Giải bài tập Khoa học tự nhiên 7 Bài 22: Các yếu tố ảnh hưởng đến hô hấp tế bào

Mở đầu trang 104 Bài 22 KHTN lớp 7: Hô hấp tế bào ở hạt đậu cung cấp năng lượng cho hạt đậu nảy mầm. Theo em, những yếu tố nào đã ảnh hưởng đến hô hấp tế bào ở hạt đậu trong những tình huống sau:

- Hạt đậu được ngâm nước, để ở nhiệt độ phòng thì hạt đậu nảy mầm tốt.

- Hạt đậu khô, để ở nhiệt độ phòng thì không nảy mầm.

- Hạt đậu ngâm nước và hạt đậu khô để ở nhiệt độ 10^oC thì các hạt đậu đều không nảy mầm.

Trả lời:

→ Những yếu tố đã ảnh hưởng đến hô hấp tế bào ở hạt đậu trong những tình huống sau là: độ ẩm và nhiệt độ.

I. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hô hấp tế bào

Câu hỏi 1 trang 104 KHTN lớp 7: Quan sát hình 22.1, nêu các yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến hô hấp tế bào.

Trả lời:

Các yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến hô hấp tế bào: Nhiệt độ, độ ẩm và nước, nồng độ khí oxygen, nồng độ khí carbon dioxide.

Tìm hiểu thêm trang 105 KHTN lớp 7: Thí nghiệm: Ảnh hưởng của nhiệt độ nước đến tốc độ hô hấp của cá vàng. Bằng cách đếm số lần đóng – mở nắp mang của cá vàng/phút ở các nhiệt độ nước khác nhau ta có thể biết được ảnh hưởng của nhiệt độ lên hô hấp của cá vàng. Hãy tiến hành thí nghiệm theo hướng dẫn dưới đây:

Đổ nước ấm (30^oC) vào bình thủy tinh và thả vào đó một con cá vàng. Sau một vài phút, đếm số lần đóng – mở nắp mang của cá vàng trong 5 phút (ở nhiệt độ của nước từ 26 – 30^oC), ghi lại số liệu. Sử dụng nước đá để hạ từ từ nhiệt độ của nước (để giữ nguyên mức nước không thay đổi thì khi sử dụng nước đá có thể lấy bớt nước trong bình đi một lượng tương đương), đếm số lần cá đóng – mở nắp mang trong 5 phút (ở nhiệt độ của nước từ 16 – 20^oC. Lặp lại quá trình này ở nhiệt độ 6 – 10 ^oC). Ghi số liệu thí nghiệm vào bảng 22.1. Từ kết quả thí nghiệm, em rút ra nhận xét gì?

Trả lời:

- Các em tiến hành thí nghiệm và ghi kết quả vào bảng 22.1. Mỗi con cá sẽ có thể có số lần đóng – mở lắp mang khác nhau. Tuy nhiên, nhìn chung, số lần đóng – mở nắp mang ở 26 – 30^oC là cao nhất, sau đó giảm dần, thấp nhất là ở 6 – 10 ^oC.

- Số lần đóng – mở nắp mang biểu hiện cho tốc độ trao đổi khí của cá → Sự trao đổi khí diễn ra càng nhanh thì quá trình hô hấp tế bào diễn ra càng nhanh → Từ kết của thí nghiệm, rút ra nhận xét: Nhiệt độ có ảnh hưởng đến quá trình hô hấp tế bào của cá (biểu hiện là số lần đóng – mở nắp mang ở các khoảng nhiệt độ là khác nhau). Trong đó, nhiệt độ thuận lợi nhất cho quá trình hô hấp tế bào của cá vàng là 26 – 30^oC.

Câu hỏi 2 trang 105 KHTN lớp 7: Vì sao muốn cho hạt giống nảy mầm, trước tiên người ta thường ngâm hạt vào nước?

Trả lời:

Muốn cho hạt giống nảy mầm, trước tiên người ta thường ngâm hạt vào nước vì: Nước vừa là môi trường vừa tham gia trực tiếp vào các phản ứng hóa học trong hô hấp tế bào. Mà hạt giống đang ở trạng thái có độ ẩm thấp (thiếu nước) – chính sự thiếu nước này đang là nguyên nhân ức chế sự nảy mầm của hạt. Như vậy, nước là điều kiện tiên quyết đầu tiên để kích thích hạt giống nảy mầm.

Câu hỏi 3 trang 105 KHTN lớp 7: Dựa vào kiến thức đã học, em hãy cho biết tỉ lệ oxygen trong không khí là bao nhiêu phần trăm. Nêu ảnh hưởng của nồng độ oxygen trong không khí đến hô hấp tế bào.

Trả lời:

- Tỉ lệ oxygen trong không khí là khoảng 21%.

- Ảnh hưởng của nồng độ oxygen trong không khí đến hô hấp tế bào: Oxygen là nguyên liệu tham gia trực tiếp vào quá trình hô hấp tế bào. Bởi vậy, nồng độ oxygen sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hô hấp tế bào. Nồng độ khí oxygen của không khí là 5%, hô hấp tế bào xảy ra chậm. Khi thiếu oxygen, hô hấp tế bào giảm.

Câu hỏi 4 trang 105 KHTN lớp 7: Giải thích vì sao nồng độ carbon dioxide cao thì tốc độ hô hấp giảm?

