1. Lịch sử hình thành và quá trình xây dựng – phát triển tỉnh Yên Bái
 Giai đoạn trước Cách mạng Tháng Tám 1945
Yên Bái từng là trung tâm đấu tranh yêu nước sôi nổi, nổi bật là cuộc khởi nghĩa Yên Bái (1930) do Việt Nam Quốc dân Đảng tổ chức, đánh dấu tinh thần yêu nước mãnh liệt của nhân dân miền núi phía Bắc.
Ngay sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời (1930), tổ chức Đảng dần hình thành tại Yên Bái, là cơ sở cho sự phát triển phong trào cách mạng.
 Tháng 6/1945 – Thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên tại Yên Bái
Từ cơ sở đó, ngày 30/6/1945, Đảng bộ tỉnh Yên Bái được thành lập – đánh dấu bước ngoặt lớn trong công cuộc lãnh đạo cách mạng tại địa phương.
Đảng bộ đã lãnh đạo nhân dân giành chính quyền thành công trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945.

 2. Vai trò lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh Yên Bái qua các thời kỳ
 Kháng chiến chống Pháp (1945–1954)
Đảng bộ tỉnh lãnh đạo nhân dân thực hiện chính sách kháng chiến toàn dân, toàn diện.
Huy động sức người, sức của cho chiến trường Điện Biên Phủ; xây dựng hậu phương vững mạnh.
 Kháng chiến chống Mỹ (1954–1975)
Tiếp tục xây dựng chủ nghĩa xã hội tại địa phương.
Thực hiện khẩu hiệu: “Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”.
Góp sức người – sức của cho tiền tuyến miền Nam.
 Thời kỳ đổi mới (từ 1986 đến nay)
Đảng bộ tỉnh Yên Bái đã linh hoạt áp dụng chính sách đổi mới của Đảng và Nhà nước, đưa tỉnh từng bước phát triển kinh tế – xã hội.
Tập trung phát triển công nghiệp khai khoáng, nông – lâm nghiệp, thu hút đầu tư, nâng cao đời sống đồng bào dân tộc thiểu số.

 3. Các sự kiện – phong trào – nhân vật tiêu biểu
 Sự kiện tiêu biểu
Khởi nghĩa Yên Bái năm 1930: Tiêu biểu cho tinh thần yêu nước sục sôi, dù thất bại nhưng là tiếng chuông báo động đánh thức lòng dân.
Giành chính quyền trong Cách mạng Tháng Tám 1945: Nhân dân các dân tộc trong tỉnh dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ đã giành chính quyền nhanh chóng, ít đổ máu.
Thành lập Đảng bộ tỉnh (1945): Sự kiện đánh dấu sự lãnh đạo chính thống và vững chắc của Đảng tại địa phươ Phong trào nổi bật
Phong trào thi đua sản xuất nông nghiệp thời kỳ bao cấp.
Phong trào xây dựng nông thôn mới những năm gần đây: Đưa nhiều huyện như Trấn Yên đạt chuẩn nông thôn mới.
 Nhân vật tiêu biểu
Nguyễn Thị Bình – người con ưu tú quê Yên Bái, là Phó Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam (dù hoạt động chủ yếu ở Trung ương, là niềm tự hào địa phương).
Nhiều cán bộ lãnh đạo, chiến sĩ cách mạng, thương binh – liệt sĩ địa phương đã góp phần vào công cuộc đấu tranh và xây dựng đất nước.

 4. Thành tựu nổi bật sau 80 năm phát triển
Tăng trưởng kinh tế ổn định, GRDP bình quân đầu người tăng qua các năm.
Cơ sở hạ tầng ngày càng hoàn thiện, hệ thống giao thông kết nối thuận lợi, nổi bật là đường cao tốc Nội Bài – Lào Cai.
Giáo dục, y tế, an sinh xã hội được nâng cao.
An ninh chính trị – trật tự xã hội giữ vững.
Phát triển du lịch bền vững, với các điểm nổi bật như Mù Cang Chải, Hồ Thác Bà, ruộng bậc thang, lễ hội Lồng Tồng…

Dựa trên thông tin hiện có, chúng ta có thể tìm hiểu về lịch sử 80 năm xây dựng và phát triển của Đảng bộ tỉnh Yên Bái như sau:

