ảnh chiếc bánh trôi trắng, tròn – đẹp đẽ và tinh khiết – là ẩn dụ cho vẻ đẹp hình thể và tâm hồn trong sáng của người phụ nữ. Câu thơ vừa tả thực, vừa thể hiện niềm tự hào, nâng niu về giá trị của người con gái.
“Bảy nổi ba chìm với nước non”:
Từ một món ăn dân dã, tác giả mở rộng thành hình ảnh thân phận long đong, chìm nổi của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Họ sống phụ thuộc vào người khác, không làm chủ được cuộc đời mình. Câu thơ như một tiếng thở dài, một lời cảm thông sâu sắc.
 b) Phản kháng và khẳng định giá trị người phụ nữ
“Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn”:
Câu thơ thể hiện sự phản kháng âm thầm nhưng mạnh mẽ. Dù người phụ nữ có bị xã hội định đoạt, cưỡng ép, thì số phận ấy không do họ quyết định. "Tay kẻ nặn" – chính là bàn tay xã hội, lễ giáo phong kiến hà khắc.
“Mà em vẫn giữ tấm lòng son”:
Đây là câu kết giàu giá trị nhân văn. Trong mọi hoàn cảnh, người phụ nữ vẫn giữ vững lòng chung thủy, son sắt, phẩm hạnh cao đẹp. Dù số phận có long đong, họ vẫn không đánh mất nhân cách của mình.
 c) Nghệ thuật đặc sắc
Bài thơ sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt ngắn gọn, súc tích.
Ẩn dụ sâu sắc (bánh trôi nước → người phụ nữ).
Ngôn ngữ dân gian, gần gũi, đời thường, nhưng hàm chứa tư tưởng phản kháng táo bạo, mới mẻ trong văn học trung đại.
Sự kết hợp giữa giọng điệu trữ tình và hiện thực, vừa nhẹ nhàng, vừa sâu cay.

3. Kết bài
“Bánh Trôi Nước” là một bài thơ ngắn nhưng sâu sắc, thể hiện cái nhìn đầy cảm thông và trân trọng của Hồ Xuân Hương đối với người phụ nữ. Qua hình ảnh ẩn dụ giản dị mà giàu ý nghĩa, nhà thơ không chỉ ngợi ca vẻ đẹp và phẩm chất của người phụ nữ Việt xưa mà còn kín đáo lên án xã hội phong kiến bất công. Đây là một tiếng nói nhân văn, tiến bộ và đầy nữ quyền trong nền thơ ca truyền thống.