Truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa" của Nguyễn Thành Long là một tác phẩm nổi bật, không chỉ bởi nội dung sâu sắc mà còn bởi cách tác giả xây dựng nhân vật và bối cảnh. Tác phẩm phản ánh vẻ đẹp của thiên nhiên, con người trong những công việc thầm lặng và có giá trị lớn lao. Từ đó, tác phẩm mang đến cho người đọc những suy ngẫm về cuộc sống, về tình yêu nghề nghiệp, sự hy sinh âm thầm và sự giản dị trong đời sống.

Câu chuyện diễn ra tại một thị trấn nhỏ ở Sa Pa, nơi có những đỉnh núi hùng vĩ và khí hậu mát mẻ. Nhân vật chính trong tác phẩm là một người thanh niên trẻ tuổi, làm công tác nghiên cứu khoa học về khí tượng. Anh lên Sa Pa để thực hiện công việc đo đạc, nghiên cứu thời tiết và khí hậu. Trong chuyến công tác, anh tình cờ gặp một cô gái trẻ tên là Chi, một người khách du lịch đang nghỉ lại ở Sa Pa. Họ trò chuyện với nhau, và từ đó, cô gái dần cảm nhận được cuộc sống cô đơn, thầm lặng của chàng trai. Mặc dù làm công việc quan trọng nhưng công việc của anh lại không được nhiều người biết đến, và hầu như anh làm việc một mình trong sự cô đơn, lặng lẽ. Sau khi gặp anh, cô gái nhận ra giá trị của công việc thầm lặng, của những người làm việc vì lợi ích chung mà không cần sự nổi bật.

Nhân vật người thanh niên: Nhân vật này là hình mẫu của sự kiên trì, nghiêm túc và có trách nhiệm với công việc. Công việc nghiên cứu khí tượng của anh là một công việc vô cùng quan trọng nhưng lại không được nhiều người biết đến. Anh sống trong sự lặng lẽ, tĩnh mịch, không có sự rầm rộ, ồn ào. Tuy nhiên, chính trong sự lặng lẽ đó, anh đã đóng góp rất nhiều cho công tác nghiên cứu khoa học và cho sự phát triển của xã hội. Bên cạnh công việc, anh cũng là một người rất yêu thiên nhiên, yêu đời sống giản dị của vùng núi cao.
Nhân vật cô gái Chi: Cô là hình mẫu của sự tươi trẻ, lạc quan và yêu đời. Tuy chỉ là một du khách, Chi lại có sự quan tâm sâu sắc đến công việc của người thanh niên. Cô gái đại diện cho lớp trẻ yêu mến, tìm hiểu và cảm nhận được vẻ đẹp trong những công việc thầm lặng của những người xung quanh. Cô không chỉ cảm nhận được giá trị của công việc mà còn nhận ra được sự cô đơn trong cuộc sống của nhân vật chính. Cô gái chính là hình ảnh của sự trong sáng, lạc quan và niềm tin vào tương lai.
Bối cảnh của truyện là Sa Pa, một vùng đất yên bình, thơ mộng với khí hậu mát mẻ, trong lành. Bầu không khí tĩnh lặng của Sa Pa tạo nên một không gian phù hợp với công việc của nhân vật chính, làm nổi bật sự cô đơn và lặng lẽ trong công việc mà anh làm. Vùng đất này không chỉ là nơi lý tưởng để nghiên cứu khí tượng mà còn là nơi con người có thể tĩnh tâm suy nghĩ về những điều quan trọng trong cuộc sống. Thiên nhiên Sa Pa được mô tả vô cùng tươi đẹp, nhưng đồng thời cũng phản ánh sự khắc nghiệt của công việc mà người thanh niên phải thực hiện.

Truyện "Lặng lẽ Sa Pa" không chỉ ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên mà còn thể hiện những giá trị nhân văn sâu sắc về tình yêu công việc và sự hy sinh thầm lặng. Người thanh niên trong truyện là biểu tượng của những người làm việc âm thầm vì lợi ích chung của xã hội mà không cần sự vinh quang hay sự công nhận. Anh làm việc không phải vì danh lợi mà vì sự cống hiến, vì trách nhiệm và sự yêu thích công việc của mình. Mặc dù sống trong cô đơn và lặng lẽ, anh vẫn hoàn thành tốt công việc của mình, đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước.