I. Lịch sử hình thành và quá trình xây dựng, phát triển tỉnh Yên Bái:

Giai đoạn hình thành ban đầu: Tỉnh Yên Bái được thành lập ngày 11/4/1900. Tuy nhiên, Đảng bộ tỉnh Yên Bái chính thức được thành lập muộn hơn, ngày 30/6/1945. Sự kiện này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng, đưa phong trào cách mạng của tỉnh dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng.
Giai đoạn 1945 - 1975: Dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh, nhân dân Yên Bái đã tham gia tích cực vào cuộc Cách mạng tháng Tám, bảo vệ chính quyền non trẻ, xây dựng lực lượng vũ trang và góp phần vào các chiến dịch quan trọng như Sông Thao, Lê Hồng Phong, Lý Thường Kiệt, đặc biệt là chiến dịch Tây Bắc năm 1952, giải phóng hoàn toàn Yên Bái, tiến tới chiến thắng Điện Biên Phủ.
Giai đoạn 1976 - 1991: Yên Bái hợp nhất với Lào Cai và Nghĩa Lộ thành tỉnh Hoàng Liên Sơn (năm 1976). Đảng bộ tỉnh Hoàng Liên Sơn lãnh đạo nhân dân xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn này.
Giai đoạn tái lập tỉnh (1991 đến nay): Tỉnh Yên Bái được tái lập ngày 1/10/1991. Đảng bộ tỉnh Yên Bái tiếp tục lãnh đạo tỉnh vượt qua khó khăn, khai thác tiềm năng, thế mạnh để phát triển kinh tế - xã hội, từng bước xây dựng Yên Bái trở thành tỉnh phát triển khá trong vùng trung du và miền núi Bắc Bộ.
II. Vai trò lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh Yên Bái qua các thời kỳ lịch sử:

Lãnh đạo cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc: Đảng bộ tỉnh đã đóng vai trò quyết định trong việc vận động, tổ chức và lãnh đạo quần chúng nhân dân tham gia các phong trào cách mạng, góp phần vào thắng lợi của Cách mạng tháng Tám và các cuộc kháng chiến.
Lãnh đạo xây dựng và bảo vệ chính quyền cách mạng: Trong những năm đầu sau Cách mạng tháng Tám, Đảng bộ tỉnh đã lãnh đạo củng cố chính quyền non trẻ, đối phó với thù trong giặc ngoài, xây dựng lực lượng vũ trang.
Lãnh đạo phát triển kinh tế - xã hội: Qua các kỳ đại hội, Đảng bộ tỉnh đã đề ra các chủ trương, nghị quyết phù hợp với từng giai đoạn lịch sử, lãnh đạo nhân dân khai thác tiềm năng, phát triển nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ, văn hóa, giáo dục, y tế, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.
Giữ vững quốc phòng - an ninh, ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội: Đảng bộ tỉnh luôn chú trọng lãnh đạo công tác quốc phòng, an ninh, xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh, giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển.
Xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh: Đảng bộ tỉnh luôn quan tâm đến công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên.
III. Các sự kiện, phong trào, nhân vật tiêu biểu, những thành tựu nổi bật:

Sự kiện tiêu biểu:Khởi nghĩa Yên Bái (10/2/1930): Mặc dù thất bại, nhưng đây là một sự kiện lịch sử quan trọng thể hiện tinh thần yêu nước và ý chí đấu tranh của nhân dân Yên Bái. Lãnh tụ Nguyễn Thái Học và các đồng chí đã hiên ngang trước pháp trường Yên Bái.
Thành lập Đảng bộ tỉnh Yên Bái (30/6/1945): Mở ra trang sử mới cho phong trào cách mạng của tỉnh.
Chiến thắng Tây Bắc (1952): Giải phóng hoàn toàn Yên Bái, góp phần vào thắng lợi chung của cuộc kháng chiến chống Pháp.
Tái lập tỉnh Yên Bái (1/10/1991): Mở ra giai đoạn phát triển mới của tỉnh.
Phong trào tiêu biểu:Các phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp và phong kiến trước năm 1945.
Các phong trào thi đua lao động sản xuất, xây dựng chủ nghĩa xã hội sau năm 1954.
Các phong trào xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững trong giai đoạn hiện nay.
Nhân vật tiêu biểu:Nguyễn Thái Học: Lãnh tụ cuộc khởi nghĩa Yên Bái.
Các cán bộ, đảng viên tiền bối có nhiều đóng góp cho sự nghiệp cách mạng và xây dựng tỉnh.
Các anh hùng lực lượng vũ trang, các gương điển hình tiên tiến trong lao động sản xuất và công tác.
Thành tựu nổi bật (trong 80 năm qua):Giải phóng hoàn toàn tỉnh Yên Bái và góp phần vào thắng lợi của các cuộc kháng chiến.
Xây dựng hệ thống chính trị ngày càng vững mạnh.
Phát triển kinh tế với tốc độ tăng trưởng khá, cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực.
Cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.
Đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông, giáo dục, y tế.
Giữ vững quốc phòng - an ninh, trật tự an toàn xã hội.
Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị đạt nhiều kết quả quan trọng.
Thực hiện tốt công tác giảm nghèo, nâng cao đời sống cho đồng bào các dân tộc.
Phát huy tiềm năng, lợi thế để phát triển du lịch sinh thái, du lịch tâm linh.
Để có thông tin chi tiết và đầy đủ hơn, bạn có thể tham khảo các tài liệu lịch sử Đảng bộ tỉnh Yên Bái, các công trình nghiên cứu về lịch sử địa phương, và các trang thông tin chính thức của tỉnh Yên Bái. Đặc biệt, năm 2025 là năm kỷ niệm 80 năm thành lập Đảng bộ tỉnh, chắc chắn sẽ có nhiều hoạt động và tài liệu được công bố để tôn vinh chặng đường lịch sử vẻ vang này.