1. Khổ thơ đầu cho em hiểu hạt gạo được làm nên từ những gì?
Khổ thơ đầu cho thấy hạt gạo là thành quả kết tinh từ thiên nhiên và con người Việt Nam. Hạt gạo mang vị ngọt của đất (vị phù sa), hương thơm của nước (hương sen trong hồ nước đầy) và chan chứa tình yêu thương, sự tần tảo của cha mẹ (lời mẹ hát ngọt bùi đắng cay).

2. Từ "có" được lặp lại nhiều lần trong bài thơ có tác dụng gì?
Từ "có" được lặp lại nhiều lần nhằm nhấn mạnh sự phong phú, đa dạng của những yếu tố làm nên hạt gạo. Điều này khắc họa rõ ràng sự hòa quyện giữa thiên nhiên và công sức lao động của con người, làm nổi bật giá trị quý báu của hạt gạo.

3. Những hình ảnh nào nổi lên nói về nỗi vất vả của người nông dân?
Những hình ảnh nói lên nỗi vất vả của người nông dân bao gồm:

"Giọt mồ hôi sa" – thể hiện sự lao động cực nhọc.
"Những trưa tháng sáu, nước như ai nấu" – cái nắng gay gắt như đun sôi mặt đất.
"Chết cả cá cờ, cua ngoi lên bờ" – khắc nghiệt của thiên nhiên.
"Mẹ em xuống cấy" – hình ảnh người mẹ chịu đựng vất vả để gieo cấy lúa.

4. Hai câu cuối của khổ thơ thứ hai vẽ lên hai hình ảnh trái ngược, đó là những hình ảnh nào? Tác dụng của cách nói đó?
Hai câu cuối vẽ lên hình ảnh trái ngược:

"Cua ngoi lên bờ" – thiên nhiên khô hạn, khắc nghiệt.
"Mẹ em xuống cấy" – con người bền bỉ đối mặt với khó khăn, tiếp tục lao động.
Tác dụng:
Sự tương phản này làm nổi bật sức mạnh và ý chí kiên cường của người nông dân, dù đối mặt với nghịch cảnh thiên nhiên nhưng vẫn không ngừng lao động để tạo ra hạt gạo.

5. Kết thúc bài thơ, tác giả viết: "Em vui em hát, Hạt vàng làng ta." Vì sao tác giả gọi hạt gạo là "hạt vàng"?
Tác giả gọi hạt gạo là "hạt vàng" vì hạt gạo quý giá như vàng, là thành quả từ thiên nhiên hòa quyện với công sức lao động của con người. Để làm ra hạt gạo, người nông dân phải đổ bao mồ hôi, công sức, chịu đựng gian khó "một nắng hai sương." Hạt gạo chính là kết tinh của tình yêu lao động và giá trị cuộc sống.

6. Đặt câu với mỗi từ "sa" và "xa":

Sa: Trận mưa lớn khiến đất cát bị sạt lở, cuốn theo dòng nước.
Xa: Ngôi trường tôi học không xa nhà, chỉ mất mười phút đi bộ.