Bài 15: Thuật toán

Phần 1: Giải Sách Giáo Khoa

Hoạt động & Câu hỏi

Hoạt động 1 trang 63 Tin học lớp 6:

1. Nếu đảo thứ tự bước 3 và 4 trong hướng dẫn trên thì em có gấp được hình trò chơi Đông – Tây – Nam – Bắc không? Tại sao?

2. Trước khi thực hiện theo hướng dẫn trên, em cần có gì? Sau khi thực hiện lần lượt 6 bước theo hướng dẫn, em nhận được kết quả là gì?

Lời giải:

1. Nếu đảo thứ tự bước 3 và 4 trong hướng dẫn thì không thể gấp được hình vì kết quả của bước trước ảnh hưởng đến bước sau.

2. Trước khi thực hiện hướng dẫn, em cần có tờ giấy vuông. Sau khi thực hiện 6 bước, em nhận được kết quả là hình gấp trò chơi Đông – Tây – Nam – Bắc.

Câu hỏi 1 trang 64 Tin học lớp 6:

1. Thuật toán là gì?

A. Một dãy các cách giải quyết một nhiệm vụ.

B. Một dãy các kết quả nhận được khi giải quyết một nhiệm vụ.

C. Một dãy các chỉ dẫn rõ ràng, có trình tự sao cho khi thực hiện những chỉ dẫn này người ta giải quyết được vấn đề hoặc nhiệm vụ đã cho.

D. Một dãy các dữ liệu đầu vào để giải quyết một nhiệm vụ.

2. Em hãy chọn các câu đúng.

A. Thuật toán có đầu ra là kết quả nhận được sau khi thực hiện các bước của thuật toán.

B. Thuật toán có đầu vào là các dữ liệu ban đầu.

C. Thuật toán có đầu vào là kết quả nhận được sau khi thực hiện các bước của thuật toán.

D. Thuật toán có đầu ra là các dữ liệu ban đầu.

Lời giải:

1. Đáp án: C

2. Đáp án: A và B.

Hoạt động 2 trang 64 Tin học lớp 6: Ngoài cách trình bày thuật toán bằng ngôn ngữ tự nhiên, em còn biết cách nào khác không? Cách đó có hiệu quả không? Vì sao?

Lời giải:

Ngoài cách trình bày thuật toán bằng ngôn ngữ tự nhiên, em còn biết đến cách trình bày bằng ngôn ngữ lập trình, sơ đồ tư duy,… Theo em những cách đó đều hiệu quả vì nó được trình bày ngắn gọn, dễ hiểu và dễ hình dung hơn.

Câu hỏi 2 trang 65 Tin học lớp 6:

1. Câu nào sau đây sai khi nói về vài trò của mũi tên trong sơ đồ khối của thuật toán?

A. Hướng mũi tên cho thấy hướng đi trong sơ đồ khối.

B. Mũi tên được sử dụng để chỉ hướng thực hiện tiếp theo.

C. Mũi tên được sử dụng chỉ để kết nối các hình khối trong sơ đồ khối.

2. Em hãy ghép mỗi mục ở cột bên phải với một mục phù hợp ở cột bên trái khi nói về sơ đồ khối của thuật toán.

Lời giải:

1. Đáp án: C

2. Đáp án: 1 – a

                  2 – c

                  3 – d

                  4 – b

Luyện tập

Luyện tập 1 trang 66 Tin học lớp 6:

Em hãy tìm đầu vào, đầu ra của các thuật toán sau đây:

a) Thuật toán tính trung bình cộng của hai số a, b.

b) Thuật toán tìm ước chung lớn nhất của hai số tự nhiên a và b.

Lời giải:

a) Thuật toán tính trung bình cộng của hai số a, b.

Đầu vào: hai số a, b.

Đầu ra: trung bình cộng của hai số a, b.

b) Thuật toán tìm ước chung lớn nhất của hai số tự nhiên a và b.

Đầu vào: hai số tự nhiên a và b.

Đầu ra: ước chung lớn nhất của hai số tự nhiên a và b.

Luyện tập 2 trang 66 Tin học lớp 6:

Em hãy quan sát sơ đồ khối ở Hình 6.3 và cho biết sơ đồ khối mô tả thuật toán gì? Xác định đầu vào và đầu ra của thuật toán. Mô tả lại thuật toán dưới dạng liệt kê.

Lời giải:

- Sơ đồ khối mô tả thuật toán tính tổng của hai số a và b.

- Đầu vào: hai số a và b.

   Đầu ra: tổng hai số a và b.

- Mô tả thuật toán theo cách liệt kê là:

+ Nhập giá trị a, giá trị b

+ Tính Tổng ← a + b.

In ra màn hình giá trị Tổng.

Luyện tập 3 trang 66 Tin học lớp 6: Em hãy sắp xếp các phần được đánh số trong Hình 6.4 để được thuật toán tính trung bình cộng của hai số a và b.

