Xuất hiện giữa những cảm xúc nóng bức của mùa hạ và sự lạnh lẽo của mùa đông, mùa thu mang đến nguồn cảm hứng vô tận cho các văn nhân, thi sĩ qua các thời kỳ. Trong dòng thơ của Viết Thu vịnh và Đây mùa thu tới, Nguyễn Khuyến và Xuân Diệu đã làm phong phú di sản văn hóa với hai tác phẩm xuất sắc về cảnh thu và tình thu. Tiếp theo, với bài thơ Tiếng thu, Lưu Trọng Lư đã khắc sâu tên mình trên bảng danh sách những nhà thơ tài năng đắt giá của mùa thu:

"Em không nghe mùa thu

Dưới trăng mờ thổn thức?

Em không nghe rạo rực

Hình ảnh kẻ chinh phu

Trong lòng người cô phụ?

Em không nghe rừng thu

Lá thu kêu xào xạc

Con nai vàng ngơ ngác

Đạp trên lá vàng khô?"

Chủ đề về âm thanh của mùa thu được thể hiện qua việc sử dụng từ ngữ. Cả bài thơ xoay quanh từ "nghe," xuất hiện ba lần ở đầu mỗi khổ thơ. Mỗi lần, từ này mang đến một chiều sâu mới cho người đọc.

Chúng ta "nghe" tiếng "thổn thức" dưới bức tranh trăng mờ của mùa thu, cảm nhận tiếng lòng "rạo rực" và "xào xạc" trong rừng vắng của người phụ nữ đang đợi chồng chiến trận xa. Tiếng lá thu rơi như một nhịp nhàng, đưa đến một không khí trữ tình và cảm động.

Ngoài ra, chủ đề về âm thanh của tiếng thu còn được tác giả diễn đạt thông qua nguyên âm "u" tròn, xuất hiện nhiều lần ở cuối câu thơ. Điều này tạo ra một âm điệu êm dịu, nhẹ nhàng và lan tỏa trong tâm hồn đọc giả.

Cấu trúc của bài thơ được sử dụng một cách khéo léo để phản ánh chủ đề về tiếng thu. Thay vì duy trì cấu trúc khổ thơ đều đặn, Lưu Trọng Lư đã tăng số câu trong mỗi khổ thơ, từ hai câu ở khổ thứ nhất, ba câu ở khổ thứ hai, đến bốn câu ở khổ thứ ba. Điều này tạo nên một tình cảm tăng dần, tương ứng với sự âm nhạc và lan tỏa của tiếng thu.

Gieo vần liền và sử dụng từ láy đặt ở cuối câu thơ kết hợp các khổ thơ và câu thơ trong bài, tạo nên một liên kết mạch lạc, làm giàu âm thanh và cảm xúc của bài thơ.

Cuối cùng, những dòng thơ cuối cùng về "Con nai vàng ngơ ngác, Đạp trên lá vàng khô?" hình dung hóa sự vụng trộm và thanh nhã của mùa thu. Người đọc không chỉ "nghe" tiếng lá vàng khô vỡ vụn dưới bước chân của những con nai ngơ ngác, mà còn "nghe" sự tĩnh lặng và đẹp đẽ của mùa thu, không qua tai mà qua trí tưởng tượng, vang lên trong tâm hồn.

Với cách tiếp cận này, "Tiếng thu" của Lưu Trọng Lư không chỉ là một bức tranh mùa thu, mà là một hành trình sâu sắc vào tâm hồn con người, nơi tiếng thu không chỉ là âm thanh với tai, mà còn là cảm xúc với tâm. Tác phẩm này để lại nhiều suy ngẫm về mùa thu và cảm xúc của con người, làm cho độc giả trải nghiệm sâu sắc hơn về nghệ thuật thơ của Lưu Trọng Lư.