Cách giải bài tập xác suất trong di truyền quần thể - quần thể tự phối

XÁC SUẤT TRONG DI TRUYỀN QUẦN THỂ

DẠNG BÀI: QUẦN THỂ TỰ PHỐI

A. LƯU Ý LÝ THUYẾT

Quần thể tự phối là quần thể có các cá thể sinh sản hữu tính bằng tự thụ tinh hoặc tự thụ phấn. Ở quần thể tự phối, có tỉ lệ kiểu gen không theo công thức của định luật Hacdi-Vanberg (không cân bằng di truyền).

- Đối với quần thể tự phối, khi tính tỉ lệ kiểu gen phải căn cứ vào tỉ lệ kiểu gen Aa theo công thức:

Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có xAA + yAa + zaa = 1.

Thì ở thế hệ F_n:

tỉ lệ kiểu gen 

tỉ lệ kiểu gen 

tỉ lệ kiểu gen 

B. CÁC DẠNG BÀI TẬP THƯỜNG GẶP

1. Dạng bài toán chỉ có 1 cặp gen

Bài 1: Một quần thể tự phối ở thế hệ xuất phát có tỉ lệ kiểu gen là 0,1 AA : 0,4Aa : 0,5aa. Ở thế hệ F₂, lấy ngẫu nhiên 1 cá thể, xác suất để thu được cá thể thuần chủng là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải:

Bước 1: Xác định cấu trúc di truyền của quần thể ở thời điểm F₂

- Khi các cá thể tự phối thì

Ở thế hệ F₂ có kiểu gen Aa chiếm tỉ lệ

Kiểu gen AA có tỉ lệ

Kiểu gen aa có tỉ lệ

- Cấu trúc di truyền của quần thể ở thế hệ F₂ là 0,25 AA + 0,1 Aa + 0,65aa =1.

Bước 2: Tìm tỉ lệ cá thể thuần chủng ở F₂.

Cá thể thuần chủng gồm có 0,25AA và 0,65aa.

 Ở F₂, cá thể thuần chủng chiếm tỉ lệ = 0,25 + 0,65 = 0,9.

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Lấy ngẫu nhiên 1 cá thể thì xác suất để thu được cá thể thuần chủng = 0,9.

Bài 2: Ở một loài thực vật, gen A quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với alen a quy định hoa vàng. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có tỉ lệ kiểu gen là 0,2AA : 0,8Aa. Ở thế hệ F₃, lấy ngẫu nhiên 3 cây, xác suất để thu được 2 cây hoa đỏ là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải:

Bước 1: Xác định cấu trúc di truyền của quần thể ở thời điểm F₃

- Khi các cá thể tự phối thì

Ở thế hệ F₃ có kiểu gen Aa chiếm tỉ lệ

Kiểu gen AA có tỉ lệ

Kiểu gen aa có tỉ lệ

- Cấu trúc di truyền của quần thể ở thế hệ F₃ là 0,55AA + 0,1Aa + 0,35aa =1.

Bước 2: Tìm tỉ lệ cây hoa đỏ và cây hoa trắng ở F₃.

Cấu trúc di truyền của quần thể ở thế hệ F₃ là 0,55AA + 0,1 Aa + 0,35aa =1

 Cây hoa đỏ (AA và Aa) chiếm tỉ lệ = 0,55 + 0,1 = 0,65.

Cây hoa trắng (aa) chiếm tỉ lệ = 0,35.

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Ở thế hệ F₃, lấy ngẫu nhiên 3 cây, xác suất để thu được 2 cây hoa đỏ là

Bài 3: Ở một loài thực vật sinh sản bằng tự thụ phấn, gen A quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với a quy định hoa trắng. Thế hệ xuất phát của một quần thể có 100% cây hoa đỏ. Ở thế hệ F₂, cây hoa trắng chiếm tỉ lệ 9%. Lấy ngẫu nhiên 2 cây hoa đỏ ở F₂, xác suất để thu được 1 cây thuần chủng là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải:

Bước 1: Xác định cấu trúc di truyền của quần thể ở thời điểm F₂

- Gọi tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ xuất phát là (1 - x) AA : x Aa

- Ở thế hệ F₂ có tỉ lệ cây hoa trắng = 9% = 0,09.

Ở thế hệ F₂, kiểu gen Aa có tỉ lệ

Kiểu gen aa có tỉ lệ

- Vậy cấu trúc di truyền ở thế hệ xuất phát là 0,76AA + 0,24Aa =1.

- Ở thế hệ F₂ có

AA có tỉ lệ

aa có tỉ lệ

Cấu trúc di truyền ở thế hệ F₂ là 0,85AA + 0,06Aa + 0,09aa = 1.

Bước 2: Tìm tỉ lệ cá thể thuần chủng trong số các cây hoa đỏ ở F₂

Ở F₂ có cấu trúc di truyền là 0,85 AA + 0,06Aa + 0,09aa = 1

 Cây hoa đỏ gồm có 0,85AA và 0,06Aa.

Trong số các cây hoa đỏ, cây thuần chủng chiếm tỉ lệ

Cây không thuần chủng chiếm tỉ lệ = 1 - 0,93 = 0,07.

