Vật không xương sống là những sinh vật có cấu trúc cơ thể không có xương sống, hay nói cách khác là không có bộ khung xương bên trong như các loài động vật có xương sống (thú, chim, cá, lưỡng cư, bò sát). Thay vào đó, các sinh vật này có thể có một lớp vỏ ngoài bảo vệ, hoặc có một cấu trúc mềm mại và linh hoạt giúp chúng duy trì sự sống.

Đặc điểm chung của vật không xương sống:
Không có hệ xương: Đây là đặc điểm nổi bật của nhóm động vật này. Thay vì xương, các vật không xương sống có thể có các cấu trúc khác như vỏ cứng (trong trường hợp của các loài động vật thân mềm như ốc, sò) hoặc cấu trúc cơ thể mềm mại như trong trường hợp của sứa, giun, bướm.
Cấu trúc cơ thể đa dạng: Các sinh vật không xương sống có sự đa dạng cao về hình dạng và cấu trúc cơ thể. Chúng có thể có hình dạng đối xứng (ví dụ như sao biển, bạch tuộc) hoặc không đối xứng (như sứa). Một số loài có vỏ ngoài như vỏ sò, vỏ tôm để bảo vệ cơ thể, trong khi những loài khác như giun, sứa lại có cơ thể mềm và linh hoạt.
Di chuyển và sinh sống trong môi trường khác nhau: Các loài không xương sống có thể sống ở hầu hết mọi môi trường, từ biển, nước ngọt cho đến môi trường đất liền. Chúng có thể di chuyển bằng cách bơi (như sứa), bò (như sâu bướm), hoặc trườn (như ốc sên, tôm).
Phân loại đa dạng: Vật không xương sống bao gồm nhiều nhóm sinh vật khác nhau, chẳng hạn như:

Giun: Giun đất, giun đũa, giun sán.
Côn trùng: Muỗi, ruồi, bướm, kiến.
Động vật thân mềm: Ốc, sò, mực.
Giáp xác: Tôm, cua, giáp xác.
Sứa và động vật thuộc ngành xơng: Sứa, hải quỳ, sao biển.
Chế độ dinh dưỡng và sinh sản: Các loài động vật không xương sống có thể ăn thực vật, động vật hoặc cả hai (ăn tạp). Cơ chế sinh sản của chúng rất đa dạng, có loài sinh sản vô tính (phân cắt, nảy chồi) và có loài sinh sản hữu tính với sự tham gia của giao tử.
Vai trò của vật không xương sống trong thiên nhiên:
Duy trì cân bằng sinh thái: Các loài vật không xương sống đóng vai trò quan trọng trong chuỗi thức ăn, cung cấp thức ăn cho nhiều loài động vật ăn thịt. Chúng cũng tham gia vào quá trình phân hủy các chất hữu cơ, giúp duy trì sự cân bằng của hệ sinh thái.
Nguồn lợi cho con người: Một số loài vật không xương sống như tôm, cua, sò, mực, ngao,... là nguồn thực phẩm quan trọng đối với con người. Chúng cũng được khai thác trong ngành dược phẩm, công nghiệp và làm cảnh.
Đóng góp vào sự đa dạng sinh học: Vật không xương sống chiếm phần lớn trong các hệ sinh thái và đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển và duy trì sự đa dạng sinh học trên Trái đất.
Một số ví dụ về vật không xương sống:
Sứa: Sứa là động vật biển không xương sống với cấu trúc mềm và cơ thể trong suốt. Chúng di chuyển nhờ các cử động co bóp của cơ thể và có thể có độc tố để tự vệ.
Côn trùng: Là nhóm động vật đa dạng nhất trong các loài vật không xương sống. Các côn trùng như kiến, ruồi, bướm, sâu bướm, bọ cánh cứng có vai trò quan trọng trong việc thụ phấn, kiểm soát dịch hại và phân hủy chất hữu cơ.
Giáp xác: Bao gồm các loài như tôm, cua, ốc, giáp xác là các loài động vật có vỏ ngoài cứng, giúp bảo vệ cơ thể. Chúng thường sống ở biển và là nguồn thực phẩm chính trong ngành công nghiệp thủy sản.
Giun đất: Là một trong những loài vật không xương sống quan trọng đối với đất, giun đất giúp cải thiện cấu trúc đất và làm tăng độ phì nhiêu của đất thông qua việc phân hủy chất hữu cơ.

=> Vật không xương sống là nhóm động vật vô cùng phong phú và đa dạng, đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái. Chúng không chỉ có giá trị về mặt sinh học mà còn có tác dụng lớn đối với con người trong các lĩnh vực thực phẩm, công nghiệp và nghiên cứu khoa học. Việc bảo vệ và duy trì sự đa dạng của các loài vật không xương sống là điều cần thiết để giữ gìn sự cân bằng của hệ sinh thái và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

