Từ đầu thế kỷ 16 đến cuối thế kỷ 18, Quảng Nam là một vùng đất quan trọng ở miền Trung Việt Nam, không chỉ vì vị trí địa lý mà còn vì sự phát triển kinh tế và xã hội đặc sắc. Thời kỳ này, xã hội Quảng Nam chứng kiến nhiều biến động, ảnh hưởng bởi các yếu tố nội tại và ngoại lai.

1. Kinh tế
Trong giai đoạn này, Quảng Nam nổi bật với nền kinh tế nông nghiệp, phát triển mạnh mẽ nhờ đất đai màu mỡ và khí hậu thuận lợi. Nông dân trồng các loại cây lương thực như lúa, ngô, và cây công nghiệp như thuốc lá, tiêu. Bên cạnh nông nghiệp, thương mại cũng phát triển, đặc biệt ở Hội An – một cảng thị quan trọng. Hội An trở thành trung tâm giao thương sầm uất, thu hút thương nhân từ nhiều nơi, cả trong và ngoài nước, góp phần làm phong phú thêm đời sống kinh tế địa phương.

2. Xã hội
Cấu trúc xã hội Quảng Nam thời kỳ này tương đối đa dạng. Giai cấp thống trị chủ yếu là quan lại, địa chủ, trong khi giai cấp nông dân chiếm phần lớn dân số. Xã hội có sự phân chia rõ ràng giữa các giai tầng, với nhiều cuộc nổi dậy và khởi nghĩa diễn ra, phản ánh những bất công trong xã hội phong kiến. Một số phong trào nông dân xuất hiện do sự áp bức từ giai cấp thống trị và tình hình thiên tai.

3. Văn hóa và giáo dục
Thời kỳ này, văn hóa Quảng Nam phát triển phong phú với sự giao thoa giữa các nền văn hóa. Nho giáo, Phật giáo, và tín ngưỡng dân gian tồn tại song song, ảnh hưởng đến đời sống tinh thần của người dân. Giáo dục Nho học được chú trọng, với nhiều trường học được mở ra, tạo điều kiện cho việc học tập và phát triển tư tưởng.

4. Chính trị
Chính trị Quảng Nam thời kỳ này chịu ảnh hưởng của các triều đại phong kiến như Lê và Trịnh, sau đó là Nguyễn. Sự xung đột giữa các thế lực chính trị, cũng như các cuộc chiến tranh giữa các triều đại, gây ra nhiều khó khăn cho đời sống người dân. Các cuộc nổi dậy và khởi nghĩa thường xuyên diễn ra, thể hiện sự bất mãn của nhân dân trước những chính sách cai trị và áp bức.

5. Tác động từ bên ngoài
Giai đoạn này, Quảng Nam cũng chịu ảnh hưởng từ sự xâm lăng của các thế lực nước ngoài như Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha. Sự xuất hiện của các thương nhân ngoại quốc đã tạo ra những cơ hội mới cho phát triển kinh tế, nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức đối với văn hóa và chính trị địa phương.

Tình hình xã hội Quảng Nam từ đầu thế kỷ 16 đến cuối thế kỷ 18 là một giai đoạn chuyển biến mạnh mẽ với nhiều thách thức và cơ hội. Kinh tế nông nghiệp phát triển song song với thương mại, xã hội đa dạng nhưng đầy bất công, văn hóa phong phú nhưng cũng chịu ảnh hưởng từ các yếu tố bên ngoài. Tất cả những yếu tố này đã góp phần hình thành nên bản sắc văn hóa và lịch sử của Quảng Nam trong bối cảnh lịch sử Việt Nam.