Một trong những cuốn sách mà tôi rất thích là “Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ”. Đây là một cuốn sách dành cho thiếu nhi vô cùng hấp dẫn.

Trên chuyến tàu đặc biệt được làm bằng kỷ niệm, một người đàn ông quay trở lại thăm thời thơ ấu của mình. Những trò tinh nghịch, những suy nghĩ rất trẻ thơ được kể lại với giọng văn trong trẻo, nhẹ nhàng và hài hước: “Một ngày, tôi chợt nhận thấy cuộc sống thật là buồn chán và tẻ nhạt. Năm đó tôi tám tuổi… Đó là cái ngày không hiểu sao tôi lại có ý nghĩ rằng cuộc sống không có gì để mà chờ đợi nữa… Vẫn ánh mặt trời đó chiếu rọi mỗi ngày. Vẫn bức màn đen đó buông xuống mỗi đêm… Nói tóm lại, cuộc sống thật là cũ kỹ. Cuộc sống của tôi còn cũ kỹ hơn nữa..”. Đó là đoạn trích trong chương đầu tiên của tác phẩm có tiêu đề: “Tóm lại là đã hết một ngày”. Đó là một ngày của cu Mùi - nhân vật chính là cố thức dậy vào buổi sáng, đánh răng, rửa mặt và đi học. Là bữa ăn và giấc ngủ bị ép buộc vào buổi trưa. Là việc vệ sinh thân thể và ngồi vào bàn học bài đến khi ngủ gục trên bàn vào buổi tối. Không chỉ với cu Mùi, mà với Hải cò, con Tý sún, con Tủn mà có lẽ với nhiều đứa trẻ khác vào năm chúng tám tuổi ngày nào cũng trôi qua như thế.

Mở đầu như thế, cuốn sách khiến độc giả giật mình, tự hỏi rằng tuổi thơ thời bây giờ phải chăng đã già đi mất rồi? Và cu Mùi chỉ “trẻ” lại khi cùng các bạn mình bắt đầu loay hoay tìm mọi cách thoát khỏi sự buồn chán, vô vị bằng “bảo bối” sẵn có của trẻ thơ - đó là trí tưởng tượng. Với bảo bối ấy, cu Mùi đã “tập tành làm một nhà cách mạng tí hon”. Vậy là cả một thế giới ngây thơ, trong sáng và cũng không kém phần u sầu, nổi loạn hiện ra. Chúng dùng trí tưởng tượng biến con chó thành bàn ủi, gọi cái đầu là cái chân và thằng bạn thân là thầy hiệu trưởng… Chúng cho rằng: “Học bài là lêu lổng; chạy nhảy, trèo cây, tắm sông, đánh lộn mới là con ngoan”. Ngay đến cả bảng cửu chương, 2 nhân 4 cũng không muốn là 8, mà “phải là cái gì cũng được, miễn là khác đi”. Thậm chí, cu Mùi còn cho rằng, cả chuyện trái đất ngày ngày quay quanh mặt trời cũng là một việc hết sức buồn tẻ mà nếu nó là trái đất, nó sẽ “tìm cách quay theo hướng khác”. Và đằng sau cái trò chơi kì quặc ấy của bọn trẻ là: “…Muốn thay đổi một cách gọi, thậm chí nếu được thì đặt tên lại cho cả thế giới, chỉ với một mục đích hết sức tốt đẹp là làm cho thế giới mới mẻ, tinh khôi như được sinh ra lần nữa…”

Từ trò chơi nói ngược này tác giả đã khéo léo đan cài giữa suy nghĩ trẻ thơ với suy nghĩ của người lớn: “… Người lớn cũng rất thích chơi trò này, tất nhiên với một mục đích hoàn toàn khác… gọi hối lộ là tặng quà trên mức tình cảm, gọi những hành vi sai trái là thiếu tinh thần trách nhiệm… Mục đích của sự đánh tráo khái niệm này là đẩy vô chỗ mù mờ những gì đang vô cùng sáng rõ… và minh bạch đến mức dù muốn cũng không ai có thể hiểu khác đi…”. Nếu vậy thì xem ra trẻ con ngây thơ và trong sáng hơn nhiều.

Chúng cũng thích làm người lớn bằng trò chơi tình yêu: “Chú Nhiên yêu cô Linh, tôi hỏi thì chú bối rối đỏ mặt. Sau này khi có mối tình đầu thứ 8 tôi mới hiểu vì sao khi yêu một người dễ hơn cắt nghĩa vì sao ta yêu người đó”. Rồi cũng thử định nghĩa cả tình yêu, rằng “yêu cũng như học bơi vậy, ai lười sẽ bị chìm”. Rồi cũng học theo người lớn nhắn tin kiểu buồn sầu vì nhớ nhung: chiều nay mình đi dạo nhé, buồn ơi là sầu; chiều nay mình lai rai một chút chăng, buồn ơi là sầu. Nói là thế, có làm được gì đâu, chỉ nhắn theo thôi mà, nhưng rồi buồn ơi là sầu vì bị bố đánh đòn khi bị phát hiện.

Xuyên suốt tác phẩm “Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ” là những trò nghịch ngợm, những suy nghĩ rất đỗi hồn nhiên, trong trẻo của những đứa trẻ mà người lớn thường cho là “trò trẻ con”. Nhưng qua đó, để những độc giả đang làm cha mẹ phải ngỡ ngàng nhận ra rằng: đôi khi mình đã sai khi tự cho bản thân cái quyền phán xét con trẻ. Có ý kiến độc giả cho rằng những đứa trẻ trong truyện đã mở cả một phiên tòa phán xét người lớn. Phiên tòa ấy phản ánh rất thật, rất đúng nguyện vọng và chính đáng của tuổi thơ: đó là sự công bằng.

Với tác phẩm Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ - Nguyễn Nhật Ánh không chỉ xin cho mình một chỗ ngồi trên chuyến tàu về lại tuổi thơ mà còn mang tặng tất cả mọi người một tấm vé để tìm về nơi trong trẻo, ngây ngô và yên bình nhất của đời người. “Được tắm mình trong dòng sông trong trẻo của tuổi thơ sẽ giúp bạn gột rửa những bụi bặm của thế giới người lớn một cách diệu kỳ”. Cuốn sách chính là tấm vé trở về tuổi thơ của bạn, và dĩ nhiên trên con tàu ấy, sẽ không có một ai là người soát vé…