Trong bài "Lời hát sắp, Lời hát ngược" của nhà thơ Nguyễn Du, nhân vật Xúy Vân được thể hiện qua tâm trạng buồn bã, uất ức và đầy dằn vặt về tình cảnh của mình. Cách sử dụng hình ảnh "sắp" và "ngược" trong tựa đề cũng như lời ca của Xúy Vân là những biểu hiện tinh tế của tâm trạng này.

Tâm trạng của Xúy Vân được thể hiện qua cách cô hát và những lời than thở, tâm sự. Lời hát của Xúy Vân là sự thể hiện của nỗi niềm và sự đau đớn trong lòng. Xúy Vân là một cô gái trẻ đẹp, nhưng lại phải chịu cảnh sống cô đơn, bị ép gả cho một người mình không yêu. Trong những lời hát sắp, cô thể hiện nỗi buồn về cuộc sống không theo ý muốn, sự bất lực khi phải làm tròn những trách nhiệm xã hội mà không có sự tự do trong lựa chọn cuộc đời mình. Hát ngược là một cách diễn đạt tâm trạng đầy mâu thuẫn, phản ánh sự dằn vặt, muốn thoát ra nhưng lại không thể.

Lời than của Xúy Vân không chỉ là những lời trách móc hay tự thương mình mà còn là sự phản ánh của sự bi kịch trong cuộc đời cô. Xúy Vân than về số phận, về cuộc sống mà cô phải sống trong sự cam chịu, không được tự do làm chủ đời mình. Cô cảm thấy mình bị xã hội, gia đình, và hoàn cảnh ép buộc phải sống theo những quy tắc và chuẩn mực mà không có sự tự do lựa chọn. Xúy Vân đau đớn khi nhìn nhận rằng cuộc sống của mình không có sự tự do, không có tình yêu đích thực, và cuộc sống hôn nhân của cô dường như chỉ là những nghĩa vụ phải thực hiện mà không có sự đồng cảm.

Từ đó, qua bài thơ, Nguyễn Du muốn gửi gắm sự cảm thông đối với những phụ nữ trong xã hội phong kiến, những người bị gò bó trong những khuôn phép và quy tắc, không được quyền quyết định vận mệnh của mình. Tâm trạng của Xúy Vân là sự phản ánh nỗi đau của những người phụ nữ không được tự do, phải chịu đựng những khổ đau trong cuộc sống mà họ không thể thay đổi.