Lời giải:

Các bước là: 1 → 3 → 2 → 4 → 6 → 5

Vận dụng

Vận dụng 1 trang 66 Tin học lớp 6:

Bạn An đã sửa công thức làm kem sữa chua dưa hấu thành công thức làm kem sữa chua xoài như Hình 6.5.

a) Phần hướng dẫn làm kem sữa chua xoài gồm 7 bước là một thuật toán. Em hãy xác định đầu vào và đầu ra của thuật toán làm kem sữa chua xoài.

b) Em hãy dùng sơ đồ khối để thể hiện thuật toán đó.

Lời giải:

a) Đầu vào: xoài, sữa chua, mật ong

Đầu ra: kem sữa chua xoài.

b) Sơ đồ khối của thuật toán: 

Vận dụng 2 trang 66 Tin học lớp 6: Em hãy mô tả thuật toán tính điểm trung bình ba môn Toán, Ngữ Văn, Ngoại ngữ theo hai cách: liệt kê các bước và sơ đồ khối.

Lời giải:

a) Mô tả thuật toán theo cách liệt kê các bước:

1. Nhập giá trị a, giá trị b, giá trị c.

2. Tổng ← a + b + c.

3. Trung bình cộng ← Tổng : 3

4. Thông báo giá trị Trung bình cộng.

b) Sơ đồ khối của thuật toán:

Vận dụng 3 trang 66 Tin học lớp 6: Em hãy nêu ví dụ về thuật toán giải quyết một nhiệm vụ trong thực tế. Hãy xác định đầu vào, đầu ra và các bước thực hiện thuật toán để giải quyết nhiệm vụ đó.

Lời giải:

Một số công việc trong thực tế là: luộc rau muống

Đầu vào: rau muống, nước

Đầu ra: món rau muống luộc

Mô tả thuật toán:

1. Lấy 2 lít nước vào xoong.

2. Đun sôi nước.

3. Cho rau đã được rửa sạch vào nước sôi.

4. Chờ rau sôi khoảng 3 phút thì tắt bếp.

Món rau luộc được bày ra đĩa.

Phần 2: Lý thuyết bài học 

Với tóm tắt lý thuyết Tin học lớp 6 Bài 15: Thuật toán hay nhất, chi tiết sách Kết nối tri thức sẽ giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt Tin học 6.

1. Thuật toán

- Thuật toán là một dãy các chỉ dẫn rõ ràng, có trình tự sao cho khi thực hiện những chỉ dẫn này người ta giải quyết được vấn đề hoặc nhiệm vụ đã cho.

- Ví dụ: Hướng dẫn gấp hình trò chơi Đông - Tây - Nam- Bắc là một thuật toán.

+ Đầu vào: Tờ giấy hình vuông.

+ Đầu ra: Hình gấp của trò chơi Đông - Tây - Nam- Bắc.

2. Mô tả thuật toán

Có hai cách để mô tả thuật toán:

- Cách 1: Liệt kê các bước bằng ngôn ngữ tự nhiên.

Ví dụ: Các bước gấp hình trò chơi Đông - Tây - Nam- Bắc.

- Cách 2: Sử dụng sơ đồ khối.

+ Sơ đồ khối của thuật toán là một sơ đồ gồm các hình mô tả các bước và đường có mũi tên để chỉ hướng thực hiện.

+ Quy ước:

Phần 3: Bài tập trắc nghiệm

Với 15 câu hỏi trắc nghiệm Tin học lớp 6 Bài 15: Thuật toán có đáp án và lời giải chi tiết đầy đủ các mức độ sách Kết nối tri thức sẽ giúp học sinh ôn luyện trắc nghiệm Tin học 6.

Câu 1: Cho biết đầu vào, đầu ra của thuật toán sau đây: “Thuật toán hoán đổi vị trí chỗ ngồi cho hai bạn trong lớp” ?

A. Đầu vào: vị trí chỗ ngồi của hai bạn a, b trong lớp.

     Đầu ra: vị trí chỗ ngồi mới của hai bạn a,b sau khi hoán đổi.

B. Đầu vào: vị trí chỗ ngồi mới của hai bạn a,b sau khi hoán đổi.

      Đầu ra: vị trí chỗ ngồi của hai bạn a,b trong lớp.

C. Đầu vào: vị trí chỗ ngồi của hai bạn a,b ngoài lớp học.

     Đầu ra: vị trí chỗ ngồi mới của hai bạn a,b sau khi hoán đổi.

D. Tất cả đều sai.

Câu 2: Thuật toán có thể được mô tả theo hai cách nào?

A. Sử dụng các biến và dữ liệu.

B. Sử dụng đầu vào và đầu ra.

C. Sử dụng ngôn ngữ tự nhiên và sơ đồ khối.

D. Sử dụng phần mềm và phần cứng.

Câu 3: Phát biểu nào sau đây là đúng?

A. Mỗi bài toán chỉ có duy nhất một thuật toán để giải.

B. Trình tự thực hiện các bước trong thuật toán không quan trọng.

C. Trong thuật toán, với dữ liệu đầu vào luôn xác định được kết quả đầu ra.

D. Một thuật toán có thể không có đầu vào và đầu ra.

Câu 4: Cho biết đầu vào, đầu ra của thuật toán sau đây: “Thuật toán tìm một cuốn sách có trên giá sách hay không?”.

