Đây là thành phần tình thái dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với những sự việc được nói đến trong câu. Thành phần tình thái này có công dụng dùng để đánh giá sự vật , sự việc của người nói, người viết về nội dung được nói đến ở trong câu.

Các nhóm thành phần tình thái gồm:

Nhóm chỉ thái độ tin cậy : chắc, chắc là, có lẽ, hình như, ...
Nhóm chỉ quan điểm cá nhân: theo tôi, theo quan điểm của,...
Nhóm chỉ thái độ của người nói đối với người nghe : à, hả, hử, nhé, nhỉ, đây, đấy, ....ở cuối câu.
Dấu hiệu nhận biết câu có thành phần tình thái :

Dấu hiệu của thành phần tình thái được nhận biết qua những từ chỉ mức độ như chắc chắn, chắc chắn là , có lẽ, có lẽ là, ắt hẳn, chắc là ....Và khi bỏ các từ nhận biết này đi thì nghĩa của câu nó không thay đổi, bởi các từ này không nằm trong cấu trúc câu, không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu.

Ý nghĩa của thành phần tình thái:

Nêu độ tin cậy đối với sự việc được nói đến trong câu ;
Nêu nguồn ý kiến của sự việc được nói đến trong câu ;
Nêu thái độ, quan hệ giữa người nói và người nghe ;
Thái độ giữa người nói và người nghe, ngoài thành phần tình thái , còn được thể hiện rất rõ qua các từ xưng hô .
Ví dụ : Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh. ( Trích tác phẩm Chiếc lược ngà của tác giả Nguyễn Quang Sáng.)

Trong đó:  Cụm từ: " Với lòng mong nhớ của anh" là trạng ngữ, từ anh thứ nhất là chủ ngữ, nghĩ rằng là vị ngữ.

Ý nghĩa sự việc qua suy nghĩ của người nói là : Anh Sáu nghĩ rằng con anh sẽ thể hiện tình cảm với mình.Nhận định của người nói được thể hiện qua từ " chắc ".thể hiện sự phỏng đoán của người kể chuyện với mức độ khá tin cậy.

Ví dụ: Có lẽ hôm nay trời sẽ mưa.

2.2 Thành phần cảm thán.
Đây là thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lý của người nói, người viết như vui, mừng, buồn tủi, giận... để có thể bộc lộ cảm xúc và thể hiện tư tưởng tình cảm yêu mến, tự hào ...của người nói người viết qua câu nói, câu viết của mình. Thành phần cảm thán trong câu có thể tách thành câu riêng (  câu đặc biệt ). Dù có điểm chung là không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu nên được gọi là thành phần biệt lập nhưng cần dựa vào.

Dấu hiệu nhận biết thành phần cảm thán

Dấu hiệu nhận biết các câu có thành phần cảm thán thông thường được nhận biết qua những câu nói, câu viết có chứa các từ ngữ cảm thán như là: ồ, trời ơi, ôi, ...

Ví dụ : trong một tác phẩm văn học của nhà văn Nguyễn Thành Long có câu: Trời ơi, chỉ còn năm phút!

Câu văn được thêm thành phần cảm thán qua từ " trời ơi " như thể hiện cảm xúc tiếc nuối.

Nghĩa của sự việc là thời gian còn rất ngắn ngủi, sắp phải chia tay .

Hay một câu thơ của nhà thơ Tố hữu có sử dụng thành phần cảm thán  như :

" Ôi lòng Bác vậy cứ thương ta

Thương cuộc đời chung thương cỏ hoa."

Hay trong bài thơ Sao chiến thắng của Chế Lan Viên có đoạn:

" Ôi Tổ quốc ta, ta yêu như máu thịt 

Như mẹ cha ta, như vợ như chồng

Ôi tổ quốc, nếu cần, ta chết

Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi, con sông."

Cũng có sử dụng thành phần biệt lập là thành phần cảm thán trong câu.

2.3 Thành phần gọi - đáp.
Đây là thành phần gọi đáp dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp để qua đó thể hiện được thái độ của người nói, người viết với người nghe, người đọc. Thành phần gọi - đáp có công dụng dùng để thiết lập cuộc thoại, duy trì cuộc giao tiếp và thể hiện được thái độ của người nới, người viết đối với người nghe, người đọc.

Dấu hiệu được dùng để nhận biết  những câu nói, câu viết có thành phần biệt lập gọi đáp là những từ ngữ gọi đáp, thông qua những câu nói, câu viết có chứa các từ như: thưa ông, thưa bà, anh ơi, ... 

Ví dụ: Thưa mẹ, con mới đi học về.

Ví dụ: Linh ơi, cậu cho tớ mượn quyển sách nhé.

2.4. Thành phần phụ chú
Đây là thành phần được dùng để chú thích bổ sung thông tin một số chi tiết cho nội dung chính của câu và có công dụng bổ sung chi tiết cho nội dung chính của câu nêu thái độ , tâm trạng, ...kèm theo lời nói của nhân vật hoặc có thể là nêu xuất xứ của lời nói, văn bản. Thành phần phụ chú thường được đặt giữa 2 dấu gạch ngang, phẩy, ngoặc đơn, giữa 1 dấu gạch ngang với một dấu phẩy hoặc sau dấu hai chấm.

Dấu hiệu nhận biết thành phần phụ chú:

Dấu hiệu nhận biết thành phần phụ chú này được thể hiện qua cấu tạo từ, cụm từ, cụm chủ - vị ,việc câu nói, câu viết thường được thể hiện theo hình thức đặt giữa 2 dâu gạch ngang (- - ), 2 dấu phấy (' ') hoặc 2 dấu ngoặc kép ( " " ).

Ví dụ trong tác phẩm văn học chiếc lược ngà của nhà văn Nguyễn Quang Sáng có câu: Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con gái duy nhất, chưa đầy một tuổi. 

" Phần - và cũng là đứa con gái duy nhất của anh " là thành phần biệt lập trong câu. Có tác dụng chú thích, bổ sung thông tin cho cụm từ đứa con gái đầu lòng.

Ví dụ: Bác Hồ là người cha già vĩ đại của dân tộc.

Như vậy, thành phần biệt lập được phân thành 4 loại, mỗi loại thành phần biệt lập có những ý nghĩa khác nhau. Trong đó, thành phân tình thái sẽ có tác dụng thể hiện các nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu, thành phần cảm thán có tác dụng bộ lộ tâm lý của người nói như vui , buồn , mừng, giận,; thành phần gọi- đáp có tác dụng để tạo lập và duy trì mồi quan hệ giao tiếp còn thành phần phụ chú sẽ có tác dụng bổ sung chi tiết cho nội dung chính của câu. Mỗi một thành phần sẽ có những tác dụng khác nhau nhưng nó giúp cho câu văn , lời nói của người nói người viết được hàm đọng, súc tích nhiều hơn.