1. Mở bài
Bài thơ “Tức cảnh Pác Bó” được Bác Hồ sáng tác năm 1941, khi Người sống và làm việc tại hang Pác Bó (Cao Bằng) sau nhiều năm bôn ba ở nước ngoài trở về Tổ quốc. Bài thơ thể hiện tinh thần lạc quan, giản dị và tình yêu nước sâu sắc của Người trong hoàn cảnh gian khổ.

 2. Thân bài
 a. Hoàn cảnh sáng tác
Năm 1941, Bác Hồ sống trong hang Pác Bó, điều kiện vô cùng thiếu thốn: “sáng ra bờ suối, tối vào hang”.
Tuy vậy, Người vẫn lạc quan, vui vẻ, xem đó là niềm hạnh phúc được sống, làm việc cho cách mạng.

 b. Phân tích nội dung từng câu
Câu 1:

“Sáng ra bờ suối, tối vào hang”
→ Câu thơ tả thực cuộc sống giản dị của Bác: sáng làm việc bên suối, tối nghỉ trong hang.
→ Thể hiện phong thái tự tại, ung dung, hòa hợp với thiên nhiên, không than vãn.

Câu 2:

“Cháo bẹ, rau măng vẫn sẵn sàng”
→ Bữa ăn đạm bạc, chỉ có cháo bẹ, rau măng – những món ăn dân dã rừng núi.
→ Nhưng từ “vẫn sẵn sàng” cho thấy thái độ chấp nhận, hài lòng, toát lên tinh thần lạc quan, chủ động của Bác.

Câu 3:

“Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng”
→ Hình ảnh “bàn đá chông chênh” tượng trưng cho điều kiện làm việc thiếu thốn, gian khổ.
→ Tuy vậy, Bác vẫn say sưa “dịch sử Đảng” – làm việc cho cách mạng, thể hiện ý chí, nghị lực và lòng tận tụy với dân, với nước.

Câu 4:

“Cuộc đời cách mạng thật là sang”
→ Câu kết là cảm nhận chân thành của Bác. Dù vật chất nghèo nàn, nhưng tinh thần giàu có, thanh cao.
→ “Sang” ở đây không phải là xa hoa, mà là giàu có về lý tưởng, niềm tin và hạnh phúc khi được sống vì Tổ quốc.

 3. Kết bài
Bài thơ “Tức cảnh Pác Bó” là bức chân dung tự họa giản dị mà cao đẹp của Hồ Chí Minh – một con người giàu lý tưởng, yêu thiên nhiên, yêu đất nước, luôn lạc quan trong mọi hoàn cảnh.
Qua bài thơ, ta học được bài học về lối sống giản dị, tinh thần vượt khó và niềm vui trong công việc vì cộng đồng.

 Tóm tắt ngắn gọn ý chính:

Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt (7 chữ, 4 câu).
Nội dung: Niềm vui, tinh thần lạc quan, yêu đời của Bác Hồ trong hoàn cảnh gian khổ.
Nghệ thuật: Ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh, giọng thơ tự nhiên, chân thật.

I. Giới thiệu tác phẩm và tác giả
Hồ Chí Minh không chỉ là một vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam mà còn là một nhà thơ, nhà văn có phong cách nghệ thuật độc đáo. Thơ của Người thường mang vẻ đẹp giản dị, chân thực, hài hòa giữa chất thép cách mạng và chất trữ tình sâu sắc.

Bài thơ “Tức cảnh Pác Bó” được Bác sáng tác năm 1941, khi Người về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng sau nhiều năm bôn ba nước ngoài. Tác phẩm phản ánh cuộc sống gian khổ nhưng lạc quan, tinh thần ung dung, tự tại của Người trong những ngày sống và làm việc tại hang Pác Bó – một vùng núi rừng hiểm trở thuộc Cao Bằng.

