Mở đầu

Mở đầu trang 31 KHTN lớp 6:

Mẹ: Mẹ sờ trán em Vinh thấy hơi nóng. Có lẽ em Vinh bị sốt rồi. 

Vân: Con sờ trán em Vinh thấy bình thường mà. 

Vậy em Vinh có bị sốt không? Để biết chính xác em Vinh có bị sốt không ta nên làm thế nào?

Lời giải:

- Vinh có bị sốt. 

- Để biết chính xác Vinh có bị sốt hay không, ta cần đo nhiệt độ của em Vinh.

Hình thành kiến thức mới

Hình thành kiến thức mới 1 trang 31 KHTN lớp 6: Thực hiện thí nghiệm như mô tả ở thí nghiêm 1 và cho biết cảm nhận của em về độ "nóng", "lạnh" ở các ngón tay khi nhúng vào cốc 2 có như nhau không? Từ đó em có thể rút ra nhận xét gì?

Lời giải:

- Cảm nhận về độ "nóng", "lạnh" ở các ngón tay khi nhúng vào cốc 2 khác nhau. Ngón tay từ cốc 1 sẽ có cảm giác nóng, ngón tay từ cốc 3 có cảm giác lạnh hơn.

- Từ đó, em rút ra nhận xét: Cảm giác của tay không xác định đúng được độ nóng, lạnh của 1 vật. 

Hình thành kiến thức mới 2 trang 31 KHTN lớp 6: Để so sánh độ "nóng", "lạnh" của các vật, người ta dùng đại lượng nào?

Lời giải:

Để so sánh độ "nóng", "lạnh" của các vật, người ta dùng đại lượng là nhiệt độ.

Hình thành kiến thức mới 3 trang 31 KHTN lớp 6: Kể tên một số loại dụng cụ đo nhiệt độ mà em biết. Nêu những ưu thế và hạn chế của mỗi loại dụng cụ đó.

Lời giải:

Hình thành kiến thức mới 4 trang 33 KHTN lớp 6: Có các nhiệt kế như hình 7.6, để đo nhiệt độ sôi của nước trong ấm ta nên dùng loại nhiệt kế nào? Đo nhiệt độ của cơ thể ta nên dùng loại nhiệt kế nào? Vì sao?

Lời giải:

- Để đo nhiệt độ sôi của nước trong ấm, ta không dùng được nhiệt kế nào trong hình 7,6 vì:

+ Nhiệt độ sôi của nước xấp xỉ 100⁰C nên phải dùng nhiệt kế có GHĐ cũng phải lớn hơn hoặc bằng 100⁰C. 

+ Nhiệt kế A có GHĐ 45⁰C, nhiệt kế B có GHĐ 42⁰C, nhiệt kế C có GHĐ 40⁰C đều nhỏ hơn 100⁰C nên không phù hợp để đo nhiệt độ sôi của nước trong ấm.

* Để đo nhiệt độ sôi của nước trong ấm, ta phải dùng nhiệt kế thủy ngân có GHĐ 130⁰C như hình:

- Để đo nhiệt độ cơ thể, có thể dùng được cả 3 nhiệt kế trong hình 7.6. 

+ Vì nhiệt độ cơ thể người khoảng 37⁰C nên GHĐ của cả 3 nhiệt kế đều phù hợp để đo nhiệt độ cơ thể con người. 

Hình thành kiến thức mới 5 trang 33 KHTN lớp 6: Hãy đo nhiệt độ của 2 cốc nước rồi điền kết quả theo mẫu bảng 7.1

Lời giải:

Luyện tập

Câu hỏi trang 31 KHTN lớp 6: Lấy ví dụ chứng tỏ giác quan của chúng ta có thể cảm nhận sai về nhiệt độ của vật.

Lời giải:

Trong một căn phòng, ta đặt tay trái vào chiếc ghế gỗ, đặt tay phải vào chiếc ghế sắt. Nhận thấy, tay phải cảm giác lạnh hơn tay trái. Mặc dù 2 chiếc ghế cùng đặt trong 1 căn phòng và có nhiệt độ như nhau. 

=> Giác quan của chúng ta đã cảm nhận sai về nhiệt độ của vật.

Luyện tập 2 trang 32 KHTN lớp 6: Hãy cho biết GHĐ và ĐCNN của mỗi nhiệt kế ở hình 7.3, 7.4 và 7.5

Lời giải:

- GHĐ của nhiệt kế: là nhiệt độ lớn nhất mà nhiệt kế đo được.