Bên cạnh đó, qua cuộc gặp gỡ giữa người thanh niên và cô gái Chi, tác phẩm cũng nhấn mạnh giá trị của sự kết nối con người. Mặc dù công việc của người thanh niên rất lặng lẽ và ít người biết đến, nhưng qua câu chuyện, tác giả cho thấy rằng những cuộc gặp gỡ dù ngắn ngủi cũng có thể mang lại cho con người những nhận thức sâu sắc và sự cảm thông.

"Lặng lẽ Sa Pa" là một tác phẩm tuyệt vời phản ánh vẻ đẹp của thiên nhiên và con người, đồng thời khẳng định rằng sự hy sinh thầm lặng và tình yêu nghề chính là những giá trị quan trọng trong cuộc sống. Mặc dù không nổi bật, không được nhiều người biết đến, nhưng những công việc ấy lại đóng góp rất lớn vào sự phát triển chung của xã hội. Tác phẩm này không chỉ dành cho những ai yêu thích thiên nhiên mà còn là lời nhắc nhở về những giá trị của sự cống hiến và tình yêu công việc trong mỗi con người.
 
 
 
 

Nguyễn Thành Long là cây bút truyện ngắn xuất sắc, nổi tiếng với các tác phẩm: Giữa trong xanh (1972), Ly Sơn mùa tỏi (1980)... Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa rút trong tập Giữa trong xanh. Truyện ca ngợi những con người sống giữa non xanh lặng lẽ nhưng vô cùng sôi nổi, hết lòng vì Tổ quốc và có trái tim nhân hậu.

Một bức tranh thiên nhiên rất đẹp, đầy chất thơ. Lào Cai miền Tây Bắc của Tổ quốc không hề hoang vu mà trái lại, rất hữu tình, tráng lệ. Khi xe vừa "trèo lên núi" thì "mây hắt từng chiếc quạt trắng lên từ các thung lũng". Trạm rừng là nơi "con suối có thác trắng xóa". Giữa màu xanh của rừng, những cây thông "rung tít trong nắng", những cây tử kinh "màu hoa cà " hiện lên đầy thơ mộng. Có lúc, cảnh tượng núi rừng vô cùng tráng lệ, đó là khi "nắng đã mạ bạc cả con đèo, đốt cháy rừng cây hừng hực như một bó đuốc lớn". Sa Pa với những rặng đào, với đàn bò lang cổ đeo chuông... như dẫn hồn du khách vào miền đất lạ kì thú.

Trên cái nền bức tranh thiên nhiên ấy, cuộc sống của con người nơi địa đầu Tổ quốc thân yêu càng thêm nồng nàn ý vị: "nắng chiều làm cho bó hoa càng thêm rực rỡ và làm cho cô gái cảm thấy mình rực rỡ theo". Có thể nói đó là những nét vẽ rất tinh tế và thơ mộng.
 
Trên cái nền thơ mộng hữu tình ấy là sự xuất hiện của những con người đáng yêu, đáng mến. Thiên nhiên, cảnh vật dù đẹp đến mấy cũng chỉ là cái nền tô điểm, làm cho con người trở nên đẹp hơn.

 
Đó là bác lái xe vui tính, cởi mở, nhiệt tình với hành khách. Đó là ông họa sĩ già say mê nghệ thuật, "xin anh em hoãn bữa tiệc đến cuối tuần sau" để ông đi thực tế chuyến cuối cùng lên Lào Cai trước lúc về hưu. Lúc nào ông cũng trăn trở "phải vẽ được một cái gì suốt đời mình thích". Đó còn là cô kĩ sư trẻ mới ra trường đã hăng hái xung phong lên Lào Cai công tác, bước qua cuộc đời học trò chật hẹp, bước vào cuộc sống bát ngát mới tinh, cái gì cùng làm cho cô hào hứng. Cô khao khát đất rộng trời cao, cô có thể đi bất kì đâu, làm bất cứ việc gì.