II. Phân tích bài thơ
"Sáng ra bờ suối, tối vào hang
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng
Cuộc đời cách mạng thật là sang"

1. Cảnh sống giản dị, gian khổ mà thanh cao
“Sáng ra bờ suối, tối vào hang”:
→ Câu thơ mở đầu phác họa nhịp sống hằng ngày của Bác tại Pác Bó. Không có nhà cửa khang trang, Bác sống giữa thiên nhiên: sáng ra suối làm việc, tối lại vào hang nghỉ ngơi.
→ Cuộc sống hết sức thiếu thốn, đơn sơ, nhưng Người vẫn thích nghi và sống một cách ung dung, tự tại.
“Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng”:
→ Miêu tả bữa ăn đạm bạc, chỉ có cháo bẹ (ngô nghiền), rau măng rừng. Nhưng cụm từ “vẫn sẵn sàng” cho thấy thái độ bình thản, không phàn nàn hay than vãn của Người.
→ Đây là biểu hiện của lối sống thanh đạm, giàu nghị lực và tinh thần lạc quan của người chiến sĩ cách mạng.

2. Tinh thần cách mạng, trí tuệ và lý tưởng lớn
“Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng”:
→ Hình ảnh “bàn đá chông chênh” gợi lên khung cảnh làm việc đầy gian khổ, thiếu thốn nhưng cũng đầy chất thơ.
→ Dù điều kiện khắc nghiệt, Bác vẫn miệt mài “dịch sử Đảng” – một công việc trí tuệ và giàu lý tưởng. Câu thơ thể hiện tinh thần làm việc không ngơi nghỉ, sự say mê cách mạng và ý chí kiên cường.

3. Tư tưởng lạc quan, yêu đời, yêu cách mạng
“Cuộc đời cách mạng thật là sang”:
→ Câu thơ kết là một điểm sáng nghệ thuật. Từ “sang” ở đây không mang nghĩa vật chất (giàu có), mà mang ý nghĩa tinh thần: sống có lý tưởng, có mục đích cao đẹp.
→ Câu thơ thể hiện rõ quan điểm sống và vẻ đẹp tâm hồn của Hồ Chí Minh: lấy lý tưởng làm lẽ sống, lấy niềm vui phụng sự nhân dân, Tổ quốc làm nguồn hạnh phúc lớn lao.

III. Nghệ thuật
Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt ngắn gọn, cô đọng, giàu tính biểu cảm.
Ngôn ngữ giản dị, gần gũi, đậm chất đời thường nhưng hàm chứa triết lý sâu sắc.
Nghệ thuật đối lập giữa hoàn cảnh sống gian khổ với tinh thần lạc quan, yêu đời, làm nổi bật vẻ đẹp nhân cách của Hồ Chí Minh.
Giọng điệu nhẹ nhàng, hóm hỉnh, sâu lắng, thể hiện tâm thế ung dung của một bậc đại nhân cách.

IV. Kết luận
“Tức cảnh Pác Bó” không chỉ là một bức tranh sinh động về cuộc sống gian khổ nhưng đầy ý nghĩa của Bác Hồ trong thời kỳ đầu cách mạng, mà còn là một tuyên ngôn sống giản dị mà cao đẹp. Qua đó, ta thấy được tinh thần yêu nước, lạc quan, trí tuệ và nhân cách vĩ đại của Hồ Chí Minh – tấm gương sáng ngời cho bao thế hệ noi theo.

Bài thơ “Tức cảnh Pác Bó” là một tác phẩm nổi tiếng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, được sáng tác vào năm 1941 khi Người đang hoạt động cách mạng ở hang Pác Bó, Cao Bằng. Bài thơ vừa thể hiện tinh thần lạc quan cách mạng, vừa phản ánh cuộc sống giản dị, hòa hợp với thiên nhiên của Bác trong thời kỳ hoạt động bí mật.

