Bài thơ "Lỗi sầu oán của người cung nữ" là một tác phẩm thể hiện tâm trạng buồn bã, cô đơn và đầy tiếc nuối của một người phụ nữ trong cung, có lẽ là một cung nữ hay một nhân vật bị giam hãm trong cuộc sống không tự do. Bài thơ được chia thành nhiều đoạn, mỗi đoạn đều truyền tải những cảm xúc sâu lắng về tâm trạng sầu muộn, bế tắc, và sự vật lộn với cuộc sống bị kìm hãm.

Phân tích các đoạn thơ:
Ngày sáu khắc tim mong nhạn vắng

Ý nghĩa: Câu thơ mở đầu thể hiện sự cô đơn của nhân vật. "Ngày sáu khắc" là cách nói về thời gian trôi qua trong sự mòn mỏi, khắc khoải. "Tim mong nhạn vắng" ám chỉ việc đợi chờ một điều gì đó mà không bao giờ đến, tương tự như việc chờ đợi một người hay một hy vọng mà không thành. Cung nữ mong đợi sự xuất hiện của "nhạn" (chim nhạn – biểu tượng của tình yêu, của người yêu) nhưng lại thấy vắng lặng, thất vọng.
Đêm năm canh tiếng lắng chuông rền

Ý nghĩa: Đoạn này nhấn mạnh sự yên tĩnh lạnh lẽo vào ban đêm, khi thời gian trôi qua một cách chậm rãi và tẻ nhạt. "Đêm năm canh" thể hiện một đêm dài không có gì thú vị, chỉ còn lại tiếng chuông rền vang trong không gian tĩnh lặng, làm tăng thêm sự cô đơn, buồn bã trong lòng nhân vật.
Lạnh lùng thay giấc cô miên

Ý nghĩa: "Cô miên" là giấc ngủ cô đơn, tẻ nhạt. Câu này thể hiện sự lạnh lẽo, cô đơn ngay cả trong giấc ngủ, không có sự an ủi hay che chở nào. Cung nữ không chỉ cô đơn khi thức mà ngay cả trong giấc mơ, cô cũng không thoát khỏi cảm giác lạc lõng.
Mùi hương tịch mịch, bóng đèn thâm u

Ý nghĩa: "Mùi hương tịch mịch" và "bóng đèn thâm u" là hình ảnh tượng trưng cho sự vắng lặng, tĩnh mịch trong không gian. "Tịch mịch" (im lặng, vắng vẻ) và "thâm u" (tối tăm, mờ mịt) thể hiện sự ảm đạm trong không gian xung quanh, phản ánh tâm trạng u uất của nhân vật. Sự vật xung quanh, dù là hương thơm hay ánh sáng, đều không đủ để xua đi nỗi cô đơn.
Tranh biếng ngắm trong đồ tố nữ

Ý nghĩa: Nhân vật không còn quan tâm đến những món đồ trang trí, tranh ảnh mà trước kia có thể đã từng yêu thích. Đây là dấu hiệu của sự chán nản, mất đi sự hứng thú và sự thờ ơ đối với những điều đẹp đẽ xung quanh. Từ "biếng ngắm" cho thấy tâm trạng của người cung nữ đang trở nên uể oải, không còn năng lượng để tận hưởng những điều vốn dĩ mang lại niềm vui.
Mặt buồn trông trên cửa nghiêm lâu

Ý nghĩa: Mặt buồn thể hiện sự thất vọng, đượm buồn. "Cửa nghiêm lâu" có thể ám chỉ cửa cung điện, nơi mà người cung nữ bị giam hãm, không được tự do. Nhân vật tự nhìn mình trong gương, thấy hình ảnh mệt mỏi, chán chường của chính mình.
Một mình đứng tủi ngồi sầu

Ý nghĩa: Cung nữ cảm thấy cô đơn và sầu muộn, không có ai để chia sẻ. "Đứng tủi" và "ngồi sầu" là những động từ diễn tả sự lẻ loi và suy tư trong sự cô đơn tuyệt vọng.
Đã than với nguyệt lại rầu với hoa

Ý nghĩa: "Than với nguyệt" và "rầu với hoa" cho thấy sự giao cảm giữa nhân vật với thiên nhiên. Cung nữ không chỉ tâm sự với người xung quanh mà còn tìm đến những yếu tố thiên nhiên như trăng và hoa để bày tỏ nỗi lòng. Tuy nhiên, trăng và hoa không thể giải quyết nỗi sầu của cô, tất cả đều vô nghĩa trong sự cô đơn này.
Tổng quan về thông điệp và cảm xúc trong bài thơ:
Bài thơ "Lỗi sầu oán của người cung nữ" truyền tải một thông điệp mạnh mẽ về nỗi cô đơn, buồn tủi và sự giam cầm của người phụ nữ trong xã hội xưa, đặc biệt là những người cung nữ trong cung đình. Những hình ảnh như trăng, hoa, chuông, cô miên đều không chỉ mang giá trị nghệ thuật mà còn phản ánh rõ nét cảm giác u uất, đau khổ của nhân vật chính. Thời gian trôi qua với sự khắc khoải, chán nản, và tất cả các yếu tố xung quanh không đủ để giúp nhân vật thoát khỏi tâm trạng thất vọng và buồn bã.

Thông qua bài thơ, tác giả không chỉ mô tả tâm trạng của một cung nữ mà còn khơi gợi lên một vấn đề lớn hơn về sự giam hãm quyền tự do và cảm giác bị kìm kẹp trong xã hội phong kiến. Bài thơ khắc họa rõ nét sự mong mỏi tự do và khát vọng được giải thoát khỏi những ràng buộc và giới hạn trong cuộc sống của người phụ nữ.

Bài thơ không chỉ là lời tâm sự của một người cung nữ, mà còn là tiếng nói của những nỗi đau tiềm ẩn, của những người phụ nữ trong xã hội xưa, khi họ phải sống trong sự bó buộc, và phải chịu đựng những nỗi buồn không thể giải tỏa. Thông qua đó, bài thơ cũng gửi gắm một thông điệp về sự khát khao tự do, niềm mong mỏi được sống đúng với bản thân mình.