Trong kho tàng truyện cổ tích dân gian Việt Nam, có vô số những câu chuyện lưu giữ triết lý nhân sinh sâu sắc, và truyện Tấm Cám là một tác phẩm tiêu biểu, nơi hình tượng nhân vật Tấm đã trở thành biểu tượng muôn đời cho cái thiện và vẻ đẹp nhân hậu của người phụ nữ Việt. Tấm là nhân vật trung tâm, có số phận ban đầu vô cùng bất hạnh nhưng lại là người chiến thắng cuối cùng bằng cả lòng nhân hậu lẫn ý chí kiên cường.

Ngay từ khi xuất hiện, Tấm đã được khắc họa là hiện thân của những phẩm chất tốt đẹp: hiền lành, chăm chỉ và vô cùng hiếu thảo. Mồ côi mẹ từ nhỏ và sau đó cha cũng qua đời, Tấm phải sống chung với dì ghẻ và cô em gái Cám độc ác. Mặc dù bị bóc lột sức lao động tàn nhẫn-làm tất cả mọi việc từ sáng sớm đến khuya muộn-Tấm vẫn không hề oán trách hay than vãn, mà chỉ âm thầm chịu đựng, thể hiện tinh thần cam chịu và đức tính cần cù của người lao động nghèo khổ. Sự lương thiện của Tấm được minh chứng qua việc cô luôn nhường nhịn Cám, ngay cả khi biết mình bị tước đoạt trắng trợn những thành quả lao động nhỏ bé, như chiếc yếm đỏ hay con cá Bống bầu bạn duy nhất.

Tuy nhiên, điều làm nên chiều sâu và sức hấp dẫn của nhân vật Tấm chính là quá trình chuyển biến mạnh mẽ từ thụ động sang chủ động đấu tranh. Ở chặng đầu, Tấm hoàn toàn ở thế bị động, mỗi khi gặp nỗi oan khuất, cô chỉ biết "bưng mặt khóc hu hu," và nhờ sự can thiệp kỳ diệu của Ông Bụt, cô mới có cơ hội vươn lên, trở thành Hoàng hậu. Nhưng sự hiền lành, cả tin đã khiến Tấm phải chịu cái chết oan khuất dưới gốc cau.

Sự biến đổi bắt đầu từ cái chết đầu tiên. Khi trở lại qua nhiều kiếp hóa thân (chim vàng anh, cây xoan đào, khung cửi), Tấm không còn là cô gái chỉ biết khóc lóc chờ đợi phép màu. Nàng đã ý thức được cuộc chiến sinh tồn không khoan nhượng với cái ác. Lời đe dọa qua tiếng "két két" của khung cửi cho thấy Tấm đã biết cách tự bảo vệ hạnh phúc và dám tuyên chiến trực tiếp với kẻ thù. Cuối cùng, khi trở về làm người, Tấm không chỉ đòi lại công bằng mà còn tự tay trừng trị cái ác bằng sự quyết đoán, thể hiện triết lý "ác giả ác báo."

Tóm lại, nhân vật Tấm là hình tượng lý tưởng, hội tụ vẻ đẹp tâm hồn và sức sống mãnh liệt của người phụ nữ Việt Nam. Cô không chỉ là biểu tượng của lòng nhân hậu được đền đáp mà còn là minh chứng cho sức mạnh tiềm tàng, dám đứng lên bảo vệ hạnh phúc và công lý của chính mình.