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Lấy ngẫu nhiên 2 cây hoa đỏ ở F₂, xác suất để thu được 1 cây thuần chủng là

Bài 4: Ở một loài thực vật sinh sản bằng tự thụ phấn, gen A quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với a quy định hoa trắng. Thế hệ xuất phát của một quần thể có tỉ lệ kiểu hình 90% cây hoa đỏ, 10% cây hoa trắng. Ở thế hệ F₂, cây hoa trắng chiếm tỉ lệ 40%. Nếu ở F₂, các cá thể giao phấn ngẫu nhiên thu được F₃. Lấy ngẫu nhiên 3 cây F₃, xác suất để thu được 2 cây hoa đỏ là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải:

Bước 1: Xác định cấu trúc di truyền của quần thể ở thời điểm F₂

- Gọi tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ xuất phát là (0,9 - x) AA : x Aa : 0,1 aa.  (1)

- Ở thế hệ F₂ có tỉ lệ cây hoa trắng = 40% = 0,4.

Ở thế hệ F₂, kiểu gen Aa có tỉ lệ

Kiểu gen aa có tỉ lệ

Thay x = 0,8 vào (1) ta được (0,9 - 0,8) AA : 0,8 Aa : 0,1aa.

- Vậy cấu trúc di truyền ở thế hệ xuất phát là 0,1 AA + 0,8 Aa + 0,1 aa =1.

- Ở thế hệ F₂ có 

AA có tỉ lệ

aa có tỉ lệ

Cấu trúc di truyền ở thế hệ F₂ là 0,4AA + 0,2Aa + 0,4aa = 1.

Bước 2: Tìm tỉ lệ kiểu hình ở F₃

- Các cá thể F₂ giao phấn ngẫu nhiên nên ở đời F₃ sẽ có cấu trúc di truyền tuân theo định luật Hacdi -Vanberg: p² A A + 2pq Aa + q² aa = 1

- Tần số của A là

. Tần số của a là q = 1 - 0,5 = 0,5.

- Cấu trúc di truyền ở F₃ là 0,25AA + 0,5Aa + 0,25aa = 1

 Tỉ lệ kiểu hình ở đời F₃ là 0,75 cây hoa đỏ : 0,25 cây hoa trắng.

Cây hoa đỏ chiếm tỉ lệ = 0,75; Cây hoa trắng chiếm tỉ lệ = 0,25.

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Lấy ngẫu nhiên 3 cây F₃, xác suất để thu được 2 cây hoa đỏ là

2. Dạng bài toán có từ 2 cặp gen trở lên

Bài 1: Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có cấu trúc di truyền là

          0,1AABB + 0,2AaBB + 0,2AABb + 0,2AaBb + 0,1 Aabb + 0,2aabb = 1.

Ở F₂, lấy ngẫu nhiên 2 cá thể, xác suất để thu được 1 cá thể có kiểu gen AaBb là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải:

Bước 1: Đánh giá xem kiểu gen nào của thế hệ xuất phát có thể sinh ra kiểu gen cần tính xác suất

- Chúng ta nên đánh giá xem trong số những kiểu gen ở thế hệ xuất phát thì kiểu gen nào khi tự phối sẽ sinh ra đời con có kiểu gen AaBb.

- Trong 6 kiểu gen ở thế hệ xuất phát thì chỉ có kiểu gen AaBb khi tự phối mới sinh ra đời con có kiểu gen AaBb.

Bước 2: Tìm tỉ lệ của loại kiểu gen AaBb ở F₂

- Ở quần thể này, kiểu gen AaBb chỉ do kiểu gen AaBb ở thế hệ xuất phát sinh ra nên ta chỉ căn cứ vào kiểu gen này đê tính mà không chú ý tới những kiểu gen khác.

- Kiểu gen Aa khi tự phối thì đời F₂ có tỉ lệ Aa

- Kiểu gen Bb khi tự phối thì đời F₂ có tỉ lệ Bb

 Ở F₂, kiểu gen AaBb chiếm tỉ lệ

Các kiểu gen còn lại chiếm tỉ lệ

= 1 - 0 0175 = 0 9875

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Ở F₂, lấy ngẫu nhiên 2 cá thể, xác suất để thu được 1 cá thể có kiểu gen AaBb là

Bài 2: Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có cấu trúc di truyền là

0,15AABB + 0,15AaBb + 0,2AAbb + 0,2A0abb + 0,15aaBb + 0,15aabb = 1.

Ở F₂, lấy ngẫu nhiên 2 cá thể, xác suất để thu được 1 cá thể có kiểu gen AAbb là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải:

Bước 1: Đánh giá xem kiểu gen nào của thế hệ xuất phát có thể sinh ra kiểu gen cần tính xác suẩt

- Chúng ta nên đánh giá xem trong số những kiểu gen ở thế hệ xuất phát thì kiểu gen nào khi tự phối sẽ sinh ra đời con có kiểu gen AAbb.

- Trong 6 kiểu gen ở thế hệ xuất phát thì có 3 kiểu gen là AaBb, AAbb, Aabb khi tự phối sẽ sinh ra đời con có kiểu gen AAbb.

Bước 2: Tìm tỉ lệ của loại kiểu gen AAbb ở F₂

- Kiểu gen 0,15AaBb khi tự phối thì đến F₂, sẽ sinh ra kiểu gen AAbb với tỉ lệ

- Kiểu gen 0,2AAbb khi tự phối thì đến F₂, sẽ sinh ra kiểu gen AAbb với tỉ lệ

- Kiểu gen 0,2Aabb khi tự phối thì đến F₂, sẽ sinh ra kiểu gen AAbb với tỉ lệ

Ở F₂, kiểu gen AAbb chiếm tỉ lệ = 0,021 + 0,2 + 0,019 = 0,24.

