TRUYỆN CƯỜI: “TREO BIỂN”
Có một cửa hàng bán cá mới mở, chủ cửa hàng treo tấm biển trước cửa ghi:
“Ở đây có bán cá tươi.”

Một người khách đi qua góp ý:
– Anh bỏ chữ “ở đây” đi, vì ai cũng biết biển treo trước cửa thì là bán ở đây rồi.
Chủ cửa hàng thấy phải, bèn xóa chữ “ở đây”.

Một người khác lại bảo:
– Bỏ chữ “có” đi, treo biển là có bán, ai cũng hiểu.
Chủ quán lại bỏ chữ “có”.

Một lát sau, người thứ ba bảo:
– Chữ “tươi” cũng không cần thiết, vì chẳng ai bán cá ươn mà treo biển cả.
Chủ quán nghe theo, xóa luôn chữ “tươi”.

Người thứ tư lại nói:
– Chữ “cá” cũng không cần, vì mùi cá từ trong nhà bốc ra ai cũng biết là bán cá rồi!
Chủ cửa hàng cuối cùng đành gỡ toàn bộ tấm biển xuống.

PHÂN TÍCH NGHĨA HÀM ẨN CỦA TRUYỆN CƯỜI
1. Nghĩa tường minh (nghĩa hiển ngôn)
Câu chuyện kể về một người chủ cửa hàng treo biển quảng cáo nhưng liên tục nghe lời góp ý của người qua đường, xoá dần từng chữ và cuối cùng không còn biển nữa.

2. Nghĩa hàm ẩn (ý nghĩa sâu xa của truyện)
→ Truyện phê phán nhẹ nhàng những người thiếu chính kiến, dễ dàng nghe theo lời người khác mà không biết suy nghĩ, không biết lựa chọn điều phù hợp cho mình.

→ Đồng thời châm biếm những kẻ “lý sự cùn”, hay góp ý vô căn cứ, làm người khác rối trí mà không mang lại lợi ích thực sự.

→ Câu chuyện cũng gián tiếp nhắc nhở rằng:
Trong cuộc sống, làm việc gì cũng phải có lập trường, biết lắng nghe nhưng cũng phải biết chọn lọc. Nếu nghe ai cũng gật, cuối cùng sẽ chẳng còn gì là của mình.

 KẾT LUẬN NGẮN GỌN (ghi vào bài kiểm tra):
Nghĩa hàm ẩn của truyện “Treo biển” là chê cười những người không có chính kiến, quá phụ thuộc vào ý kiến người khác, dẫn đến hành động vô lý. Truyện cũng phê phán những ý kiến góp ý thiếu thực tế, gây phiền hà. Từ đó khuyên con người nên biết suy xét độc lập và có lập trường trong cuộc sống.

1. Truyện cười: Nhưng nó phải bằng hai mày
Nội dung truyện:
Cải và Ngô đánh nhau rồi mang nhau đi kiện. Cải lén lút đút lót cho thầy lí năm đồng, Ngô cũng bí mật đút cho thầy lí mười đồng. Khi xét xử, thầy lí tuyên bố Ngô thắng kiện. Cải giật mình, xòe năm ngón tay ra hiệu hỏi thầy lí:
Xin thầy xét lại, lẽ phải về con chứ ạ!
Thầy lí cũng xòe năm ngón tay trái úp lên năm ngón tay phải, trả lời:
Tao biết mày có lẽ phải, nhưng cái lẽ phải của thằng Ngô nó lại... bằng hai mày!
 

 
2. Phân tích nghĩa hàm ẩn trong truyện
Trong truyện cười này, nghĩa hàm ẩn nằm tập trung ở lời nói cuối cùng của thầy lí: "Cái lẽ phải của thằng Ngô nó lại bằng hai mày".
 
a. Nghĩa tường minh (Nghĩa bề mặt)
Nếu hiểu theo nghĩa đen, "lẽ phải" là một khái niệm trừu tượng chỉ sự đúng đắn. Thầy lí đang so sánh mức độ đúng của Ngô so với Cải. Ngô đúng gấp đôi Cải.
 
b. Nghĩa hàm ẩn (Nghĩa sâu xa)
Thông qua hành động xòe ngón tay và bối cảnh đút lót, câu nói của thầy lí mang những hàm nghĩa sau:
Về vật chất: "Lẽ phải" ở đây không phải là công lý hay đạo đức, mà chính là tiền bạc. Ý thầy lí là: "Tiền đút lót của thằng Ngô (10 đồng) bằng hai lần số tiền của mày (5 đồng)".
Về bản chất công lý: Trong xã hội thực tại mà câu chuyện phản ánh, công lý và lẽ phải có thể mua được bằng tiền. Ai nhiều tiền hơn, người đó có "lẽ phải" lớn hơn.
 
c. Phân tích giá trị phê phán (Tác dụng của nghĩa hàm ẩn)
Tố cáo sự tham nhũng: Truyện sử dụng nghĩa hàm ẩn để vạch trần bộ mặt tham lam, ăn hối lộ của tầng lớp quan lại địa phương (thầy lí). Hắn thản nhiên đánh tráo khái niệm giữa đạo đức ("lẽ phải") và tiền bạc ("đồng tiền").
Châm biếm người đi kiện: Truyện cũng ngầm chế giễu cả Cải và Ngô. Cả hai đều tin rằng tiền có thể đổi lấy lẽ phải, nhưng cuối cùng đều là nạn nhân của thói tham nhũng do chính mình tiếp tay.
Sử dụng thủ pháp chơi chữ: Tác giả dân gian đã sử dụng lối nói ẩn dụ (lấy lẽ phải thay cho tiền) để tạo ra tiếng cười chua chát, thâm thúy. Tiếng cười không chỉ để giải trí mà còn là vũ khí sắc bén để đấu tranh xã hội.
 

 

Truyện cười: “Lợn cưới, áo mới”
(Câu chuyện dân gian Việt Nam)

Nội dung truyện (tóm tắt):
Có hai anh chàng đều thích khoe của. Một anh mua được cái áo mới, một anh chuẩn bị cưới lợn. Tình cờ gặp nhau trên đường, mỗi người đều cố tình tìm cách khoe đồ của mình:
– Anh có áo mới thì hỏi: “Bác có thấy con lợn cưới chạy qua đây không? Tôi đứng ở đây từ lúc sáng mặc cái áo mới này mà chẳng thấy đâu.”
– Anh có lợn cưới thì đáp: “Tôi cũng chẳng để ý. Từ nãy đến giờ tôi đứng ở đây trông con lợn cưới của tôi mà không thấy bác đi qua.”

Hai người đều “khoe” một cách rất lộ liễu và gây cười.

Nghĩa hàm ẩn trong truyện
Hàm ẩn chính:
→ Truyện phê phán thói khoe khoang, hình thức, thích phô trương, làm người khác khó chịu và trở nên lố bịch.

Giải thích ngắn gọn:

- Hai nhân vật không nói thẳng ra mình muốn khoe gì, nhưng cách nói vòng vo đã “tố cáo” sự khoe khoang.
- Họ chú ý khoe của đến mức vô lý, mất tự nhiên, khiến người đọc bật cười.
- Từ đó, truyện ngầm nhắc nhở: người hay khoe khoang thường tự làm trò cười cho thiên hạ.