Trả lời:

Nồng độ carbon dioxide cao sẽ khiến quá trình trao đổi khí giữa cơ thể và môi trường diễn ra khó khăn → Tế bào không có đủ O₂ để sử dụng làm nguyên liệu cho hô hấp tế bào đồng thời cũng không đào thải được CO₂ ra môi trường → Ức chế quá trình hô hấp diễn ra → Tốc độ hô hấp giảm.

Vận dụng 1 trang 105 KHTN lớp 7: Vì sao khi bị sốt cao, nhịp thở lại tăng lên?

Trả lời:

Khi nhiệt độ cơ thể tăng trong giới hạn cho phép, các enzyme hô hấp tăng cường hoạt tính → Cường độ hô hấp tế bào tăng → Nhu cầu oxygen tăng đồng thời hàm lượng CO₂ trong cơ thể tăng → Cơ thể tăng nhịp hô hấp để đáp ứng nhu cầu trao đổi khí của cơ thể..

Vận dụng 2 trang 105 KHTN lớp 7: Vì sao cây bị ngập úng lâu ngày sẽ chết?

Trả lời:

Khi đất bị ngập nước thì các khe đất bị phủ kín bởi nước. Trong nước có hàm lượng oxygen rất thấp nên không đủ cung cấp cho rễ cây hô hấp → Quá trình hô hấp ở rễ diễn ra yếu (hoặc diễn ra theo con đường hô hấp kị khí) dẫn tới tế bào rễ thiếu năng lượng để hấp thụ các chất khoáng và nước cần thiết → Cây sẽ chết dần vì thiếu nước và khoáng.

II. Vận dụng hô hấp tế bào trong thực tiên

Câu hỏi 5 trang 106 KHTN lớp 7: Quan sát hình 22.2, nêu các biện pháp bảo quản lương thực, thực phẩm. Lấy ví dụ các loại thực phẩm được bảo quản bằng một hoặc kết hợp các biện pháp nêu trong hình

Trả lời:

Các biện pháp bảo quản lương thực, thực phẩm và ví dụ tương ứng:

Câu hỏi 6 trang 106 KHTN lớp 7: Vì sao có thể bảo quản lương thực, thực phẩm ở nồng độ khí carbon dioxide cao và nồng độ khí oxygen thấp?

Trả lời:

Khi tế bào hô hấp, lượng khí oxygen sẽ giảm, khí carbon dioxide sẽ tăng. Nồng độ carbon dioxide cao ức chế nhiều hoạt động trao đổi chất làm hô hấp giảm. Đây là lí do để bảo quản nhiều loại trái cây trong môi trường có nồng độ carbon dioxide cao. Nồng độ oxygen thấp, quá trình hô hấp tế bào giảm.

Luyện tập trang 106 KHTN lớp 7: Nêu các biện pháp bảo quản nông sản, thực phẩm, rau quả đang được áp dụng ở gia đình và địa phương em.

Trả lời:

- Tùy theo tình hình thực tế của gia đình và địa phương, học sinh đưa ra câu trả lời.

- Câu trả lời tham khảo: Có 2 biện pháp bảo quản nông sản, thực phẩm, rau quả đang được áp dụng rộng rãi là bảo quản lạnh (bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh) và bảo quản khô (bảo quản đối với các loại hạt như gạo, đỗ, lạc,…).

Vận dụng 3 trang 106 KHTN lớp 7: Vì sao có thể giữ được các loại thực phẩm (thịt, cá, các loại hạt,…) lâu ngày trong túi hút chân không?

Trả lời:

Có thể giữ được các loại thực phẩm (thịt, cá, các loại hạt,…) lâu ngày trong túi hút chân không vì: Trong túi hút chân không đã được hút hết không khí ra ngoài, đảm bảo không có khí oxygen → ức chế quá trình hô hấp tế bào diễn ra trong thực phẩm → sự phân hủy chất hữu cơ diễn ra trong các loại thực phẩm này diễn ra chậm hơn → thực phẩm giữ được số lượng và chất lượng lâu hơn trong thời gian bảo quản.

Vận dụng 4 trang 106 KHTN lớp 7: Vì sao ta không để rau quả trong ngăn đá của tủ lạnh? Muốn bảo quản rau, củ, quả tươi lâu ta phải làm như thế nào?

Trả lời:

-  Không để rau quả trong ngăn đá của tủ lạnh vì trong rau quả đều chứa một hàm lượng nước (khá nhiều) nhất định. Nếu để vào ngăn đá, nước sẽ đóng băng, khi nước đóng băng làm tế bào to ra sẽ phá vỡ các bào quan, làm hỏng tế bào và làm cho rau quả chóng bị hỏng.

- Muốn bảo quản rau, củ, quả tươi lâu ta nên:

+ Loại bỏ những phần hỏng của rau củ quả trước khi đem đi bảo quản.

+ Không nên rửa rau củ quả trước khi cho vào tủ lạnh hoặc nếu rửa thì hãy để rau củ quả ráo nước rồi mới bảo quản.

+ Để rau củ quả vào hộp kín hoặc bọc màng bọc thực phẩm để tránh mất nước.

+ Chọn nhiệt độ bảo quản thích hợp: thường bảo quản lạnh ở ngăn mát của tủ lạnh.