Phân tích đoạn trích "Đổi tên cho xã" – Lưu Quang Vũ
Lưu Quang Vũ không chỉ là nhà thơ mà còn là một nhà viết kịch hiện thực xuất sắc, với những tác phẩm sâu sắc, mang tính phản biện xã hội mạnh mẽ. Trong số đó, đoạn trích “Đổi tên cho xã” (trích từ vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”) là một tình huống trào phúng, hài hước nhưng ẩn chứa nhiều thông điệp sâu cay về cách làm việc hình thức, chạy theo bề nổi, danh nghĩa trong một bộ phận cán bộ, chính quyền thời bấy giờ.

 1. Tình huống kịch đầy chất trào phúng
Đoạn trích xoay quanh việc cán bộ xã bàn chuyện đổi tên xã “Nam Cao” thành xã “Thành Công” để "nghe hay hơn, dễ báo cáo thành tích hơn". Sự việc tưởng như nhỏ nhặt, nhưng lại phản ánh cả một căn bệnh hình thức, sính danh hiệu, sính thành tích đang len lỏi trong cách quản lý xã hội.

Tình huống kịch mang đậm tính trào phúng: thay vì tập trung vào nâng cao đời sống nhân dân, lo cho cái thực, các vị cán bộ lại bận rộn bàn chuyện cái tên. Điều này khiến người đọc không khỏi bật cười, nhưng cũng đầy xót xa và suy ngẫm.

 2. Phê phán tư duy hình thức, chạy theo danh nghĩa
Tên “Nam Cao” – gợi nhắc đến nhà văn hiện thực phê phán, người từng viết về số phận khổ cực của người nông dân – lại bị xem là “buồn buồn”, “không hợp thời”.
Còn tên “Thành Công” – nghe tươi sáng, tích cực hơn – lại được ưa chuộng chỉ vì “để dễ báo cáo thành tích”.
 Đây là lối tư duy lạc hậu, bệnh thành tích, khi người ta không chú trọng vào nội dung thực chất, mà chỉ chú trọng vào cái vỏ ngoài – rất phổ biến trong các cơ quan, tổ chức lúc bấy giờ (và thậm chí còn tồn tại cả ngày nay).

 3. Ngôn ngữ và giọng điệu: Sắc sảo mà châm biếm
Lưu Quang Vũ sử dụng lối đối thoại sinh động, tự nhiên và đầy ẩn ý. Những câu nói tưởng vô thưởng vô phạt lại để lộ ra lối suy nghĩ thiển cận, phi lý.

Giọng điệu kịch bản mang tính châm biếm sâu cay, khiến người đọc vừa buồn cười, vừa thấy lo ngại cho một kiểu tư duy hành chính nặng hình thức.

 4. Thông điệp nghệ thuật sâu sắc
Nhà văn gửi gắm lời cảnh tỉnh về bệnh hình thức, quan liêu, chạy theo thành tích, làm sai lệch bản chất công việc phục vụ dân.
Đồng thời, nhắc nhở rằng danh nghĩa không thể thay thế cho thực chất. Một cái tên không thể che lấp được cuộc sống thực của người dân nếu đời sống vẫn còn nghèo khổ, thiếu thốn.