Trong bài thơ Nói với con của nhà thơ Y Phương, hình ảnh “người đồng mình” không chỉ là biểu tượng của đồng bào miền núi mà còn mang tính khái quát, đại diện cho con người Việt Nam với những phẩm chất cao đẹp. Nhà thơ viết:
“Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục”

Qua những dòng thơ mộc mạc ấy, ta thấy được hình ảnh con người Việt Nam hiện lên với tinh thần kiên cường, bất khuất, luôn gắn bó với cội nguồn và mang trong mình ý chí vươn lên mạnh mẽ. Họ không chỉ biết giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc mà còn lao động cần cù, bền bỉ để dựng xây cuộc sống tốt đẹp hơn. Đồng thời, tình cảm gia đình, tình quê hương trong đoạn thơ cũng gợi lên sự thiêng liêng, sâu nặng – một truyền thống quý báu của người Việt từ bao đời nay.

Hình ảnh “người đồng mình” vì thế trở thành biểu tượng giàu sức gợi, phản ánh vẻ đẹp tâm hồn của con người Việt Nam: mộc mạc nhưng mạnh mẽ, hiền hậu mà kiên cường, luôn sống với nghĩa tình và lòng tự hào dân tộc.

"Người đồng mình" là một cụm từ mang tính biểu tượng sâu sắc trong thơ ca Việt Nam, đặc biệt nổi bật qua tập thơ "Thơ Tình Cây Và Núi" của nhà thơ Y Phương, mà tiêu biểu là bài "Nói Với Con". Cụm từ này không chỉ đơn thuần chỉ những người cùng làng, cùng bản, mà còn gợi lên một hình ảnh con người Việt Nam bền bỉ, kiên cường, sống gắn bó với thiên nhiên và đầy tình nghĩa.

Phân tích hình ảnh con người Việt Nam qua đoạn thơ "Người đồng mình":

Đoạn thơ bạn nhắc đến rất có thể là những câu thơ trong bài "Nói Với Con" của Y Phương:

"Người đồng mình thương lắm con ơi" "Cao đo nỗi buồn" "Xa nuôi chí lớn" "Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn" "Sống trên đá không chê đá gập ghềnh" "Sống trong thung không chê thung nghèo đói" "Sống như sông như suối" "Lên thác xuống ghềnh" "Không lo cực nhọc" "Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương" "Còn quê hương thì làm phong tục"

1. Tình cảm gia đình và cộng đồng (Tình cảm dân tộc):

"Người đồng mình thương lắm con ơi": Câu mở đầu trực tiếp thể hiện tình cảm yêu thương sâu sắc, mộc mạc và chân thành của người cha dành cho con, đồng thời lan tỏa tình yêu thương ấy đến toàn thể cộng đồng, "người đồng mình". Đây là tình cảm xuất phát từ ruột thịt, huyết thống, mở rộng ra thành tình làng nghĩa xóm, tình đồng bào. Nó hàm chứa sự bao dung, sẻ chia và gắn kết không thể tách rời.
"Cha vẫn muốn... Sống trên đá không chê đá gập ghềnh / Sống trong thung không chê thung nghèo đói": Đây không chỉ là lời dặn dò của cha với con mà còn là lời tự hào về cách sống của cộng đồng. Tình yêu quê hương, gia đình được thể hiện qua thái độ chấp nhận và yêu thương cả những khó khăn, thiếu thốn của nơi chôn rau cắt rốn. Đó là sự gắn bó máu thịt với mảnh đất, với nếp sống truyền thống.
"Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương / Còn quê hương thì làm phong tục": Câu thơ này là một biểu tượng mạnh mẽ cho tinh thần xây dựng và giữ gìn bản sắc văn hóa của cộng đồng.

"Tự đục đá kê cao quê hương": Thể hiện ý chí tự lực, tự cường, dùng sức lao động của chính mình để dựng xây, làm cho quê hương vững vàng, tốt đẹp hơn. Hình ảnh "đục đá" gợi sự vất vả, khó khăn nhưng cũng khẳng định sức mạnh và sự bền bỉ.
"Còn quê hương thì làm phong tục": Cho thấy mối quan hệ tương hỗ giữa con người và quê hương. Quê hương nuôi dưỡng con người, và con người lại giữ gìn, bồi đắp nên những giá trị văn hóa, phong tục tập quán - hồn cốt của dân tộc. Điều này thể hiện sự trân trọng truyền thống, ý thức trách nhiệm gìn giữ bản sắc dân tộc qua các thế hệ.
2. Phẩm chất con người dân tộc Việt Nam:

Bền bỉ, kiên cường, vượt khó:

"Cao đo nỗi buồn / Xa nuôi chí lớn": Diễn tả chiều sâu tâm hồn của "người đồng mình". Họ không chỉ biết chịu đựng nỗi buồn mà còn biến nó thành động lực để vươn lên, để ấp ủ những hoài bão lớn lao.
"Sống trên đá không chê đá gập ghềnh / Sống trong thung không chê thung nghèo đói": Đây là tinh thần lạc quan, không nản lòng trước hoàn cảnh khắc nghiệt, dù sống trong điều kiện khó khăn, gian khổ. Họ chấp nhận và vượt qua bằng ý chí mạnh mẽ.
"Sống như sông như suối / Lên thác xuống ghềnh / Không lo cực nhọc": Một hình ảnh so sánh độc đáo, gợi lên sự dẻo dai, linh hoạt và không ngừng vươn tới. Dù gặp bao nhiêu thử thách, "thác ghềnh" cuộc đời, họ vẫn ung dung, không than vãn, không sợ hãi khó khăn. Điều này khắc họa rõ nét tinh thần cần cù, chịu thương chịu khó của người Việt.
Mộc mạc, chân chất, gắn bó với thiên nhiên: Cụm từ "người đồng mình" và các hình ảnh "đá", "thung", "sông", "suối" gợi lên cuộc sống hòa mình vào thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ. Con người sống mộc mạc, chân chất như chính vẻ đẹp nguyên sơ của núi rừng, không cầu kì, không phô trương.
Ý chí tự lực, tự cường và ý thức cộng đồng: "Tự đục đá kê cao quê hương" là minh chứng cho tinh thần không chờ đợi, không trông chờ vào ai, mà tự mình vươn lên, tự mình kiến tạo cuộc sống tốt đẹp hơn cho bản thân và cho cộng đồng.
Tóm lại:

Đoạn thơ trên đã phác họa một cách tài tình hình ảnh con người Việt Nam nói chung và đặc biệt là người miền núi nói riêng: giàu tình cảm gia đình và cộng đồng, sống bền bỉ, kiên cường, không ngại gian khó, biết chấp nhận và vượt lên hoàn cảnh khắc nghiệt bằng ý chí mạnh mẽ, đồng thời luôn trân trọng, gìn giữ và xây dựng quê hương, bản sắc văn hóa dân tộc. Đây là những phẩm chất đáng quý đã được hun đúc qua bao thế hệ và trở thành hồn cốt của con người Việt Nam.