Các kiểu gen còn lại chiếm tỉ lệ = 1 - 0,24 = 0,76.

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Ở F₂, lấy ngẫu nhiên 2 cá thể, xác suất để thu được 1 cá thể có kiểu gen AAbb là

Bài 3: Ở một loài thực vật, gen A quy định thân cao trội hoàn toàn so với alen a quy định thân thấp; Gen B quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với alen b quy định hoa trắng; hai cặp gen này nằm trên 2 cặp NST khác nhau. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có cấu trúc di truyền là 0,1AABB + 0,1 AaBb + 0,2AAbb + 0,1 Aabb + 0,15aaBB + 0,15aaBb + 0,2aabb = 1. Ở F₂, lấy ngẫu nhiên 3 cá thể, xác suất để thu được 2 cá thể thân cao, hoa đỏ thuần chủng là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải:

Bước 1: Đánh giá xem kiểu gen nào của thế hệ xuất phát có thể sinh ra kiểu gen cần tính xác suất

- Cây thân cao, hoa đỏ thuần chủng là cây có kiểu gen AABB.

- Trong 7 kiểu gen ở thế hệ xuất phát thì có 2 kiểu gen là AABB, AaBb khi tự phối sẽ sinh ra đời con có kiểu gen AABB.

Bước 2: Tìm tỉ lệ của loại kiểu gen AABB ở F₂

- Kiểu gen 0,1 AABB khi tự phối thì đến F₂, sẽ sinh ra kiểu gen AABB với tỉ lệ

= 0,1 x 1 = 0,2.

- Kiểu gen 0,1 AaBb khi tự phối thì đến F₂, sẽ sinh ra kiểu gen AABB với tỉ lệ

Ở F₂, kiểu gen AABB chiếm tỉ lệ = 0,2 + 0,014 = 0,214

Các kiểu gen còn lậi chiếm tỉ lệ = 1 - 0,214 = 0,786.

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Ở F₂, lấy ngẫu nhiên 3 cá thể, xác suất để thu được 2 cá thể thân cao, hoa đỏ thuần chủng là

Bài 4: Ở một loài thực vật, gen A quy định quả to trội hoàn toàn so với alen a quy định quả nhỏ; Gen B quy định quả màu đỏ trội hoàn toàn so với alen b quy định quả màu xanh; hai cặp gen này nằm trên 2 cặp NST khác nhau. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có cấu trúc di truyền là 0,2AABB + 0,1AABb + 0,1AaBb + 0,2Aabb + 0,1aaBB + 0,15aaBb + 0,15aabb = 1. Ở F₃, lấy ngẫu nhiên 2 cây có quả to, màu đỏ, xác suất để thu được 1 cây thuần chủng là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải:

Bước 1: Đánh giá xem kiểu gen nào của thế hệ xuất phát có thể sinh ra kiểu gen cần tính xác suất

- Cây quả to, màu đỏ là cây có kí hiệu kiểu gen A-B-.

- Trong 7 kiểu gen ở thế hệ xuất phát thì có 3 kiểu gen là AABB, AABb và AaBb khi tự phối sẽ sinh ra đời con có kiểu gen A-B-.

Bước 2: Tìm tỉ lệ của loại kiểu gen AABB trong số các cá thể có kí hiệu kiểu gen A-B- ở F₃.

- Kiểu gen 0,2AABB khi tự phối thì đến F₃, sẽ sinh ra kiểu gen A-B- với tỉ lệ

= 0,2 x 1= 0,2.

- Kiểu gen 0,1 AABb khi tự phối thì đến F₃, sẽ sinh ra kiểu gen A-B- với tỉ lệ Vì AA luôn sinh ra đời con có 1A-; Bb sinh ra đời con có kiểu hình bb Nên kiểu hình

Trong đó kiểu gen 

- Kiểu gen 0,1 AaBb khi tự phối thì đến F₃, sẽ sinh ra kiểu gen A-B- với tỉ lệ

Trong đó kiểu gen AABB

 Ở F₃, kiểu hình quả to, màu đỏ có tỉ lệ = 0,2 + 0,056 + 0,032 = 0,288.

Kiểu gen AABB chiếm tỉ lệ = 0,2 + 0,019 + 0,019 = 0,238.

Ở F₃, trong số các cá thể có kiểu hình quả to, màu đỏ thì cá thể thuần chủng có tỉ lệ. Các thể không thuần chủng = 1 - 0,83 = 0,17.

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Ở F₃, lấy ngẫu nhiên 2 cây có quả to, màu đỏ, xác suất để thu được 1 cây thuần chủng là

Bài 5: Cho biết tính trạng chiều cao do 2 cặp gen Aa và Bb nằm trên 2 cặp NST tương tác theo kiểu bổ sung. Khi trong kiểu gen có cả A và B thì cây có thân cao ; Các kiểu gen còn lại có thân thấp. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có 0,2AaBB + 0,1AABb + 0,1AaBb + 0,2Aabb + 0,1aaBB + 0,15aaBb + 0,15aabb = 1. Ở F₂, lấy ngẫu nhiên 3 cây, xác suất để thu được 1 cây thân cao là bao nhiêu?

Hướng dẫn giải:

Bước 1: Đánh giá xem kiểu gen nào của thế hệ xuất phát có thể sinh ra kiểu gen cần tính xác suất

- Cây thân cao có kí hiệu kiểu gen là A-B-.

