Câu 1. Bài thơ trên viết theo thể thơ nào? Dựa vào đâu để xác định?
Trả lời:
Bài thơ được viết theo thể thơ tự do.
Lý do xác định:

Số chữ trong mỗi dòng không đều nhau.
Không tuân theo quy luật vần luật cố định như thơ lục bát, thơ bảy chữ hay năm chữ.
Nhịp thơ linh hoạt, mang tính phóng khoáng.

 Câu 2. Nêu hai hình ảnh thể hiện vẻ đẹp của quê hương trong bài thơ.
Trả lời:
Hai hình ảnh tiêu biểu:

“Mái rạ nghiêng giữa nắng vàng"
“Bờ tre in bóng bên sông nhỏ”
(Em có thể chọn thêm: “giếng nước”, “khói bếp”, “câu hát quê hương”)

 Câu 3. Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp nhân hoá ở khổ thơ đầu.
Trong khổ thơ đầu, dấu hiệu nhân hoá:

“gió gọi mùa sang”
→ Gió được gợi như một con người biết gọi, biết báo tin, tạo cảm giác thiên nhiên rất gần gũi.
Tác dụng:

Làm bức tranh quê trở nên sinh động, có hồn.
Gợi cảm giác quê nhà như một thực thể sống, thân thuộc, luôn chào đón người con trở về.
Thể hiện tình yêu quê hương tha thiết của tác giả.

 Câu 4. Cảm xúc chủ đạo của tác giả là gì?
Trả lời:
Cảm xúc chủ đạo là nỗi nhớ thương quê hương da diết, sự xúc động, ấm áp khi trở về với kỷ niệm tuổi thơ và tình mẹ.

 Câu 5. Em hiểu như thế nào về ý nghĩa hai câu thơ:
“Khói bếp làm chiều bay vương vấn
Tiếng mẹ ru hời vẫn dịu dàng”

Hiểu:

Khói bếp “vương vấn” gợi lên khung cảnh quê mộc mạc, ấm cúng và đậm hương vị đời sống dân dã.
Tiếng mẹ ru “vẫn dịu dàng” thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng, luôn theo con suốt cuộc đời.
→ Hai câu thơ gợi cả khung cảnh lẫn tình cảm: cảnh quê bình yên và tình mẹ hiền hòa là thứ níu giữ tâm hồn người con, tạo nên nỗi nhớ không bao giờ phai.

Câu 6. Viết đoạn văn (7–10 câu) trình bày suy nghĩ của em về tình yêu quê hương, gia đình.
Gợi ý đoạn văn mẫu:

Tình yêu quê hương, gia đình là một trong những tình cảm thiêng liêng và đẹp đẽ nhất của mỗi con người. Quê hương là nơi ta sinh ra, lớn lên, nơi lưu giữ biết bao kỉ niệm tuổi thơ trong trẻo, hồn nhiên. Gia đình lại là chốn bình yên luôn bao bọc, chở che chúng ta bằng tình yêu vô điều kiện. Mỗi lần đi xa, hình ảnh mái nhà nhỏ, tiếng ru hời của mẹ hay khói bếp chiều quê lại khiến ta bồi hồi nhớ nhung. Tình yêu ấy giúp ta sống tốt hơn, biết trân trọng những điều giản dị xung quanh mình. Mỗi người cần thể hiện tình yêu quê hương, gia đình bằng những việc làm cụ thể như chăm ngoan, học giỏi, giữ gìn truyền thống và góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp. Chính tình yêu gia đình và quê hương đã nuôi dưỡng tâm hồn và tạo nên giá trị của mỗi con người.

 Đề 1: Viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ của em về một bài thơ tự do
(Mẫu 1 đoạn 8–10 câu)

Bài thơ tự do mà em yêu thích đã để lại trong em nhiều cảm xúc sâu lắng. Không bị ràng buộc bởi số chữ, số câu, thơ tự do mang lại cảm giác phóng khoáng và chân thật. Qua những câu thơ mộc mạc, tác giả đã khắc họa hình ảnh quê hương bình dị nhưng giàu tình cảm. Chính sự tự nhiên ấy khiến bài thơ gần gũi với người đọc hơn. Những hình ảnh như dòng sông nhỏ, mái nhà xưa hay tiếng mẹ ru đều gợi lại những ký ức đẹp của tuổi thơ. Bài thơ khiến em hiểu rằng vẻ đẹp của thơ không chỉ nằm ở vần điệu mà còn nằm trong cảm xúc chân thành. Nhờ đó, em thêm yêu thể thơ tự do – một lối thể hiện đầy sáng tạo của thi ca hiện đại.

 Đề 2: Viết bài thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên
(Hiện tượng: Mưa)
(Đoạn mẫu khoảng 10–12 câu)

Mưa là một hiện tượng tự nhiên quen thuộc và đóng vai trò quan trọng trong đời sống con người. Mưa được hình thành khi hơi nước trong không khí gặp lạnh, ngưng tụ thành những hạt nước nhỏ, kết hợp lại và rơi xuống mặt đất. Hiện tượng này diễn ra theo chu trình tuần hoàn nước của Trái Đất. Mưa giúp cung cấp nguồn nước ngọt cho sông ngòi, ao hồ và duy trì sự sống của cây cối, động vật. Nhờ có mưa mà khí hậu trở nên mát mẻ, đất đai màu mỡ hơn. Tuy vậy, mưa quá lớn cũng có thể gây ra lũ lụt và nhiều thiệt hại. Dù mang đến cả lợi ích lẫn khó khăn, mưa vẫn là một hiện tượng kỳ diệu của tự nhiên. Hiểu được cơ chế của mưa giúp chúng ta trân trọng hơn những điều quen thuộc trong cuộc sống.