Dưới đây là bài thơ và phần phân tích (phân tích – PT) chi tiết:

Bài thơ "Tức cảnh Pác Bó"
(Tác giả: Hồ Chí Minh)

Sáng ra bờ suối, tối vào hang,
Cháo bẹ, rau măng vẫn sẵn sàng.
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,
Cuộc đời cách mạng thật là sang.

📝 Phân tích bài thơ “Tức cảnh Pác Bó”
1. Hoàn cảnh sáng tác
Tháng 2/1941, sau 30 năm hoạt động ở nước ngoài, Hồ Chí Minh về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng. Người sống và làm việc tại hang Pác Bó (Cao Bằng), điều kiện vô cùng gian khổ.
Trong hoàn cảnh đó, bài thơ ra đời như một cách ghi lại cuộc sống, tâm trạng và lý tưởng cách mạng của Người.

2. Phân tích nội dung
Câu 1:
Sáng ra bờ suối, tối vào hang
Diễn tả nếp sống sinh hoạt đơn sơ, gần gũi với thiên nhiên.
“Sáng ra bờ suối” – làm việc, sinh hoạt bên dòng suối mát.
“Tối vào hang” – nơi trú ẩn, nghỉ ngơi giữa núi rừng heo hút.
Câu thơ không hề than vãn, mà trái lại rất nhẹ nhàng, thản nhiên, cho thấy sự thích nghi và lạc quan.
Câu 2:
Cháo bẹ, rau măng vẫn sẵn sàng
Miêu tả bữa ăn kham khổ, đạm bạc: chỉ có cháo bẹ, rau măng – sản vật rừng núi.
“Vẫn sẵn sàng” – không than vãn mà thể hiện thái độ chủ động, sẵn sàng chịu đựng gian khổ vì lý tưởng cao cả.
Qua đó thấy rõ phong thái ung dung, lạc quan, yêu đời của Bác.
Câu 3:
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng
Hình ảnh “bàn đá chông chênh” là nơi làm việc đơn sơ giữa núi rừng.
“Dịch sử Đảng” – công việc trí tuệ, có giá trị lớn trong việc truyền bá lý luận cách mạng.
Câu thơ đối lập giữa điều kiện vật chất khắc nghiệt và công việc lớn lao, thể hiện tinh thần vượt khó, cống hiến hết mình.
Câu 4:
Cuộc đời cách mạng thật là sang
Câu kết bất ngờ, mang tính chất triết lý.
“Sang” ở đây không phải giàu sang vật chất, mà là sự giàu có về tinh thần, về lý tưởng sống.
Lời khẳng định giản dị nhưng sâu sắc: sống vì lý tưởng cách mạng là một cuộc đời đẹp đẽ và đáng tự hào.

3. Nghệ thuật
Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.
Ngôn ngữ mộc mạc, giản dị, gần gũi với đời sống thường ngày.
Giọng thơ nhẹ nhàng, hóm hỉnh mà sâu sắc.
Hình ảnh thơ gắn liền với thiên nhiên và thực tế cuộc sống cách mạng.

4. Thông điệp, tư tưởng
Ca ngợi tinh thần lạc quan cách mạng, dù gian khổ vẫn giữ vững niềm tin và tình yêu cuộc sống.
Khẳng định vẻ đẹp của cuộc sống cách mạng, lý tưởng sống cao cả của người chiến sĩ.
Phản ánh phẩm chất cao đẹp của Hồ Chí Minh: giản dị, kiên cường, lạc quan, sống hòa hợp với thiên nhiên.

📌 Kết luận
“Tức cảnh Pác Bó” là một bài thơ ngắn nhưng hàm chứa tư tưởng sâu sắc. Qua đó, ta thấy được một Hồ Chí Minh vĩ đại mà vô cùng giản dị, ung dung giữa gian lao, sống thanh bạch mà tràn đầy niềm tin vào lý tưởng cách mạng. Bài thơ là một bài học lớn về đạo đức cách mạng, về nhân cách sống.