1. Bối cảnh lịch sử trước khi Pháp xâm lược
Thế kỷ XIX, triều Nguyễn (nhà Nguyễn) thực hiện chính sách bế quan tỏa cảng, hạn chế giao lưu với bên ngoài.
Trong khi đó, các nước phương Tây (đặc biệt là Pháp) đang đẩy mạnh chủ nghĩa thực dân, tìm kiếm thuộc địa và thị trường.
Pháp lấy cớ bảo vệ đạo Thiên Chúa (Công giáo) để can thiệp vào Việt Nam.

 2. Giai đoạn xâm lược (1858 – 1884)
 a. Tấn công Đà Nẵng (1858)
1/9/1858, Pháp và Tây Ban Nha nổ súng xâm lược tại bán đảo Sơn Trà (Đà Nẵng).
Mặc dù quân ta kháng cự quyết liệt, nhưng do vũ khí lạc hậu và chiến thuật bảo thủ, dần bị lép vế.
Không đạt được kết quả tại Đà Nẵng, quân Pháp chuyển hướng tấn công vào miền Nam.
 b. Đánh chiếm Gia Định và mở rộng chiếm 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ (1859–1862)
1859, Pháp đánh chiếm thành Gia Định (nay là TP.HCM).
1862, triều đình nhà Nguyễn ký Hiệp ước Nhâm Tuất, nhường 3 tỉnh: Biên Hòa, Gia Định, Định Tường cho Pháp → mở đầu thời kỳ mất đất.
 c. Chiếm nốt 3 tỉnh miền Tây Nam Kỳ (1867)
Pháp không tốn viên đạn nào, nhưng do triều đình yếu kém, 3 tỉnh: Vĩnh Long, An Giang, Hà Tiên rơi vào tay Pháp.
→ Đến 1867, toàn bộ Nam Kỳ rơi vào tay thực dân Pháp.

d. Tấn công miền Bắc (1873 – 1884)
1873, Pháp (do Francis Garnier cầm đầu) đánh chiếm Hà Nội, nhưng bị nghĩa quân giết chết.
1882, Pháp tiếp tục tấn công Bắc Kỳ lần 2 (Henri Rivière), đánh chiếm Hà Nội → bị quân ta tiêu diệt tại cầu Giấy.
1884, triều đình ký Hiệp ước Pa-tơ-nốt (Patenôtre), thừa nhận sự bảo hộ của Pháp trên toàn quốc.

Việt Nam trở thành thuộc địa của Pháp, chia làm 3 xứ:

Bắc Kỳ: Bảo hộ.
Trung Kỳ: Bảo hộ.
Nam Kỳ: Thuộc địa.
Mở đầu cho gần 80 năm đô hộ của thực dân Pháp trên đất nước ta.

Mặc dù triều đình nhà Nguyễn nhu nhược, nhưng nhân dân đã anh dũng kháng chiến:

Khởi nghĩa Trương Định, Nguyễn Trung Trực, Phan Đình Phùng, Hoàng Hoa Thám,...
Tinh thần yêu nước và truyền thống chống ngoại xâm được duy trì và lan rộng.

Quá trình thực dân Pháp xâm lược Việt Nam diễn ra qua các giai đoạn chính:

- Ban đầu (1858-1884): Pháp bắt đầu xâm lược và chiếm các tỉnh miền Nam, tiêu biểu là cuộc tấn công Đà Nẵng (1858), rồi tiến chiếm Gia Định (1859). Sau đó, các hiệp ước Nhâm Tuất (1862) và chiến tranh Pháp–Huế (1883-1884) dẫn đến việc Pháp kiểm soát hoàn toàn miền Nam và lập nên chế độ thuộc địa.
- Chia cắt và mở rộng (1884-1896): Sau Hiệp ước Hòa ước Quý Mùi (1884), Việt Nam bị chia thành ba miền: Bắc Kỳ, Trung Kỳ, Nam Kỳ dưới sự kiểm soát của Pháp.
- Khẳng định quyền thống trị (1896-1914): Pháp tiến hành các biện pháp củng cố quyền lực, thiết lập bộ máy thống trị, khai thác thuộc địa nhằm phát triển kinh tế và tăng cường kiểm soát chính trị.

Tóm lại, quá trình xâm lược của Pháp bắt đầu từ việc tấn công và chiếm đóng các vùng miền Nam, sau đó mở rộng ra toàn bộ Việt Nam, thiết lập chế độ thuộc địa để khai thác và kiểm soát toàn diện đất nước.