Bài thơ: Quê nhà
Con về nghe gió gọi mùa sang
Mái rạ nghiêng giữa nắng vàng
Khói bếp lam chiều bay vương vấn
Tiếng mẹ ru hời vẫn dịu dàng

Bờ tre in bóng bên sông nhỏ
Giếng nước quanh năm gợn ánh trong
Câu hát quê hương vang trước ngõ
Đưa con về lại tuổi thơ hồng.

Câu 1.
Bài thơ trên viết theo thể thơ nào? Dựa vào đâu để em xác định được thể thơ đó?

➡ Trả lời:
Bài thơ viết theo thể thơ bốn chữ.

Mỗi dòng thơ có bốn tiếng (bốn âm tiết).
Nhịp điệu ngắn gọn, đều đặn, tạo âm hưởng nhẹ nhàng, phù hợp với cảm xúc dịu dàng, sâu lắng khi nói về quê hương.

Câu 2.
Nêu hai hình ảnh thể hiện vẻ đẹp của quê hương trong bài thơ.

➡ Trả lời:
Hai hình ảnh tiêu biểu:

“Bờ tre in bóng bên sông nhỏ” → gợi vẻ đẹp yên bình, mộc mạc của làng quê.
“Giếng nước quanh năm gợn ánh trong” → biểu tượng cho sự trong trẻo, hiền hòa, gắn bó của cuộc sống quê nhà.

Câu 3.
Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nhân hoá ở khổ thơ đầu.

➡ Trả lời:

Biện pháp nhân hoá được dùng ở câu: “Nghe gió gọi mùa sang.”
→ Từ “gọi” khiến “gió” mang đặc điểm của con người, biết “gọi mùa sang”.
Tác dụng:
Làm cho thiên nhiên trở nên gần gũi, sinh động; thể hiện sự tinh tế, nhạy cảm của tâm hồn người con khi trở về quê, cảm nhận được hơi thở và nhịp sống dịu dàng của đất trời.

Câu 4.
Cảm xúc chủ đạo của tác giả trong bài thơ là gì?

➡ Trả lời:
Cảm xúc chủ đạo là niềm yêu thương, tự hào và xúc động sâu sắc khi trở về quê hương, nhớ lại những kỷ niệm tuổi thơ gắn bó với mẹ, với cảnh vật thân thương.

Câu 5.
Em hiểu như thế nào về ý nghĩa của hai câu thơ:

“Khói bếp lam chiều bay vương vấn
Tiếng mẹ ru hời vẫn dịu dàng”
➡ Trả lời:
Hai câu thơ gợi nên không gian ấm áp, yên bình của quê nhà.

“Khói bếp lam chiều” là hình ảnh quen thuộc, tượng trưng cho sự đầm ấm, hạnh phúc của mái nhà quê.
“Tiếng mẹ ru hời vẫn dịu dàng” thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng, giọng ru mẹ như vẫn vang vọng mãi trong ký ức người con.
→ Cả hai câu chan chứa nỗi nhớ thương, lòng biết ơn và tình yêu sâu nặng với mẹ và quê hương.

Câu 6.
Từ đoạn thơ trên, hãy viết một đoạn văn (7–10 câu) trình bày suy nghĩ của em về tình yêu quê hương, gia đình.

➡ Gợi ý đoạn văn mẫu:

Quê hương và gia đình luôn là nơi bình yên nhất trong trái tim mỗi con người. Đó là nơi ta sinh ra, lớn lên, được yêu thương, chăm sóc và dạy dỗ nên người. Mỗi tiếng ru của mẹ, mỗi hàng tre, con sông, mái nhà đều trở thành ký ức thân thương không thể phai mờ. Tình yêu quê hương bắt đầu từ tình yêu những điều gần gũi, giản dị như vậy. Khi đi xa, ta mới hiểu rằng quê hương là nơi để trở về, là điểm tựa vững chắc giữa dòng đời. Yêu quê hương, gia đình cũng chính là biết trân trọng những giá trị bình dị của cuộc sống, sống có trách nhiệm hơn với nơi mình sinh ra. Mỗi người hãy góp sức giữ cho quê hương thêm xanh, thêm đẹp, để những tiếng ru, mái nhà, dòng sông ấy mãi êm đềm trong tâm hồn ta.

Đề 1: Viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ của em về một bài thơ tự do.
➡ Em có thể chọn một bài như “Ánh trăng” (Nguyễn Duy), “Mùa xuân nho nhỏ” (Thanh Hải), hoặc “Tre Việt Nam” (Nguyễn Duy) rồi viết cảm nghĩ ngắn 7–10 câu (mình có thể giúp viết mẫu nếu bạn chọn bài cụ thể).

Đề 2: Viết bài thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên mà em biết.
➡ Gợi ý: hiện tượng mưa, gió mùa, sấm sét, nhật thực, cầu vồng…
Ví dụ: Bài thuyết minh về hiện tượng cầu vồng hoặc vì sao có hiện tượng mưa.
(Mình có thể giúp bạn viết hoàn chỉnh một bài thuyết minh nếu bạn chọn hiện tượng cụ thể.)