- ĐCNN của nhiệt kế: là khoảng cách giữa hai vạch chia liên tiếp trên nhiệt kế. 

* Do đó: 

- Hình 7.3: Nhiệt kế thủy ngân có:

+ GHĐ: 42 ⁰C.

+ ĐCNN: 0,1 ⁰C.

- Hình 7.4: Nhiệt kế hồng ngoại có:

+ GHĐ: 45 ⁰C.

+ ĐCNN: 0,5 ⁰C.

- Hình 7.5: Nhiệt kế rượu có:

+ GHĐ: 50 ⁰C.

+ ĐCNN: 1 ⁰C.

Vận dụng

Vận dụng 1 trang 34 KHTN lớp 6: Tại sao chỉ có nhiệt kế thủy ngân, nhiệt kế rượu mà không có nhiệt kế nước?

Lời giải:

- Chỉ có nhiệt kế thủy ngân, nhiệt kế rượu mà không có nhiệt kế nước vì:

+ Rượu hay thủy ngân có tính co dãn vì nhiệt đều, còn nước không có tính chất này. 

+ Do sự giãn nở của nước rất đặc biệt khi ở nhiệt độ từ 0⁰C đến 4⁰C thì nước co lại chứ không nở ra còn thủy ngân khi ở nhiệt độ này cũng không bị đóng băng.

 => Do đó, người ta phải dùng nhiệt kế rượu hoặc thủy ngân để là nhiệt kế chứ không thể dùng nước.

Vận dụng 2 trang 34 KHTN lớp 6: Mô tả cách đo và thực hành đo nhiệt độ của cơ thể em.

Lời giải:

* Cách đo nhiệt độ của cơ thể em:

- Bước 1: Ước lượng nhiệt độ của cơ thể em.

- Bước 2: Chọn nhiệt kế phù hợp (nhiệt kế y tế).

- Bước 3: Hiệu chỉnh nhiệt kế đúng cách trước khi đo (Vẩy mạnh cho thủy ngân tụt xuống dưới nhiệt độ 35⁰C).

- Bước 4: Thực hiện phép đo (kẹp nhiệt kế y tế vào nách).

- Bước 5: Đọc và ghi kết quả mỗi lần đo (được kết quả 37⁰C).

* Em thực hành đo nhiệt độ của cơ thể và ghi nhận kết quả.

Bài tập

Bài 1 trang 34 KHTN lớp 6: Tại sao thang chia nhiệt độ của nhiệt kế y tế thuỷ ngân thường ghi nhiệt độ từ 35°C đến 42°C?

Lời giải:

Thang chia nhiệt độ của nhiệt kế y tế thuỷ ngân thường ghi nhiệt độ từ 35°C đến 42°C vì nhiệt kế y tế dùng để đo nhiệt độ cơ thể người, mà cơ thể người có nhiệt độ chỉ trong khoảng từ 35°C đến 42°C.

Bài 2 trang 34 KHTN lớp 6: Nguyên tắc nào dưới đây được sử dụng để chế tạo nhiệt kế thường dùng?

A. Dãn nở vì nhiệt của chất lỏng.                             B. Dãn nở vì nhiệt của chất khí.

C. Thay đổi màu sắc của một vật theo nhiệt độ.      D. Hiện tượng nóng chảy của các chất.

Lời giải:

Nguyên tắc hoạt động của nhiệt kế dựa vào sự dãn nở vì nhiệt của chất lỏng trong nhiệt kế. Chất lỏng nở ra (tăng thể tích) khi nóng lên hay co lại (giảm thể tích) khi lạnh đi trong nhiệt kế.

Bài 3 trang 34 KHTN lớp 6: Bảng dưới đây ghi tên các loại nhiệt kế và nhiệt độ ghi trên thang đo của chúng.

Lựa chọn loại nhiệt kế để đo nhiệt độ của: 

a, Cơ thể người            b, nước sôi                         c, không khí trong phòng

Lời giải:

a, Đo cơ thể người dùng nhiệt kế y tế.

b, Đo nhiệt độ của nước sôi dùng nhiệt kế thủy ngân.

c, Đo nhiệt độ không khí trong phòng dùng nhiệt kế rượu.