- Trong 7 kiểu gen ở thế hệ xuất phát thì có 3 kiểu gen là 0,2AaBB + 0,1AABb + 0,1AaBb khi tự phối sẽ sinh ra đời con có kiểu gen A-B-.

Bước 2: Tìm tỉ lệ của loại kiểu gen A-B- ở F₂.

- Kiểu gen 0,2AaBB khi tự phối thì đến F₂, sẽ sinh ra kiểu hình A-B- với tỉ lệ

- Kiểu gen 0,1AABb khi tự phối thì đến F₂, sẽ sinh ra kiểu hình A-B- với tỉ lệ

- Kiểu gen 0,1 AaBb khi tự phối thì đến F₂, sẽ sinh ra kiểu hình A-B- với tỉ lệ

 Ở F₂, cá thể có kiểu hình A-B- có tỉ lệ

Các kiểu hình còn lại có tỉ lệ = 1 - 0,227 = 0,773.

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Ở F₂, lấy ngẫu nhiên 3 cây, xác suất để thu được 1 cây thân cao là

B. BÀI TẬP VẬN DỤNG

1. Bài tập tự luận:

Bài 1. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có tỉ lệ kiểu gen là 0,2AA : 0,8Aa. Ở thế hệ F₂, lấy ngẫu nhiên 2 cá thể, xác suất để thu được 1 cá thể thuần chủng là bao nhiêu?

Bài 2. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có tỉ lệ kiểu gen là 0,4Aa : 0,6aa. Ở thế hệ F₃, lấy ngẫu nhiên 3 cá thể, xác suất để thu được 1 cá thể mang gen a là bao nhiêu?

Bài 3. Ở một loài thực vật, gen A quy định thân cao trội hoàn toàn so với alen a quy định thân thấp. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có tỉ lệ kiểu gen là 0,2AA : 0,4Aa : 0,4aa. Ở thế hệ F₂, lấy ngẫu nhiên 5 cây, xác suất để thu được 2 cây thân cao là bao nhiêu?

Bài 4. Ở một loài thực vật, gen A quy định quả to trội hoàn toàn so với alen a quy định quả nhỏ. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có tỉ lệ kiểu gen là 100%Aa. Ở thế hệ F₄, lấy ngẫu nhiên 3 cây có quả to, xác suất để thu được 2 cây thuần chủng là bao nhiêu?

Bài 5. Ở một loài thực vật sinh sản bằng tự thụ phấn, gen A quy định thân cao trội hoàn toàn so với a quy định thân thấp. Thế hệ xuất phát của một quần thể có tỉ lệ kiểu hình 4 cây thân cao : 1 cây thân thấp. Ở thế hệ F₃, tỉ lệ kiểu hình là 9 cây thân cao : 11 cây thân thấp. Lấy ngẫu nhiên 2 cây thân cao ở F₃, xác suất để thu được 1 cây thuần chủng là bao nhiêu?

Bài 6. Ở một loài thực vật sinh sản bằng tự thụ phấn, gen A quy định nhiều quả trội hoàn toàn so với a quy định ít quả. Thế hệ xuất phát của một quần thể có tỉ lệ kiểu hình 9 cây nhiều quả : 1 cây ít quả. Ở thế hệ F₂, tỉ lệ kiểu hình là 3 cây nhiều quả : 1 cây ít quả. Lấy ngẫu nhiên 3 cây ở F₂, xác suất để thu được 1 cây thân cao thuần chủng là bao nhiêu?

Bài 7. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có cấu trúc di truyền là 0,1AABB + 0,1AaBB + 0,1AABb + 0,4AaBb + 0,1AAbb +0,1Aabb + 0,1aabb = 1. Ở F₂, lấy ngẫu nhiên 3 cá thể, xác suất để thu được 2 cá thể có kiểu gen AaBb là bao nhiêu?

Bài 8. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có cấu trúc di truyền là 0,25AABB + 0,1AaBb + 0,1AAbb + 0,3Aabb + 0,1aaBb + 0,15aabb = 1. Ở F₂, lấy ngẫu nhiên 2 cá thể, xác suất để thu được 1 cá thể có kiểu gen Aabb là bao nhiêu?

Bài 9. Ở một loài thực vật, gen A quy định thân cao trội hoàn toàn so với alen a quy định thân thấp; Gen B quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với alen b quy định hoa trắng; hai cặp gen này nằm trên 2 cặp NST khác nhau. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có cấu trúc di truyền là 0,1AABB + 0,1AaBB + 0,2AABb + 0,1Aabb + 0,15aaBB + 0,15aaBb + 0,2aabb = 1. Ở F₂, lấy ngẫu nhiên 5 cá thể, xác suất để thu được 3 cá thể thân cao, hoa đỏ thuần chủng là bao nhiêu?

Bài 10. Cho biết tính trạng màu hoa do 2 cặp gen Aa và Bb nằm trên 2 cặp NST tương tác theo kiểu bổ sung. Khi trong kiểu gen có cả A và B thì có hoa đỏ; Khi chỉ có một gen trội A hoặc B thì có hoa vàng; Kiểu gen đồng hợp lặn có hoa trắng. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có 0,2AABB + 0,1AABb + 0,1AaBb + 0,2Aabb + 0,1aaBB + 0,15aaBb + 0,15aabb = 1. Ở F₂, lấy ngẫu nhiên 3 cây, xác suất để thu được 2 cây hoa trắng là bao nhiêu?

2. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1. Ở một loài thực vật lưỡng bội sinh sản bằng tự thụ phấn, gen A quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với a quy định hoa trắng. Thế hệ xuất phát của một quần thể có 100% cây hoa đỏ. Ở thế hệ F₃, tỉ lệ kiểu hình là 13 cây hoa đỏ : 7 cây hoa trắng. Ở thế hệ xuất phát, nếu lấy 1 cây hoa đỏ thì xác suất để thu được cây thuần chủng là bao nhiêu?

     A. 20%.                             B. 10%.                              

     C. 25%.                             D. 35%.

Câu 2. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có tỉ lệ kiểu gen là 0,2AA : 0,8Aa. Ở thế hệ F₃, lấy ngẫu nhiên 3 cá thể, xác suất để thu được 2 cá thể thuần chủng là bao nhiêu?

     A. 2,7%.                            B. 17,5%.                           

     C. 24,3%.                          D. 8,1%.

Câu 3. Ở một loài thực vật, gen A quy định thân cao trội hoàn toàn so với alen a quy định thân thấp. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có tỉ lệ kiểu gen là 0,2AA : 0,4Aa : 0,4aa. Ở thế hệ F₂, lấy ngẫu nhiên 3 cây, xác suất để thu được 2 cây thân cao là

     A. 33,4%.                          B. 34%.                              

    C. 22,27%.                         D. 62,5%.

Câu 4. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có tỉ lệ kiểu gen là 0,1AABB : 0,2AaBb : 0,4AaBB : 0,3aaBb. Ở thế hệ F₃, lấy ngẫu nhiên 1 cá thể, xác suất để thu được cá thể có kiểu gen aaBB là

     A. 13,125%.                      B. 17,5%.                           

    C. 34,45%.                         D. 12,5%.

Câu 5. Ở một loài thực vật, gen A quy định quả to trội hoàn toàn so với alen a quy định quả nhỏ. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có tỉ lệ kiểu gen là 100%Aa. Ở thế hệ F₄, lấy ngẫu nhiên 3 cây có quả to, xác suất để thu được 1 cây thuần chủng là

     A. 3,66%.                          B. 88,23%.                         

    C. 29,41%.                         D. 31,25%.

Câu 6. Ở một loài thực vật, A quy định cây thân cao trội hoàn toàn so với a quy định thân thấp. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có tỉ lệ kiểu gen là 0,2AA : 0,8Aa. Ở thế hệ F₃, lấy ngẫu nhiên 2 cây thân cao, xác suất để thu được 1 cây thuần chủng là

     A. 55%.                             B. 26%                               

    C. 65%.                              D. 13%.

Câu 7. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có tỉ lệ kiểu gen là 0,2AABb + 0,4AaBb + 0,4aabb =1. Ở thế hệ F₂, lấy ngẫu nhiên 2 cá thể, xác suất để thu được ít nhất 1 cá thể có kiểu gen AaBb là

     A. 20%.                             B. 0,0625%.                       

    C. 2,5%.                             D. 4,9%.

Câu 8. Ở một loài thực tự phối, gen A quy định thân cao trội hoàn toàn so với a quy định thân thấp. Thế hệ xuất phát của một quần thể có cây thân cao chiếm tỉ lệ 90%. Ở thế hệ F₂, cây thân thấp chiếm tỉ lệ 40%. Lấy ngẫu nhiên 3 cá thể thân cao ở F₂, xác suất để thu được 1 cá thể thuần chủng là

Câu 9. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có tỉ lệ kiểu gen là 0,15AABb : 0,2AaBB : 0,35aaBB : 0,3aabb. Ở thế hệ F, lấy ngẫu nhiên 2 cá thể, xác suất để thu được 2 cá thể có kiểu gen aabb là

     A. 15%.                             B. 45%.                              

    C. 9%.                                D. 30%.

Câu 10. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có tỉ lệ kiểu gen là 0,1AA : 0,4Aa : 0,5aa. Ở thế hệ 2, lấy ngẫu nhiên 3 cá thể, xác suất để thu được 1 cá thể có kiểu gen aa là

     A. 37,5%.                          B. 65%.                              

    C. 23,89%.                         D. 50%.

Câu 11. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có tỉ lệ kiểu gen là 0,2AA + 0,4Aa + 0,4aa =1. Ở thế hệ F₃, lấy ngẫu nhiên 3 cá thể, xác suất để thu được 2 cá thể mang gen a là bao nhiêu?

     A. 42,15%.                        B. 4,39%.                           

    C. 10,74%.                         D. 62,5%.

Câu 12. Ở một loài thực vật, A quy định quả tròn trội hoàn toàn so với a quy định quả dài. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có tỉ lệ kiểu gen là 0,4AA : 0,6Aa. Ở thế hệ F₃, lấy ngẫu nhiên 2 cây, xác suất để thu được 1 cây có quả dài là

     A. 43,75%.                        B. 12,5%.                           

     C. 26,25%.                        D. 38,72%.

Câu 13. Ở một loài thực vật sinh sản bằng tự thụ phấn có A quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với a quy định hoa trắng. Thế hệ xuất phát (P) có 100 cá thể đều có hoa đỏ, quá trình tự thụ phấn liên tục thì đến đời F₃ thấy có tỉ lệ kiểu hình là 43 cây hoa đỏ : 21 cây hoa trắng. Trong số 100 cây (P) nói trên, lấy ngẫu nhiên 1 cây, xác suất để thu được cây thuần chủng là bao nhiêu?

