Nhân vật trữ tình trong bài thơ "Qua Đèo Ngang" của Bà Huyện Thanh Quan mang một tâm trạng buồn bã, cô đơn và hoài cổ. Tâm trạng này được thể hiện qua bức tranh thiên nhiên và những cảm xúc nội tâm của nhân vật:

Nỗi cô đơn giữa không gian hoang vắng:
Khi đứng trước khung cảnh đèo Ngang, nhân vật trữ tình cảm nhận được sự mênh mông, hiu quạnh của thiên nhiên:
"Bước tới đèo Ngang bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa."
Không gian vắng lặng, với hình ảnh hoàng hôn buông xuống và sự đan xen hoang sơ của "cỏ cây" và "đá lá," gợi lên cảm giác lạc lõng và cô tịch.
Nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương:
"Nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc,
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia."
Tiếng kêu của chim cuốc, chim đa đa như đồng vọng với nỗi nhớ nước, thương nhà trong lòng nhân vật trữ tình. Đó là nỗi nhớ gia đình, quê hương, đồng thời cũng là nỗi niềm của người tri thức trước sự suy tàn của thời cuộc.
Nỗi hoài cổ và cảm giác bất lực:
Nhân vật trữ tình không chỉ buồn vì sự cô đơn hiện tại mà còn day dứt bởi nỗi niềm hoài cổ. Bà Huyện Thanh Quan, qua nhân vật trữ tình, bộc lộ tâm trạng trăn trở về thế sự, lòng xót xa cho cảnh nước mất nhà tan, nhưng lại bất lực trước thực tại.
Sự nhỏ bé của con người trước thiên nhiên:
Hình ảnh "một mảnh tình riêng, ta với ta" đã đẩy nỗi cô đơn của nhân vật trữ tình lên cao trào. Con người trở nên nhỏ bé trước không gian rộng lớn và thời gian vô tận, chỉ còn lại sự đối diện với chính mình trong cô độc.