1. Bố cục bát cú Đường luật
Một bài thơ thất ngôn bát cú Đường luật có 4 phần:

Đề (câu 1–2): Mở đầu, giới thiệu cảnh, chủ đề.
Thực (câu 3–4): Tả thực, khắc họa chi tiết.
Luận (câu 5–6): Bàn luận, cảm xúc, suy ngẫm.
Kết (câu 7–8): Khái quát, nâng cao ý nghĩa.

2. Phân tích theo bố cục
a. Phần Đề (câu 1–2)
Nhà thơ giới thiệu cảnh đẹp Hương Sơn: một vùng đất vừa có sông, có núi, vừa mang vẻ đẹp hoang sơ, thanh tịnh.
→ Mở ra khung cảnh chung, khẳng định đây là “cõi Phật” giữa trần gian.

b. Phần Thực (câu 3–4)
Nhà thơ tả cụ thể cảnh núi non, dòng suối, hang động: vừa thơ mộng, vừa hùng vĩ.
→ Thiên nhiên ở đây mang vẻ đẹp kỳ thú, vừa thực vừa ảo, gợi cảm giác phiêu diêu thoát tục.

c. Phần Luận (câu 5–6)
Từ cảnh, tác giả bộc lộ tình: con người như được hòa vào không gian Phật cảnh, tâm hồn trở nên thanh lọc, nhẹ nhõm.
→ Thể hiện triết lý sống: đến Hương Sơn không chỉ ngắm cảnh mà còn là hành trình tâm linh.

d. Phần Kết (câu 7–8)
Khái quát vẻ đẹp Hương Sơn như một chốn bồng lai, niềm ao ước của con người.
→ Lời thơ khẳng định giá trị tinh thần to lớn mà phong cảnh Hương Sơn mang lại.

3. Ý nghĩa tổng quát
“Bài ca phong cảnh Hương Sơn” không chỉ là bức tranh sơn thủy hữu tình mà còn là bức họa tâm linh.
Bố cục bát cú chặt chẽ, câu chữ giàu hình ảnh, nhạc điệu uyển chuyển.
Qua đó, ta thấy tâm hồn thi sĩ vừa thiết tha với cảnh đẹp thiên nhiên, vừa gửi gắm tư tưởng hướng thiện, hòa hợp đạo – đời.

+ Bài thơ “Hương Sơn phong cảnh ca” có thể phân tích theo sơ đồ bát cú (8 phần), chia làm 4 cặp câu:

- Hai câu Đề: Giới thiệu cảnh trí Hương Sơn – một vùng non nước hữu tình, có núi, có suối, có chùa.
- Hai câu Thực: Tác giả đi sâu miêu tả cảnh sắc thiên nhiên sinh động: dòng suối Yến Vĩ uốn lượn, mây bay, đá núi, tiếng chuông chùa ngân vang, tạo nên một bức tranh vừa hùng vĩ vừa linh thiêng.
- Hai câu Luận: Tác giả bộc lộ cảm xúc – rung động trước cảnh đẹp như chốn bồng lai tiên cảnh, cảm nhận vẻ đẹp ấy vượt xa trần tục, đưa con người gần gũi với đạo, với cái tâm tĩnh lặng.
- Hai câu Kết: Khẳng định vẻ đẹp Hương Sơn không chỉ là cảnh đẹp mà còn mang ý nghĩa tinh thần sâu sắc – nơi con người tìm về sự an yên, giác ngộ, và sống thiện lành.

=> Tổng kết:
Qua bố cục bát cú, bài thơ không chỉ đơn thuần tả cảnh mà còn thể hiện chiều sâu tư tưởng. Cảnh vật Hương Sơn hiện lên vừa thực vừa ảo, vừa thiên nhiên vừa tâm linh, cho thấy tâm hồn thi sĩ yêu thiên nhiên, yêu đạo, và khát vọng sống thanh cao, thoát tục.