A. 25%.                                  B. 50%.                              

C. 35%.                                  D. 0%.

Câu 14. Ở một loài thực vật lưỡng bội sinh sản bằng tự thụ phấn, gen A quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với a quy định hoa trắng. Thế hệ xuất phát của một quần thể có tỉ lệ kiểu hình là 9 cây hoa đỏ : 1 cây hoa trắng.

Ở thế hệ F₂, cây hoa trắng chiếm tỉ lệ 40%. Nếu cho các cá thể ở F₂ giao phấn ngẫu nhiên để thu được F₃. Lấy ngẫu nhiên 3 cá thể F₃, xác suất để thu được 2 cá thể thuần chủng là

     A. 37,5%.                          B. 25%.                              

    C. 19,2%.                           D. 12,5%.

Câu 15. Ở một loài thực vật sinh sản bằng tự thụ phấn, gen A quy định thân cao trội hoàn toàn so với a quy định thân thấp. Thế hệ xuất phát của một quần thể có kiểu hình cây thân thấp chiếm tỉ lệ 20%. Ở thế hệ F₃, cây thân cao chiếm tỉ lệ 45%. Lấy ngẫu nhiên 3 cây thân cao ở F₃, xác suất để thu được 2 cây thuần chủng là

     A. 13,44%.                        B. 26,89%.                         

     C. 40,32%.                        D. 11,14%.

Câu 16. Cho biết tính trạng màu hoa do 2 cặp gen Aa và Bb nằm trên 2 cặp NST tương tác theo kiểu bổ sung. Khi trong kiểu gen có cả A và B thì có hoa đỏ; Các kiểu gen còn lại có hoa trắng. Thế hệ xuất phát của một quần thể tự phối có 0,2AABB + 0,1AABb + 0,1AaBb + 0,2Aabb + 0,1aaBB + 0,15aaBb + 0,15aabb = 1. Ở F₂, lấy ngẫu nhiên 2 cây, xác suất để thu được 1 cây hoa trắng là

A. 20,8%.                               B. 29,5%.                           

C. 41,6%.                               D. 11,14%.

Câu 17. Ở một quần thể sau khi trải qua 3 thế hệ tự phối, tỉ lệ của thể dị hợp trong quần thể bằng 8%. Biết rằng ở thế hệ xuất phát, quần thể có 20% số cá thể đồng hợp trội và cánh dài là tính trội hoàn toàn so với cánh ngắn. Lúc chưa xảy ra tự phối, nếu lấy ngẫu nhiên 1 cá thể thì xác suất để thu được cá thể cánh ngắn là

     A. 36%.                             B. 64%.                              

    C. 84%.                              D. 16%.

Câu 18. Ở đậu Hà Lan, gen A quy định thân cao trội hoàn toàn so với a quy định thân thấp. Cho các cây thân cao giao phấn với nhau thu được F₁ có tỉ lệ kiểu hình gồm 84% cây cao: 16% cây thấp. Nếu cho các cây thân cao F₁ tự thụ phấn thu được F₂. Lấy ngẫu nhiên 2 cây ở F₂, xác suất để thu được 1 cây thân cao là

Câu 19. Ở đậu Hà Lan, A quy định hạt vàng trội hoàn toàn so với a quy định hạt xanh. Cho các cây hạt vàng tự thụ phấn thu được F₁ có tỉ lệ kiểu hình 17 hạt vàng : 3 hạt xanh. Nếu cho các cây F₁ giao phấn ngẫu nhiên thu được F₂. Lấy ngẫu nhiên 2 cây ở F₂, xác suất để thu được 1 cây có hạt vàng là

A. 16,38%.                             B. 8,19%.                           

C. 43,75%.                             D. 24,5%

Câu 20. Ở một loài thực vật tự phối, gen A quy định thân cao trội hoàn toàn so với a quy định thân thấp. Thế hệ xuất phát của một quần thể có cây thân cao chiếm tỉ lệ 90%. Ở thế hệ F₂, cây thân thấp chiếm tỉ lệ 40%. Nếu tiếp tục các cá thể F₂ tự thụ phấn thu được F₃. Lấy ngẫu nhiên 3 cá thể ở F₃, xác suất để thu được 1 cá thể thân cao là

     A. 33,4%.                          B. 55%.                              

     C. 45%                              D. 11,13%

3. Đáp án

a. Các bài tự luận 

Bài 1.

Bước 1: Xác định cấu trúc di truyền của quần thể ở thời điểm F₂

- Khi các cá thể tự phối thì

Ở thế hệ F₂ có kiểu gen Aa chiếm tỉ lệ

Kiểu gen AA có tỉ lệ

Kiểu gen aa có tỉ lệ

- Cấu trúc di truyền của quần thể ở thế hệ F₂ là 0,5 AA + 0,2 Aa + 0,3aa =1.

Bước 2: Tìm tỉ lệ cá thể thuần chủng ở F₂.

Cá thể thuần chủng gồm có 0,5AA và 0,3aa.

 Ở F₂, cá thể thuần chủng chiếm tỉ lệ = 0,5 + 0,3 = 0,8.

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Lấy ngẫu nhiên 2 cá thể thì xác suất để thu được 1 cá thể thuần chủng

Bài 2.