Và cả những nhân vật không trực tiếp xuất hiện: ông kĩ sư ở vườn rau Sa Pa suốt đời nghiên cứu và lai tạo giống su hào to củ và ngọt để phục vụ dân sinh và xuất khẩu. Đồng chí cán bộ nghiên cứu khoa học "suốt ngày dự sét", ngày đêm mưa gió hễ nghe sét là "choàng choàng chạy ra", mười một năm không một ngày xa cơ quan, "không đi đến đâu mà tìm vợ", lo làm một bản đồ sét riêng cho nước ta", cái bản đồ ấy "thật lắm của, thật vô giá". Trán đồng chí ấy cứ hói dần đi!

Và tiêu biểu nhất có lẽ là anh thanh niên 27 tuổi, làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m, “một trong những người cô độc nhất thế gian". Anh có nhiệm vụ "đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất" góp phần dự báo thời tiết, phục vụ sản xuất và chiến đấu. Những đêm bão tuyết, rét ghê gớm, một mình một đèn bão ra "vườn" lấy số liệu vào lúc nửa đêm cả thân hình anh "như bị gió chặt ra từng khúc", xong việc, trở vào nhà, "không thể nào ngủ lại được". Anh đã làm việc với tinh thần trách nhiệm cao, với ý chí và nghị lực to lớn để vượt qua gian khổ và đơn độc giữa non xanh. Chí tiến thủ là một nét đẹp ở anh: đọc sách, tự học, cần cù và chịu khó: nuôi gà lấy trứng, trồng hoa... làm cho cuộc sống thêm phong phú. Rất khiêm tốn khi nói về mình, dành những lời tốt đẹp nhất ngợi ca những gương sáng nơi Sa Pa lặng lẽ. Rất hiếu khách, anh mừng rỡ, quý mến khi khách lạ đến chơi. Một bó hoa đẹp tặng cô kĩ sư trẻ, một làn trứng gà tươi hiếu ông họa sĩ già, một củ tam thất gửi biếu vợ bác lái xe mới ốm dậy... là biểu hiện của một tấm lòng yêu thương, đối xử chân tình với đồng loại. Anh sống và làm việc vì lý tưởng cao đẹp, vì quê hương đất nước thân yêu, như anh thổ lộ với ông họa sĩ già: "Mình sinh ra là gì, mình đẻ ở đâu, mình vì ai mà làm việc?". Vì thế sau khi vẽ xong chân dung anh cán bộ khí tượng, họa sĩ nghĩ về anh: "Người con trai ấy đáng yêu thật...”

Tóm lại, những nhân vật trên đây là hình ảnh những con người mới đã sống đẹp, giàu tình nhân ái, hết lòng phục vụ đất nước và nhân dân, sống nơi lặng lẽ non xanh nhưng họ chẳng lặng lẽ chút nào! Trái lại, cuộc đời của họ vô cùng sôi nổi, đầy tâm huyết và giàu nhiệt tình cách mạng. Đúng như Bác Hồ đã nói: "Đất nước ta là một vườn hoa đẹp. Mỗi người là một bông hoa đẹp". Nhà văn Nguyễn Thành Long đã dành những lời tốt đẹp nhất nói về những con người đang sống và cống hiến giữa Sa Pa lặng lẽ. Mỗi người nơi non xanh ấy là một gương sáng, là một bông hoa ngát hương.

Truyện Lặng lẽ Sa Pa là một bài thơ bằng văn xuôi rất trong sáng, trữ tình. Trên cái nền tráng lệ của thiên nhiên rừng, suối Sa Pa hiện lên bao con người đáng yêu. Mỗi người chỉ một vài nét vẽ mà tác giả đã lột tả được tâm hồn, tính cách, dáng vẻ của họ. Nguyễn Thành Long rất chân thực trong kể và tả, nhờ thế mà ta thấy những nhân vật như bác lái xe, ông họa sĩ già, cô kĩ sư trẻ, anh thanh niên... rất gần gũi và mến yêu.