A. Đầu vào: tên cuốn sách cần tìm trên giá sách.

     Đầu ra: thông báo cuốn sách có trên giá hay không, nếu có chỉ ra vị trí của nó trên giá sách.

B. Đầu vào: Tác giả cuốn sách cần tìm trên giá sách

     Đầu ra: thông báo cuốn sách có trên giá hay không, nếu có chỉ ra vị trí của nó trên giá sách

C. Đầu vào: Giá tiền cuốn sách cần tìm, giá sách

     Đầu ra: thông báo cuốn sách có trên giá hay không, nếu có chỉ ra vị trí của nó   trên giá sách

D. Tất cả đều đúng.

Câu 5: Sơ đồ khối là gì?

A. Một sơ đồ gồm các hình khối, đường có mũi tên chỉ hướng thực hiện theo từng bước của thuật toán.

B Một ngôn ngữ lập trình.

C. Cách mô tả thuật toán bằng ngôn ngữ tự nhiên.

D. Một biểu đồ hình cột.

Câu 6: Mục đích của sơ đồ khối là gì?

A. Để mô tả chi tiết một chương trình.

B. Để mô tả các chỉ dẫn cho máy tính “hiểu" về thuật toán.

C. Để mô tả các chỉ dẫn cho con người hiểu về thuật toán.

D. Để chỉ dẫn cho máy tính thực hiện thuật toán.

Câu 7: Lợi thế của việc sử dụng sơ đồ khối so với sử dụng ngôn ngữ tự nhiên để mô tả thuật toán là gì?

A. Sơ đồ khối tuân theo một tiêu chuẩn quốc tế nên con người dù ở bất kể quốc gia nào cũng có thể hiểu.

B. Sơ đồ khối dễ vẽ.

C. Sơ đồ khối dễ thay đổi.

D. Vẽ sơ đồ khối không tốn thời gian.

Câu 8: Trong các ví dụ sau, ví dụ nào là thuật toán?

A. Một bản nhạc hay.

B. Một bức tranh đầy màu sắc.

C. Một bản hướng dẫn về cách nướng bánh với các bước cần làm.

D. Một bài thơ lục bát.

Câu 9: Bạn Thành viết một thuật toán mô tả việc đánh răng. Bạn ấy ghi các bước như sau:

1. Rửa sạch bàn chải.

2. Súc miệng.

3. Chải răng.

4. Cho kem đánh răng vào bàn chải.

Em hãy sắp xếp lại các bước cho đúng thứ tự thực hiện

A. 4 → 3 → 2 →1.

B. 2 → 4 → 3 →1.

C. 1 → 2 → 3 →4.

D. 4 → 1 → 2→3.

Câu 10: Chương trình Scratch Hình 16 thực hiện thuật toán gì?

A. Chương trình thực hiện thuật toán tính tích hai số.

B. Chương trình thực hiện thuật toán tính tổng hai số.

C. Chương trình thực hiện thuật toán tính thương hai số.

D. Chương trình thực hiện thuật toán tính hiệu hai số.

Câu 11: Thuật toán là gì?

A. Các mô hình và xu hướng được sử dụng để giải quyết vấn đề.

B. Một dãy các chỉ dẫn từng bước để giải quyết vấn đề.

C. Một ngôn ngữ lập trình.

D. Một thiết bị phần cứng lưu trữ dữ liệu.

Câu 12 : Bạn Tuấn nghĩ về những công việc sẽ thực hiện sau khi thức dậy vào buổi sáng. Bạn ấy viết một thuật toán bằng cách ghi ra từng bước, từng bước một. Bước đầu tiên bạn ấy viết ra là: "Thức dậy". Em hãy cho biết bước tiếp theo là gì?

A. Đánh răng.                                           

B. Thay quần áo.

C. Đi tắm.                                                  

D. Ra khỏi giường.

Câu 13: Hãy sắp xếp các bước Rô-bốt cần tìm đường đi từ vị trí bắt đầu đến vị trí kết thúc như hình bên dưới. Biết Rô-bốt chỉ thực hiện được các hành động quay trái, quay phải và tiến 1 bước, lùi 1 bước. Ban đầu Rô-bốt đứng ở ô bắt đầu và quay mặt theo hướng mũi tên.

1. Bắt đầu.

2. Tiến 1 bước.

3. Quay phải.                                                              

4. Kết thúc.

5. Tiến 1 bước.

A. 1- 2-3-4-5                B. 1-3-2-5-4                       C. 5-4-3-2-1                     D. 1-5-2-3-4

Câu 14: Cho biết đầu vào, đầu ra của các thuật toán tìm số lớn hơn trong hai số a,b

A. Hai số a, b.

B. a.

C. b.

D. x.

Câu 15: Hãy xác định đầu vào, đầu ra của thuật toán trong chương trình Scratch dưới đây?

A. Đầu vào: hai số x, y; Đầu ra: hiệu hai số.

B. Đầu vào: số x ; Đầu ra: tổng hai số.

C. Đầu vào: mình cùng làm toán nhé; Đầu ra: tổng hai số.

D. Đầu vào: hai số x, y; Đầu ra: tổng hai số.