Bước 1: Xác định cấu trúc di truyền của quần thể ở thời điểm F₃

- Khi các cá thể tự phối thì

Ở thế hê F₃ có kiểu gen Aa chiếm tỉ lệ

Kiểu gen AA có tỉ lệ

Kiểu gen aa có tỉ lệ

- Cấu trúc di truyền của quần thể ở thế hệ F₃ là 0,175 AA + 0,05 Aa + 0,775aa =1.

Bước 2: Tìm tỉ lệ cá thể mang gen a ở F₃.

Cá thể thuần chủng gồm có 0,5AA và 0,3aa.

 Ở F₃, cá thể mang gen a gồm có 0,05Aa và 0,775aa

Cá thể mang gen a chiếm tỉ lệ = 0,05 + 0,775 = 0,825.

Cá thể không mang gen a (cá thể AA) có tỉ lệ = 0,175

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Ở thế hệ F₃, lấy ngẫu nhiên 3 cá thể, xác suất để thu được 1 cá thể mang gen a là

Bài 3.

Bước 1: Xác định cấu trúc di truyền của quần thể ở thời điểm F₂

- Khi các cá thể tự phối thì

Ở thế hệ F₂ có kiểu gen Aa chiếm tỉ lệ

Kiểu gen AA có tỉ lệ

Kiểu gen aa có tỉ lệ

- Cấu trúc di truyền của quần thể ở thế hệ F₂ là 0,35 AA + 0,1 Aa + 0,55aa =1.

Bước 2: Tìm tỉ lệ cây thân cao và cây thân thấp ở F₂.

Cấu trúc di truyền của quần thể ở thế hệ F₂ là 0,35AA + 0,1 Aa + 0,55aa =1.

Cây thân cao (AA và Aa) chiếm tỉ lệ = 0,35 + 0,1 = 0,45.

Cây thân thấp (aa) chiếm tỉ lệ = 0,55.

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Ở thế hệ F₂, lấy ngẫu nhiên 5 cây, xác suất để thu được 2 cây thân cao là

Bài 4.

Bước 1: Xác định cấu trúc di truyền của quần thể ở thời điểm F₄

- Khi các cá thể tự phối thì

Ở thế hệ F₄ có kiểu gen Aa chiếm tỉ lệ

Kiểu gen AA có tỉ lệ

Kiểu gen aa có tỉ lệ 

- Cấu trúc di truyền ở thế hệ F₄ là 0,46875AA + 0,0625Aa + 0,46875aa =1.

Bước 2: Tìm tỉ lệ cây thuần chủng trong số các cây có quả to ở F₄.

Ở F₄, cây có quả to gồm 0,46875AA và 0,0625Aa

 Cây thuần chủng (AA) chiếm tỉ lệ

Cây không thuần chủng có tỉ lệ

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Ở thế hệ F₄, lấy ngẫu nhiên 3 cây có quả to, xác suất để thu được 2 cây thuần chủng là

Bài 5.

Bước 1: Xác định cấu trúc di truyền của quần thể ở thời điểm F₃

Thế hệ xuất phát có tỉ lệ kiểu hình 4 cây thân cao : 1 cây thân thấp , Cây thân cao chiếm 80%, cây thân thấp chiếm 20%.

- Gọi tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ xuất phát là (0,8-x) AA + x Aa + 0,2aa = 1.

- Ở thế hệ F₃ có tỉ lệ cây thân thấp

Ở thế hệ F₃, kiểu gen Aa có tỉ lệ

Kiểu gen aa có tỉ lệ

- Vậy cấu trúc di truyền ở thế hệ xuất phát là 0AA + 0,8Aa + 0,2aa = 1.

- Ở thế hệ F₃ có

AA có tỉ lệ

aa có tỉ lệ

 Cấu trúc di truyền ở thế hệ F₃ là 0,35AA + 0,1 Aa + 0,55aa = 1.

Bước 2: Tìm tỉ lệ cá thể thuần chủng trong số các cây thân cao ở F₃

Ở F₃ có cấu trúc di truyền là 0,85AA + 0,06Aa + 0,09aa = 1

 Cây thân cao gồm có 0,35AA + 0,1 Aa + 0,55aa = 1

 Trong số các cây thân cao, cây thuần chủng chiếm tỉ lệ

Cây không thuần chủng chiếm tỉ lệ

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Lấy ngẫu nhiên 2 cây thân cao ở F₃, xác suất để thu được 1 cây thuần chủng là

Bài 6.

Bước 1: Xác định cấu trúc di truyền của quần thể ở thời điểm F₂

Thế hệ xuất phát có tỉ lệ kiểu hình 9 cây nhiều quả : 1 cây ít quả

 Cây ít quả chiếm tỉ lệ

- Gọi tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ xuất phát là (0,9-x) AA + x Aa + 0,1 aa = 1.

Ở thế hệ F₂, kiểu hình cây ít quả có tỉ lệ

Ở thế hệ F₂, kiểu gen Aa có tỉ lệ

Kiểu gen aa có tỉ lệ

- Vậy cấu trúc di truyền ở thế hệ xuất phát là 0,5AA + 0,1Aa + 0,1aa = 1.

- Ở thế hệ F₂ có

AA có tỉ lệ

aa có tỉ lệ

Cấu trúc di truyền ở thế hệ F₂ là 0,65AA + 0,1 Aa + 0,25aa = 1.