 Động vật không xương sống trong đất gồm có "toàn thời gian" (giun đất, động vật không xương sống kích thước lớn và nhiều loài kích thước nhỏ và trung bình) và "bán thời gian" (ấu trùng côn trùng, côn trùng xây tổ trong đất). Động vật không xương sống sống kích thước lớn có đường kính > 2 mm và có thể nhìn thấy bằng mắt thường chúng kiếm ăn trên đất, trên bề mặt rác thải và thành phần của chúng bao gồm giun đất, động vật nhiều chân, bọ gổ, ấu trùng bọ cánh cứng, sâu bướm, ve sầu, kiến sư tử, sâu tai, bọ bạc, ốc sên, nhện bắt mồi, bọ cạp, ấu trùng ruồi và ong, gián, kiến,...Những loài kích thước trung bình có đường kính từ 0,1-2 mm và bao gồm chủ yếu là các loài như bọ đuôi bật, bọ hai đuôi, nhện, bọ cạp giả,  rết vườn  và giun trắng,... Những loài kích thước nhỏ có đường kính  < 0.l mm, vô cùng phong phú, có mặt khắp nơi và đa dạng.
      Hầu hết các hoạt động sinh học xảy ra trong vòng 20 cm trên cùng của đất, kết quả cuộc khảo sát về sự phong phú và đa dạng của động vật không xương sống trên vườn cây ăn trái và đồng cỏ cho thấy chúng rất phong phú trong 5 cm trên cùng của đất và rác thảiĐất được xem là một ngôi nhà cho động vật không xương sống đất, tham gia vào trong hệ sinh thái nông nghiệp khác nhau.
            Động vật không xương sống trong đất: Kẻ thù hay bạn?
      Nhiều nông dân xem tất cả chỉ là dich hại và nghĩ “ làm thế nào để giết chúng”. Trong thực tế chỉ có ít loài gây hại cây trồng, còn phần đông trong số chúng là quan trọng và được sử dụng rất nhiều để tạo ra độ phì cho đất. Các động vật không xương sống trong đất có tầm quan trọng vì:
      - Chúng giúp phân hủy vật liệu hữu cơ và tạo ra mùn đất.
     - Chúng hòa trộn vật chất hữu cơ với các hạt đất và vì thế tập hợp các hạt đất thành một kết cấu ổn định không dễ bị vỡ rời ra.
     - Chúng tạo thành các đường ngầm giúp rễ cây phát triển sâu và thông thoáng đất.
     - Chúng giúp khống chế sâu hại và các sinh vật gây bệnh làm ảnh hưởng tới rễ cây.

Động vật không xương sống (Invertebrata) là một cận ngành của giới động vật không sở hữu hoặc không phát triển về cột sống và ngay tên gọi đã phản ánh đặc trưng của những loài này là không có xương sống. Nhóm này chiếm 97% trong tổng số các loài động vật[1] – tất cả động vật trừ các loài động vật trong phân ngành Động vật có xương sống (Vertebrata) như cá, bò sát, lưỡng cư, chim và thú.

Các động vật không xương sống hợp thành một nhóm cận ngành. Phát sinh từ một tổ tiên nhân chuẩn đa bào chung, tất cả các ngành trong nhóm này là các động vật không xương sống cùng với 2 trong số 3 phân ngành trong ngành động vật có dây sống là Tunicata và Cephalochordata. Hai phân ngành này cùng với tất cả các loài động vật không dây sống đã biết khác có chung một nhóm Hox gene, trong khi các loài động vật có xương sống có nhiều hơn một cụm Hox gene nguyên thủy.

Trong ngành nghiên cứu động vật học cổ và cổ sinh học, những động vật không xương sống thường được nghiên cứu trong mối liên hệ hóa thạch được gọi là cổ sinh học động vật không xương sống.

Vật không có xương sống, hay còn gọi là động vật không xương sống, là nhóm động vật không có bộ khung xương nội hoặc xương sống. Nhóm này bao gồm nhiều loài đa dạng, chiếm khoảng 95% các loài động vật trên Trái Đất. Dưới đây là một số đặc điểm và ví dụ về các loại động vật không xương sống:

 * Đặc điểm chung
-Cấu trúc cơ thể: Thường có cơ thể mềm mại, nhiều loài có vỏ ngoài bảo vệ (ví dụ: ốc hoặc cua).
Hệ thống tuần hoàn: Nhiều loài không có hệ tuần hoàn phức tạp mà sử dụng hệ thống khác như hệ thống tiêu hóa.
- Cách sinh sản: Động vật không xương sống có thể sinh sản theo nhiều cách khác nhau, bao gồm sinh sản hữu tính và vô tính.
Các nhóm động vật không xương sống điển hình
+Giáp xác:

Ví dụ: Tôm, cua, ghẹ
Đặc điểm: Có vỏ cứng bảo vệ và thường sống ở môi trường nước.
Động vật thân mềm:

Ví dụ: Ốc, mực, bạch tuộc
Đặc điểm: Có cơ thể mềm và thường có vỏ ngoài (ví dụ: ốc) hoặc không có vỏ (như bạch tuộc).
Sâu bọ:

Ví dụ: Côn trùng, nhện
Đặc điểm: Có cơ thể phân khúc, thường có chân và một số loài có cánh.
Động vật đơn bào:

Ví dụ: Amip, tảo
Đặc điểm: Gồm những sinh vật đơn bào, thường nhỏ bé và sống ở môi trường nước.
Nấm và nguyên sinh vật:

Từ nhóm này, một số nấm như mốc có thể được xem như không xương sống, xây dựng từ những thành phần khác nhau.
Vai trò của động vật không xương sống
Tham gia vào chuỗi thức ăn: Chúng là nguồn thức ăn cho nhiều loài động vật khác.
Tham gia vào chu trình sinh thái: Nhiều loài không xương sống giúp phân hủy chất hữu cơ, góp phần vào chu trình dinh dưỡng trong hệ sinh thái.
Đóng vai trò trong sản xuất thực phẩm: Một số loài như tôm, cua, và mực được nuôi và khai thác để làm thực phẩm cho con người.
Động vật không xương sống rất phong phú và đa dạng, đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái và đời sống hàng ngày của con người. Nếu bạn muốn biết thêm chi tiết về một nhóm cụ thể nào đó, hãy cho tôi biết nhé!