Bước 2: Tìm tỉ lệ cá thể có nhiều quả thuần chủng ở F₂

Ở F₂ có cấu trúc di truyền là 0,65AA + 0,1 Aa + 0,25aa = 1

 Cây nhiều quả thuần chủng là cây AA chiếm tỉ lệ = 0,65.

Cây còn lại chiếm tỉ lệ = 1 - 0,65 = 0,35.

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Lấy ngẫu nhiên 3 cây ở F₂, xác suất để thu được 1 cây thân cao thuần chủng là

Bài 7.

Bước 1: Đánh giá xem kiểu gen nào của thế hệ xuất phát có thể sinh ra kiểu gen cần tính xác suất

- Trong 7 kiểu gen ở thế hệ xuất phát thì chỉ có kiểu gen AaBb khi tự phối mới sinh ra đời con có kiểu gen AaBb.

Bước 2: Tìm tỉ lệ của loại kiểu gen AaBb ở F₂

- Ở quần thể này, kiểu gen AaBb chỉ do kiểu gen AaBb ở thế hệ xuất phát sinh ra nên ta chỉ căn cứ vào kiểu gen này để tính mà không chú ý tới những kiểu gen khác.

- Kiểu gen Aa khi tự phối thì đời F₂ có tỉ lệ

- Kiểu gen Bb khi tự phối thì đời F₂ có tỉ lệ

 Ở F₂, kiểu gen AaBb chiếm tỉ lệ

Các kiểu gen còn lại chiếm tỉ lệ = 1 - 0,025 = 0,975.

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Ở F₂, lấy ngẫu nhiên 3 cá thể, xác suất để thu được 1 cá thể có kiểu gen AaBb là

Bài 8.

Bước 1: Đánh giá xem kiểu gen nào của thế hệ xuất phát có thể sinh ra kiểu gen cần tính xác suất

- Trong 6 kiểu gen ở thế hệ xuất phát thì có 2 kiểu gen là AaBb, Aabb khi tự phối sẽ sinh ra đời con có kiểu gen Aabb.

Bước 2: Tìm tỉ lệ của loại kiểu gen Aabb ở F₂

- Kiểu gen 0,1 AaBb khi tự phối thì đến F₂, sẽ sinh ra kiểu gen Aabb với tỉ lệ

- Kiểu gen 0,3 Aabb khi tự phối thì đến F₂, sẽ sinh ra kiểu gen Aabb với tỉ lệ

 Ở F₂, kiểu gen Aabb chiếm tỉ lệ

Các kiểu gen còn lại chiếm tỉ lệ = 1 - 0,084 = 0,916.

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Ở F₂, lấy ngẫu nhiên 2 cá thể, xác suất để thu được 1 cá thể có kiểu gen Aabb là

Bài 9.

Bước 1: Đánh giá xem kiểu gen nào của thế hệ xuất phát có thể sinh ra kiểu gen cần tính xác suất

- Cây thân cao, hoa đỏ thuần chủng là cây có kiểu gen AABB.

- Trong 7 kiểu gen ở thế hệ xuất phát thì có 3 kiểu gen là AABB, AaBB, AABb khi tự phối sẽ sinh ra đời con có kiểu gen AABB.

Bước 2: Tìm tỉ lệ của loại kiểu gen AABB ở F₂

- Kiểu gen 0,1 AABB khi tự phối thì đến F₂, sẽ sinh ra kiểu gen AABB với tỉ lệ

- Kiểu gen 0,1 AaBB khi tự phối thì đến F₂, sẽ sinh ra kiểu gen AABB với tỉ lệ

- Kiểu gen 0,2AABb khi tự phối thì đến F₂, sẽ sinh ra kiểu gen AABB với tỉ lệ

Ở F₂, kiểu gen AABB chiếm tỉ lệ = 0,1 + 0,0375 + 0,075 = 0,2125.

Các kiểu gen còn lại chiếm tỉ lệ = 1 - 0,2125 = 0,7875.

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Ở F₂, lấy ngẫu nhiên 5 cá thể, xác suất để thu được 3 cá thể thân cao, hoa đỏ thuần chủng là

Bài 10.

Bước 1: Đánh giá xem kiểu gen nào của thế hệ xuất phát có thể sinh ra kiểu gen cần tính xác suất

- Cây hoa trắng có kiểu gen là aabb.

- Trong 7 kiểu gen ở thế hệ xuất phát thì có 4 kiểu gen là AaBb, Aabb, aaBb, aabb khi tự phối sẽ sinh ra đời con có kiểu gen aabb.

Bước 2: Tìm tỉ lệ của loại kiểu gen aabb ở F₂.

- Kiểu gen 0,1AaBb khi tự phối thì đến F₂, sẽ sinh ra kiểu gen aabb với tỉ lệ

- Kiểu gen 0,2Aabb khi tự phối thì đến F₂, sẽ sinh ra kiểu gen aabb với tỉ lệ

- Kiểu gen 0,15aaBb khi tự phối thì đến F₂, sẽ sinh ra kiểu gen aabb với tỉ lệ

- Kiểu gen 0,15aabb khi tự phối thì đến F₂, sẽ sinh ra kiểu gen aabb với tỉ lệ

 Ở F₂, cá thể aabb có tỉ lệ

Các thể còn lại có tỉ lệ = 1 - 0,295 = 0,705.

Bước 3: Sử dụng toán tổ hợp để tính xác suất

Lấy ngẫu nhiên 3 cây ở F₂, xác suất để thu được 2 cây hoa trắng là

b. Các bài trắc nghiệm